Astma oskrzelowa.doc

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE

WYDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I NAUK O ZDROWIU

FIZJOTERAPIA II ROK, II ° STACJONARNE

ANETA STECIUK GR. 12

KONSPEKT ZAJĘĆ

Temat: Gry i zabawy ruchowe dla dzieci z astmą oskrzelową, jako forma rehabilitacji i psychoterapii.

Prowadzący: Aneta Steciuk

Czas: 45 min

Miejsce: sala rehabilitacyjna

Przybory: obręcze hula- hop, piłki tenisowe, materace, maty, ławeczki, pachołki, szarfy,  balony, woreczki, słomki

Charakter grupy: 8 osób w wieku 10- 12 lat chorujących na astmę oskrzelową, uregulowaną farmakologicznie będących w okresie remisji choroby.

CHARAKTERYSTYKA SCHORZENIA

Astma oskrzelowa, dychawica oskrzelowa (łac. asthma bronchiale) – przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych, u podłoża której leży nadreaktywność oskrzeli, która prowadzi do nawracających napadów duszności i kaszlu, występujących szczególnie w nocy i nad ranem. U podłoża tych napadów leży wydzielanie przez komórki układu oddechowego licznych mediatorów doprowadzających do rozlanego, zmiennego ograniczenia przepływu powietrza w drogach oddechowych, które często ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenia. Astma oskrzelowa zaliczana jest do chorób psychosomatycznych. Może być spowodowana przez przewlekły alergiczny nieżyt nosa (katar sienny), który wymaga leczenia.

Czynniki promujące rozwój astmy:

ŚRODOWISKOWE:

·         Ekspozycja na alergen

·         Czynniki zawodowe

·         Zakażenie dróg oddechowych

·         Leki

·         Antygeny pokarmowe

·         Palenie tytoniu

·         Zanieczyszczenie powietrza

·         Nieodpowiednia dieta

GENETYCZNE:

·         Atopia

·         Niski wzrost

·         Mała waga urodzeniowa

Klasyfikacja

Wytyczne Światowej Inicjatywy Zwalczania Astmy (GINA 2006)

W celu ułatwienia postępowania klinicznego wprowadzono - w miejsce podziału astmy na sporadyczną oraz przewlekłą lekką, umiarkowaną i ciężką - nową klasyfikację astmy, opartą na stopniu jej kontroli, czyli opanowaniu objawów choroby.

Na podstawie następujących kryteriów:

1.      występowanie objawów astmy w ciągu dnia

2.      objawy astmy ograniczające aktywność życiową

3.      występowanie objawów astmy w nocy (w tym przebudzenie z powodu astmy)

4.      potrzeba stosowania leków doraźnych w celu opanowania objawów astmy

5.      upośledzenie czynności płuc wyrażone zmniejszeniem szczytowego przepływu wydechowego (PEF) lub natężonej pierwszo-sekundowej objętości wydechowej (FEV1) do <80% wartości należnej lub maksymalnej u danego chorego

6.      występowanie zaostrzeń astmy

Wyróżniamy:

1.      astmę kontrolowaną

2.      astmę częściowo kontrolowaną

3.      astmę niekontrolowaną.

Typowe objawy to:

·         napady duszności spowodowane skurczem oskrzeli

·         świszczący oddech

·         kaszel

Objawy mogą cofać się częściowo lub całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem leków. Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego. Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt, pierze, niektóre pokarmy i in.), w trakcie wysiłku fizycznego, podczas oddychania mroźnym powietrzem, w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych) układu oddechowego.

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

·         kontakt z alergenami

·         nawracające infekcje układu oddechowego

·         palenie papierosów

·         hiperwentylacja wysiłkowa

·         niektóre leki (np. aspiryna lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, beta-blokery)

·         niektóre składniki pokarmowe.

Specyficzne postaci astmy oskrzelowej

Astma wysiłkowa: napady duszności występują przede wszystkim lub wyłącznie po wysiłku lub po kilku minutach jego trwania i ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu.

Astma aspirynowa: postać astmy, w której ciężkie napady duszności rozwijają się po zażyciu kwasu acetylosalicylowego (aspiryna, polopiryna) lub innego niesterydowego leku przeciwzapalnego.

Astma zawodowa: postać astmy ujawniająca się w wyniku zadziałania szkodliwego czynnika zawodowego u pracownika, który do tej pory był zdrowy. U tych chorych objawy choroby mogą ustępować w dni wolne od pracy, w trakcie urlopu.

Stan astmatyczny: ciężki, przedłużający się napad astmy oskrzelowej, który w części przypadków może stać się bezpośrednim zagrożeniem życia. Zwykle wymaga leczenia w szpitalu, na OIOM-ie.

Aktywność ruchowa w astmie oskrzelowej

W astmie oskrzelowej w okresie między napadami, o ile nie ma zaawansowanych zmian organicznych w układzie oddechowym, jest szczególnie wskazane stosowanie systematycznych ćwiczeń fizycznych o charakterze treningu zdrowotnego.

Warunkiem jest stabilizacja farmakologiczna i premedykacja przed podjęciem wysiłku fizycznego!!!

