2. Stacja Krak�w KRAKOWSCY CZARODZIEJE 2. Stacja Krak�w Adrianna Gina� Anna Szulc KRAKOWSCY CZARODZIEJE Pruszy�ski i S-ka Copyright � Adrianna Gina�, Anna Szulc 2006 Projekt ok�adki i opracowanie graficzne: Zbigniew Karaszewski Zdj�cia: Pawe� Rucki, KAPIF/East News, Agencja SE/East News Redakcja: Ewa Witan Redakcja techniczna: El�bieta Urba?ska Korekta: Gra�yna Nawrocka Micha� Za�uska �amanie: Ewa W�jcik ISBN 83-7469-439-4 ISBN 978-83-7469-439-1 Wydawca: Pr�szy?ski i S-ka SA 02-651 Warszawa, ul. Gara�owa 7 www.proszynski.pl Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna Oddzia� Polskiej Agencji Prasowej SA 03-828 Warszawa, ul. Mi�ska 65 WST?P Postanowi�y?my jeszcze raz zatrzyma� si� na Stacji Krak�w. I zn�w przede wszystkim z ciekawo?ci, cho� tak�e z poczucia winy. Po wydaniu pierwszej ksi��ki dosta�y?my mn�stwo ci�g�w od czytelnik�w. Us�ysza�y�my, przeczyta�y�my: �To skandal, �e na Stacji zabrak�o Stuhra!�, �Oburzaj�ce, �e zapomniano o krakowskim Kiepurze - W�jcickim�, �Nieprawdopodobne, �e nie po-my�lano o Mak�owiczu�, �Nie mo�emy wprost uwierzy�, jak mo�na by�o pomin�� Ksi�dza Kardyna�a�, a nawet, o zgrozo, �e �Stacja Krak�w bez Mazana przypomina dworzec w Lutomy�le, Lutomys�a nie obra�aj�c�. Wyb�r dw�ch tuzin�w nietuzinkowych postaci Krakowa, jakiego wcze�niej dokona�y�my, by� - z za�o�enia - wyborem subiektywnym i niekompletnym. Jak si� jednak okaza�o, zbyt niekompletnym. Postanowi�y�my wi�c wr�ci� na salo-ny i ulice miasta, by, bez wi�kszych problem�w, odnale�� kolejne dwa tuziny jego bohater�w. Zn�w wybitnych i znanych, a czasem po prostu oryginalnych i zabawnych. Tych, kt�rzy naznaczyli krakowskie salony i ulice pi�tnem swojej obecno�ci. W �Krakowskich czarodziejach� przywita�y�my si� z paniami i panami, kt�rzy na Stacji Krak�w wysiedli w kapeluszach, z gitar�, skrzypcami i tr�bk�, workiem pe�nym prezent�w, koniem, a nawet Anio�em. I ze swoimi opowie�ciami, wspomnieniami, a czasem tak�e wykluczaj�cymi si� nawzajem teoriami. Tak�e na temat Krakowa. Dowiedzia�y�my si� mi�dzy innymi, �e Krak�w to naukowo dowiedziony p�pek �wiata, jak te� dziura zupe�na oraz szopka pe�na �ycia i kabaretu... Spotka�y�my si�, jak nam przykazano, z Jerzym Stuhrem, Jackiem W�jcickim, Robertem Mak�owiczem i Leszkiem Mazanem. Tym razem nie pomin�y�my ju� Ksi�dza Kardyna�a. Iwielu innych niepospolitych osobowo�ci, istotnych dla niepospolitego miasta. Adrianna Gina�, Anna Szulc Ksi��k� dedykujemy Stasiowi oraz Paw�owi i Antosiowi PAN BEZ KAPELUSZA, ZA TO �YSY Leszek Mazan Extra Cracoviam non est vita - poza Krakowem nie ma �ycia. No mo�e jest, ale co to za �ycie. Leszek Mazan, tw�rca nowej dziedziny wiedzy, zwanej kra-kauerologi�, dowodzi, �e z parad� superlatyw�w nagromadzonych wok� wie�y Mariackiej i Wawelu nie mo�e r�wna� si� �adne inne miejsce na �wiecie. Dzi�ki osi�gni�ciom zapocz�tkowanym przez ten kierunek my�lowy ludzko�� dosta�a szans� na w�a�ciwe odczytanie historii. Wraz z wkroczeniem w trzecie tysi�clecie, gdy dowiedzia�a si�, �e kamienny sto�ek ze �wi�-tyni Apollina w Delfach ju� nie wyznacza �rodka powierzchni Ziemi. Bo s�awny Omfalos, p�pek �wiata, znajduje si� w Krakowie. Dowody na to s�ynny krakauerolog wraz z koleg� Mieczys�awem Czum�, wieloletnim redaktorem naczelnym �Przekroju�, zawar� w kilku opas�ych