El�bieta �urek SZTUKA WYST�PIE� czyli jak m�wi�, by osi�gn�� cel BibliotekaUniyy�reytecka w Warszawie 1DDD335SM7 V \ pol(ex� SZKO�A TRENINGU PERSONALNEGO WARSZAWA 2005 i El�bTela �iirek SZTUKA WYST�PIE� czyn jak m�wi�, by osi�gn�� cel 1DDD3355M7 Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie poliext Projekt ok�adki Krzysztof Koz�owski Redaktor Bogumi�a Wodzy�ska Sk�ad i �amanie Robert Lis Fotografia Paulina Jakubiuk 903837 ?'3 � Copyright by Warszawa 2003 PM POLTEXT, Warszawa 2005 01-554 Warszawa, AL Wojska Polskiego 20 tel./fax: 839-96-72, 839-96-73 Dzia� sprzeda�y: V tel./fax: 839-36-21, 839-21-05 e-mail: wydawnictwo@poltext.com.pl internet: www.poltext.com.pl Druk i oprawa - Plejada Warszawa, ul. Kosmatki 63, tel. 672-46-77 ISBN 83-88840-48-7 BUW-Kk- 05-1 ISA IA5 +C D (PL/1T0A/ Ofl.05. Spis tre�ci Przedmowa.......................................................................................7 Rozdzia� 1 Wprowadzenie...................................................................................9 Rozdzia� 2 Si�a pierwszego wra�enia, czyli w jaki spos�b oddzia�ujemy na innych..........................................................................................11 Rozdzia� 3 Cechy dobrej prezentacji.................................................................21 Rozdzia� 4 Pierwsze kroki, czyli w jaki spos�b przygotowa� si� do prezentacji i wyst�pienia....................................................................................29 Rozdzia� 5 Sygna�y pozawerbalne, czyli rola j�zyka cia�a w wyst�pieniach...............................................................................37 Rozdzia� 6 Sztuka operowania s�owem, czyli o roli g�osu w wyst�pieniach...............................................................................47 Rozdzia� 7 Tre�� i forma prezentacji..................................................................57 Rozdzia� 8 Styl j�zyka, czyli zabiegi werbalne stosowane w wyst�pieniach...............................................................................77 Rozdzia� 9 Technika argumentacji.....................................................................87 5 Rozdzia� 10 K�opotliwi s�uchacze, czyli zachowania werbalne w trudnych sytuacjach.....................................................................95 Rozdzia� 11 Akcja i interakcja, czyli o wsp�graniu prelegenta z audytorium.................................................................103 Rozdzia� 12 Podsumowanie................................................................... U5 ? Przedmowa � ? Szanowni Pa�stwo! Przekazuje niniejszym publikacj� Sztuka wyst�pie�, czyli jak m�wi�, by osi�gn�� cel, sk�adaj�c� si� z ksi��ki oraz p�yty CD audio. Do stworzenia takiej formy publikacji zainspirowali mnie uczestnicy prowadzonych przeze mnie trening�w, oczekuj�cy przede wszystkim wymiernych efekt�w szkoleniowych w kr�tkim czasie. Napisa�am wi�c ksi��k�, kt�rej uzupe�nieniem s� tre�ci edukacyjne zarejestrowane na p�ycie CD. Maj�c �wiadomo�� roli, jak� w procesie przyswajania informacji odgrywa� mo�e odpowiednio dobrana muzyka, zdecydowa�am si� na dokonanie owego nagrania na tle nowoczesnej muzyki instrumentalnej. W ten w�a�nie spos�b powsta�a unikalna, a nawet niekonwencjonalna