Charakterystyka chorych:

·         niska wydolność fizyczna

·         mała tolerancja wysiłkowa

·         łatwo narastająca duszność wysiłkowa

·         mała aktywność ruchowa

·         narastające upośledzenie sprawności oddechowej i krążeniowej

·         izolacja społeczna

·         wzrastające poczucie osamotnienia

ŚWIADOME PODJĘCIE ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH MA TEMU PRZECIWDZIAŁAĆ !!!

Cel ćwiczeń:

·         rzeczywista poprawa stanu zdrowia także psychicznego

·         poprawa wydolności fizycznej

·         lepsza sprawność krążeniowo- oddechowa

·         zmniejszenie zapotrzebowania na wentylację płuc

·         przywrócenie prawidłowych mechanizmów oddychania, (przywrócenie dolno żebrowego toru oraz wzmocnienie przepony i mięsni brzucha)

·         nauczenie chorego sposobów zapobiegania lub/i przerywania napadów duszności

ZASADY TRENINGU ZDROWOTNEGO OSÓB Z ASTMĄ OSKRZELOWĄ

1.      Jako formę ćwiczeń zaleca się przede wszystkim pływanie, następnie gry (piłka nożna, koszykowa, ręczna, siatkowa, wodna), biegi krótkie i skoki a także przy pewnych ograniczeniach turystykę pieszą. Trening obwodowy zawierający ćwiczenia wytrzymałościowe, siłowe, koordynacyjne i gibkościowe stosujemy w sprzyjających warunkach tzn. w ciepłym, wilgotnym otoczeniu jak np. klimatyzowane pływalnie o stałej temperaturze wody, środowisko nadmorskie w ciepłym klimacie, środowisko podmokłego lasu o przewadze drzew iglastych.

2.      Wysiłek fizyczny powinien mieć charakter krótkotrwałych, 3- 4 minutowych ćwiczeń nawet o dość znacznym stopniu intensywności z 1- 2 minutowymi przerwami wypoczynkowymi, czyli tzw. trening interwałowy.

3.      Przyjmuje się, że długotrwały wysiłek wytrzymałościowy jak np. długodystansowe biegi, jogging jest niewskazany.

4.      Przy uprawianiu turystyki pieszej zaleca się, aby nie rozpoczynać marszu zbyt intensywnie i robić dość częste, krótkie przerwy. Należy umiejętnie chronić się przed zimnym, suchym powietrzem.

5.      Podczas ćwiczeń kontrolować częstość i głębokość oddechów. W pływaniu wymaga to przyswojenia poprawnej techniki wydechu pod wodą. W marszu treningowym należy nauczyć się rytmicznego oddychania , aby w zależności od tolerancji wysiłkowej wynosił on 3:3 do 5:5 tzn 3- 5 kroków na wdech i 3- 5 kroków na wydech. Należy starać się wdychać powietrze przez nos i wydychać przez zasznurowane usta co łagodzi ewentualne objawy obturacji w fazie wydechu.

6.      Ze względów motywacyjnych jest dobrze ,jeżeli ćwiczenia astmatyków mają charakter treningu grupowego, a ćwiczący bierze w nich udział na zasadach równoprawnego uczestnika.

7.      Należy uświadamiać dzieci że astma nie jest przeciwwskazaniem do wysiłku fizycznego.

8.      U osób, u których występuje powysiłkowy skurcz oskrzeli, w tym także z jego późną fazą zaleca się przeprowadzenie premedykacji na 5- 10 min przed ćwiczeniami

9.      Regularny trening zmniejsza nasilenie powysiłkowego skurczu oskrzeli, w związku z tym z kolejnymi treningami można będzie ograniczyć ilość podawania leków, należy jednak do tego podchodzić indywidualnie.

10.  Fizjologiczną metodą przeciwdziałania skurczowi oskrzeli jest długa 10- 15 min rozgrzewka ogólna przed ćwiczeniami głównymi, obejmująca możliwie dużo różnorodnych elementów ćwiczeń aktywujących różne partie mięśniowe.

POSTĘPOWANIE W ZAGRAŻAJĄCYM NAPADZIE LUB PODCZAS NIEWIELKIEGO NAPADU DUSZNOŚCI

ZALECANA POZYCJA CIAŁA W NAPADZIE DUSZNOŚCI O DUŻYM NASILENIU

CIEKAWOSTKA

Podczas XXIII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles w amerykańskiej ekipie liczącej 597 osób, 26 zawodników miało udokumentowaną astmę oskrzelową. Co więcej, 41 olimpijskich medali, w tym 15 złotych i 21 srebrnych, uzyskali sportowcy amerykańscy u których stwierdzano powysiłkowy skurcz oskrzeli.

LITERATURA:

1.       Fizjoterapia oddechowa, Adam Rosławski, Marek Woźniewski, Wydawnictwo AWF we Wrocławiu, str. 69- 75.

2.       Medycyna aktywności ruchowej dla pedagogów, Henryk Kuński, Mirosław Janiszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999, str. 197- 201.

3.       http://www.astma.dzg.pl