tomach. Odkrywanie fenomen�w Krakowa zaj�o mu wi�ksz� cz�� �ycia i dalej sp�dza sen z powiek. Dowody historyczne s� niezbite, a nieznaj�cy si� na rzeczy wci�� og�lnikowo gl�dz� o magii i czarownej atmosferze. Taki na przyk�ad wawelski czakram - kamie� koncentruj�cy energi� ziemsk� i kosmiczn�, co potwierdza� mia�yby wielokrotne pomiary, znajdu- 7 8 PAN BEZ KAPELUSZA, ZA TO �YSY je si� w podziemiach zachodniej cz�ci zamku kr�lewskiego, w kaplicy �wi�-tego Gereona. Co prawda krakauerologia nie podaje, kiedy dok�adnie, przed iloma wiekami, jeden ze �wi�tych riszi, wielkich nauczycieli hinduskich, odczu� jego dzia�anie. Ale po powrocie do swej ojczyzny riszi ustali� z podobnymi sobie, �e opr�cz zwi�zanego z Jowiszem kamienia na Wawelu, pozosta�e sze�� czakram�w ziemi znajduje si� w New Delhi (Ksi�yc), Mekce (Merkury), Delfach (Wenus), Jerozolimie (S�o�ce), Rzymie (Mars) i w Velehradzie (Saturn). Ostatnio na tej li�cie pojawi�a si� r�wnie� Praga, a �ci�lej s�ynna Z�ota Uliczka. Ju� sama ta wiadomo�� wystarczy�aby na wyt�umaczenie wszelkich nadzwyczajnych zjawisk, jakie od wiek�w zachodz� w okolicy czakramu, i sta�ego nap�ywu entuzjast�w Krakowa, ostatnio w rejony Kazimierza. Ale nie powa�nym fachowcom, kt�rzy przestali wierzy� w bajki mniej wi�cej wtedy, gdy odkryli, �e bracia Richard i Maurice McDonald, zak�adaj�c sie� s�ynnych bar�w, skopiowali znan� do dzi� krakowsk� maczank�. Prababk� hamburgera - przekrojon� okr�g�� bu�k�, koniecznie zwyczajn�, nadzian� p�atem pieczonego schabu z kminkiem - wywi�z� za ocean jaki� dziewi�tnastowieczny ma�opolski emigrant bez biznesme�skiej �y�ki. My�my si� wi�c na tym nie dorobili, jednak sw�j wk�ad w histori� mamy. Leszek Mazan, przysz�y autor �Opowie�ci z krainy centusi�w� i ksi��ek o najs�ynniejszym kretynie w dziejach ludzko�ci - dzielnym wojaku Szwejku, postanowi� zaj�� si� poszukiwaniem historycznej prawdy jeszcze w czasach p�nej podstaw�wki. Wyjecha� w�wczas z klas� na wycieczk� do Muzeum Wojska Polskiego. W tym�e muzeum, w gablotce zauwa�y� ma�y dziewcz�cy oksydowany pier�cionek i podpis: �Tym pier�cieniem dokonano za�lubin Polski z Ba�tykiem w marcu 1945 roku�. No i pierwsza refleksja, jaka mu si� nasun�a: Je�li to precjozo wrzucili do morza, to co ono robi w gablotce?! Tym tropem poszed� dalej. Pierwszy zacz�� stawia� niezadawane dot�d pytania, np. gdzie s� dwa miecze spod Grunwaldu albo dlaczego Polak, jedyny na �wiecie, salutuje dwoma palcami? No, ale tego nie wiedzia� nawet sam mistrz Wyspia�ski, na kt�rego rysunkach �Stary Wiarus� raz bije w dach dwoma palcami, a raz ca�� d�oni�, jak marsza�ek Pi�sudski. Nurtowa�o Mazana r�wnie�, dlaczego jeste�my jedynym krajem na �wiecie, gdzie na �cianach nie wisz� portrety prezydenta. Nawet pyta� Aleksandra Kwa�niewskiego, czy chcia�by, by jego podobizny zdobi�y urz�dowe gabinety, ale ten odpowiedzia�, i to by� uk�on w stron� zainteresowa� krakauero-i szwejkologa, �e nie. Nie chcia�by, �eby spotka� go ten sam los, co cesarza Franciszka J�zefa, kt�rego portret obsra�y muchy w piwiarni, cz�sto odwiedzanej przez dzielnego wojaka. (Notabene, w domu Leszka Mazana podobi- PAN BEZ KAPELUSZA, ZA TO �YSY zn� austriackiego monarchy spotka� nie lepszy los, te� wisi sobie na �cianie ca�a upstrzona). Krakauerolog, zanim na dobre po�wi�ci� si� nowej