forma o charakterze warsztatu szkoleniowego. Publikacj� kieruj� przede wszystkim do os�b poszukuj�cych praktycznego kompendium wiedzy na temat zasad prezentacji - do tych, kt�rzy wyst�puj� nie tylko przed szerokimi audytoriami, ale tak�e chc� wzbogaci� swoje umiej�tno�ci w zakresie autoprezentacji. Uwa�am, �e interesuj�ce informacje znajd� w niej osoby, kt�re pragn� sta� si� bardziej komunikatywne, przekonuj�ce i wzbudzaj�ce zaufanie w ka�dej sytuacji zawodowej. Adresatami ksi��ki oraz p�yty s� wi�c liderzy, mened�erowie, trenerzy, osoby reprezentuj�ce firm� w kontaktach z otoczeniem i przygotowuj�ce prezentacje o charakterze ofertowym, a tak�e studenci wkraczaj�cy w �ycie zawodowe. Wykorzystana forma, ksi��ka plus p�yta, powinna zach�ci� do praktycznego korzystania z niej te osoby, kt�re pragn� przyswaja� wiedz�, wspomagaj�c si� muzyk�. Tre�ci edukacyjne nagrane w wersji audio s� tak�e idealn� form� przekazu informacji dla tych odbiorc�w, kt�rzy w tym samym czasie chc� sku- pi� si� na wykonywaniu dodatkowych czynno�ci, nie wymagaj�cych od nich wi�kszego wysi�ku intelektualnego (np. na prowadzeniu samochodu). Publikacja ma charakter praktyczny - jest poradnikiem, kt�ry wzbogaci�am o szereg �wicze� do samodzielnej realizacji przez Czytelnika. Mo�e sta� si� podr�cznikiem wykorzystywanym na zaj�ciach tematycznie zwi�zanych z autoprezentacj� i Personality Public Rela-tions. Do��czona p�yta CD audio jest doskona�� form� powt�rzenia i utrwalenia przyswojonych informacji, mo�e by� tak�e elementem w pe�ni indywidualnym. �ycz� Pa�stwu mi�ej lektury oraz udanego odbioru, a tak�e wielu sukces�w w dziedzinie prezentacji i wyst�pie�. El�bieta �urek Rozdzia� 1 Wprowadzenie Wiele os�b - szczeg�lnie prelegent�w wyst�puj�cych publicznie (co mo�na zaobserwowa� w trakcie konferencji i tzw. spotka� bran�owych) - wychodzi z b��dnego za�o�enia, �e tre�� tego, co maj� do przekazania, jest w stanie obroni� si� sama. Okazuje si� jednak, �e r�wnie istotnym elementem naszego komunikatu - opr�cz warstwy merytorycznej -jest spos�b, w jaki przedstawiamy informacje. Obrana przez nas metoda prezentacji mo�e w znacz�cy spos�b zawa�y� na odbiorze otoczenia. Dob�r odpowiedniej formy do danej sytuacji, a tak�e do profilu i preferencji audytorium, nie jest wi�c �atwym zadaniem - szczeg�lnie dla os�b stawiaj�cych pierwsze kroki w zakresie prowadzenia prezentacji. Elementy sztuki wyst�pie� znajduj� zastosowanie w wielu �yciowych i zawodowych sytuacjach. Sprawdzaj� si� w momentach, gdy zadaniem osoby prezentuj�cej informacje merytoryczne jest przede wszystkim zdobycie zaufania odbiorc�w i w konsekwencji przekonanie ich do danej idei, koncepcji lub zamierzenia. Cho� zasady realizacji wyst�pie� kojarz� si� nam raczej z prezentacjami przed szerokimi audytoriami (tj. wyk�adami, prelekcjami, szkoleniami), nie nale�y zapomina�, �e s� one r�wnie u�yteczne w trakcie spotka� w bardziej kameralnych gremiach. Najistotniejsze prawa sztuki wyst�pie� znajd� wi�c zastosowanie m.in. w trakcie: prezentacji projektu w gronie koleg�w z firmy, przedstawiania oferty wsp�pracy potencjalnemu kontrahentowi czy wreszcie podczas rozmowy z przysz�ym pracodawc�. Chcia�abym podkre�li�, i� osoby stosuj�ce w praktyce zasady sztuki wyst�pie� postrzegane s� jako kompetentne i posiadaj�ce obszern� wiedz�, co niew�tpliwie stanowi najwa�niejszy element budowania autorytetu. W niniejszej publikacji dokonamy analizy wszystkich etap�w przygotowania oraz realizacji prezentacji i wyst�pie�. Rozpoczniemy od roli pierwszego wra�enia w sytuacjach zawodowych i zastanowimy si� nad tym, jak wzmacnia� si�� naszego oddzia�ywania na innych. Om�wimy cechy wyr�niaj�ce tzw. charyzmatyczn� osobowo�� i zanalizujemy wp�yw jej zachowa� na poziom zainteresowania odbiorc�w. Zestawimy tak�e cechy wyr�niaj�ce dobr� prezentacj� oraz samego m�wc� odpowiednio przygotowanego do jej przeprowadzenia. Zwr�cimy szczeg�ln� uwag� na przygotowanie do prezentacji w sferze emocjonalnej, podkre�laj�c, �e jest ono nierozerwalnie zwi�zane z przygotowaniem w sferze merytorycznej. Zastanowimy si� nad tym, w jaki spos�b otoczenie ocenia nas na podstawie zachowa� pozawerbalnych. Skupimy si� na tych elementach mowy cia�a, kt�re odgrywaj� szczeg�ln� rol� w prezentacjach i wyst�pieniach. Zestawimy cechy charakteryzuj�ce dobrego m�wc� w zakresie zachowa� pozawerbalnych. Zanalizujemy tak�e poszczeg�lne elementy techniki operowania g�osem, podkre�laj�c przy tym, �e umiej�tne zastosowanie tej metody mo�e w znacz�cy spos�b przyczyni� si� do wzmocnienia si�y przekazu werbalnego. Jeden z rozdzia��w zosta� po�wi�cony zasadom doboru element�w merytorycznych i formy prezentacji. Zastanowimy si� nad wp�ywem tych element�w na p�niejszy sukces prezentacji. Om�wimy najistotniejsze zabiegi werbalne, o kt�rych pami�ta� powinien ka�dy m�wca, a tak�e najwa�niejsze zasady techniki argumentacji. Analizuj�c zachowania werbalne w tzw. trudnych sytuacjach, zajmiemy si� problemem kontaktu z k�opotliwymi s�uchaczami. Podsumowuj�c informacje dotycz�ce sztuki wyst�pie�, skupimy si� na zasadach tzw. wsp�grania prelegenta z audytorium. Omawiaj�c zachowania s�uchaczy, wymienimy tak�e symptomy, kt�re mog� �wiadczy� o sukcesie prezentacji. Zako�czenie niniejszej publikacji stanowi� dwa zestawidaia - najistotniejsze prawa sztuki wyst�pie� oraz wskaz�wki dla pocz�tkuj�cych m�wc�w. Ka�dy z rozdzia��w zawiera praktyczne �wiczenia, do wykonywania kt�rych szczerze zach�cam. W celu powt�rzenia najistotniejszych informacji polecam przes�uchiwanie (dla uzyskania jak najlepszych rezultat�w - kilkakrotne) do��czonej p�yty CD. Obie cz�ci publikacji - zar�wno ksi��ka, jak i wymieniona p�yta - maj� te same tytu�y oraz numery poszczeg�lnych rozdzia��w. 10 Rozdzia� 2 . Si�a pierwszego wra�enia, czyli w jaki spos�b oddzia�ujemy na innych fcimbbO W rozdziale... Om�wimy sfery naszego oddzia�ywania na innych. Zastanowimy si� nad tym, dlaczego tak istotne s� pierwsze chwile kontaktu z lud�mi. Zbierzemy tak�e wnioski na temat cech wyr�niaj�cych tzw. charyzmatyczne osobowo�ci. Istnieje poj�cie tzw. decyduj�cych pierwszych sekund w kontaktach interpersonalnych. Owe pierwsze chwile bywaj� niekiedy najistotniejsze. Na podstawie wra�e�, jakie pozostawiaj� w naszej �wiadomo�ci inni, jeste�my w stanie nie tylko przypisa� danej osobie okre�lone cechy, ale tak�e zdecydowa� o odczuwanej do niej sympatii b�d� antypatii. W wielu sytuacjach do dokonania takiej w�a�nie klasyfikacji potrzebujemy zaledwie kilkunastu lub kilkud...
jac1123