fascynuj�cej dziedzinie, przeszed� wszystkie mo�liwe redakcje i dziennikarskie szczeble. Pracowa� w krakowskich dziennikach, w depeszach, dziale terenowym, w tygodniku, miesi�czniku i telewizji, a w czasach s�usznie minionych w krakowskim oddziale Polskiej Agencji Prasowej. To mu pozwala�o mie� autentyczny kontakt z miastem. - Dla mnie Krak�w wci�� pozostaje miejscem zaczarowanym, zakl�tym, nie do ko�ca nazwanym, opisanym i odgadnionym - wyja�nia sw� pasj� i do daje, �e na to te� ma dowody. Przed laty, w legendarnym klubie dziennikarza Pod Gruszk� Leszek Mazan by� �wiadkiem szczeg�lnej sceny. Dobry kolega Konstantego Ildefonsa Ga�-czy�skiego, zaczarowany doro�karz Jan Kaczara, tak�e poeta, usiad� sobie w klubie, by po chwili wyj�� termosik z g�ralsk� herbatk� (ze spirytusem -przyp. aut.). Po chwili wszed� na sal� dzienikarz Maciej Szumowski i zawo�a�: - Redaktor Kaczara, telefon! Doro�karz podni�s� oko znad termosu i spyta�: - A kto dzwoni? - Ko�! Kaczara bez s�owa podni�s� si� i podszed� do telefonu. Rozmawia� p� godziny, po czym spokojnie powr�ci� do przerwanej herbatki. Na sali nikt nie zareagowa�, bo nikogo to nie zdziwi�o. W�r�d licznych krakowskich osi�gni�� dla ludzko�ci istotne miejsce zajmuje tak�e wynalezienie sposobu na pozbycie si� skutk�w nadmiernego spo�ycia alkoholu (kac, katzenjammer, kociokwik, itp.). Krakauerologia ot� odnotowuje, �e w roku 1993 ksi�dz profesor J�zef Tischner zakomunikowa� za po�rednictwem telewizji, r�cz�c osobi�cie za sprawdzone efekty, i� niezawodn� metod� na kaca jest poranna pielgrzymka do Matki Boskiej Lud�mierskiej. Je�li za� pielgrzymka taka odbywa si� w poranek noworoczny, grzesznik mo�e liczy� nie tylko na lepsz� kondycj� fizyczn�, lecz i odpust zupe�ny. No, ale to mo�na by�o wymy�li� tylko w mie�cie, w kt�rym �y� Tischner - jedyny ksi�dz, kt�ry id�c spa�, mawia�: �Prosz� mnie nie budzi�, chyba �e znios� celibat�. Krakauerologia to rozleg�a dziedzina. Odnotowuje nie tylko wa�kie, historyczne wydarzenia, ale i uzasadnia, wytykane przez licznych zazdro�nik�w, krakowskie wady. Cho�by sk�d to ci�gle wytykane centusiostwo? To wymy�li� Lw�w, gdy by�a wymiana systemu monetarnego w 1851 roku. - Wprowadzono koron�, kt�r� trzeba by�o podzieli� na sto cz�ci, i Kra k�w zaproponowa� cent. St�d posz�o, �e my centusie - wyja�nia Leszek Ma- 9 10 PAN BEZ KAPELUSZA, ZA TO �YSY zan. - Potem dopiero pojawi�y si� anegdoty typu: Jaka jest krakowska kromka chleba? Ano taka, przez kt�r� wida� Tatry. Faktem jest, �e pod koniec XIX wieku pewien n�dzarz za �ycia sprzeda� dla chleba swoje cia�o do prosektorium Uniwersytetu Jagiello�skiego. A gdy przez osiem lat nie umiera�, magistrat przys�a� mu ponaglenie. A ta wytykana krakusom tytu�omania? - Nigdy nie zwr�cimy si� do eminencji per ekscelencjo i odwrotnie - za pewnia Mazan i jakby na potwierdzenie swoich odkry�, dodaje, �e sam wi dzia� w Krakowie klepsydr�: �Anna Kowalska, wdowa po prenumeratorze pism ilustrowanych�. Tylko w Krakowie do docenta m�wi si�: �profesorze�. Za to przyby�ego do Krakowa z wizyt� rektora Akademii Pedagogicznej w Rzeszowie witano z trybun per �Wasza Manifestacjo!�. Rektor Uniwersytetu Jagiello�skiego wyzna� kiedy� wsp�tw�rcy krakau-erologii, �e mia� na posiedzeniu senatu niema�y problem, gdy jeden ze starszych profes...
jac1123