AKTYWNOŚĆ RUCHOWA ADAPTACYJNA

Dr Józef Krzak

Temat: „Ćwiczenia gimnastyczne dla dzieci niewidomych z zastosowaniem opowieści ruchowej”

Prowadzący: Anna Wojciechowska, Fizjoterapia II rok, II st., gr. 17.

Data: 17.12.2010 r.

Miejsce zajęć: sala gimnastyczna

Czas trwania: 45 minut

Przybory i przyrządy:

sznurek i taśma do wyklejenia granic na podłożu, nagranie z odgłosami kota, piłka do goalball, płyta ze skoczną muzyką.

Charakterystyka grupy:

Liczebność: 10 dzieci (5 dziewczynek, 5 chłopców)

Wiek: 7-9 lat.

Słabowzroczność głęboka (6 dzieci), ślepota umiarkowana (4 dzieci). Brak zaburzeń dodatkowych.

Osoby niewidome, słabowidzące i ociemniałe

Znaczenie wzroku w życiu człowieka

Oprócz poznawania otaczającej rzeczywistości i zdobywania bezpośredniego doświadczenia narząd wzroku ma bardzo duże i wielostronne znaczenie w życiu człowieka, umożliwia bowiem:

- zdobywanie wiedzy pośrednio poprzez lekturę i studia,

- orientację przestrzenną i samodzielne poruszanie się,

- wykonywanie czynności samoobsługowych i gospodarczych,

- wykonywanie pracy zawodowej,

- udział w życiu społecznym,

- ekspresję emocjonalną i funkcjonalną,

- komunikowanie się.

Ogólnie można powiedzieć, że wzrok w procesie nauki i pracy spełnia funkcje: orientacyjną, kierującą i kontrolującą prawidłowość jej przebiegu.

Przyczyny uszkodzenia wzroku

1.      Czynniki wewnętrzne: genetyczne, wrodzone, chorobowe.

2.      Czynniki zewnętrzne: uraz.

Klasyfikacja uszkodzeń wzroku:

1.      Uszkodzenie widzenia centralnego (środkowego)

Obniżenie ostrości wzroku, które występuje wtedy, gdy człowiek nie dostrzega przedmiotów o określonej wielkości z odległości, z jakiej widzi oko pełnosprawne, czyli miarowe. Widzenie centralne mierzy się ostrością wzroku, czyli zdolnością rozróżniania dwóch punktów. Jeśli oko tego nie potrafi i dostrzega te dwa punkty jako jeden zlewający się i niewyraźny punkt lub nie widzi ich wcale, oznacza to, że ostrość wzroku jest obniżona - odbiega od normy. Ustalenia na ile ostrość jest obniżona, dokonuje się za pomocą tablic Snellena (ryc.)

międzynarodowa klasyfikacja obniżenia ostrości wzroku

Osobami słabowidzącymi są ludzie, u których ostrość wzroku wynosi od 0,06 do 0,3. W szerokim znaczeniu do słabowidzących zalicza się także osoby ze słabowzrocznością głęboką, zaliczone do osób niewidomych.

Jak widać, granica między osobami uważanymi za niewidome, a słabowidzącymi jest płynna. Zachowanie bowiem najmniejszej sprawności wzroku stwarza możliwość wykorzystania go w różnych sytuacjach życiowych (zobacz- def. pedagogiczna).

3.      Zaburzenia widzenia obwodowego - ograniczenia, ubytki pola widzenia.

A) koncentryczne (równomierne) ograniczenie pola widzenia:

- niewielkie,

- umiarkowane,

- znaczne,

- głębokie,

- widzenie lunetowe (widzenie bardzo małą częścią siatkówki),

B) widzenie połowiczne (ślepota połowiczna) polegające na wypadnięciu połowy pola widzenia po lewej lub prawej stronie,

C) inne uszkodzenia pola widzenia (mroczki, ćwiartkowe wypadnięcie pola widzenia).

Oprócz tych dwóch podstawowych czynności wzrokowych zaburzeniu może ulec widzenie barw (ślepota na barwy), widzenie stereotypowe (obuoczne) i widzenie nocne (widzenie w słabych warunkach świetlnych).

Definicja pedagogiczna oparta na kryterium pedagogicznym, za dziecko niewidzące uważa taką osobę, która zachowała zdolność widzenia i traktuje ją jako główne źródło uczenia się. Oznacza to, że dziecko słabowidzące może przez dłuższy czas czytać teksty czarnodrukowane, choćby wymagało to specjalnie powiększonego druku, specjalnych pomocy (lupy), albo jednego i drugiego.

Stan wydolności fizyczno-zdrowotnej osoby z uszkodzonym wzrokiem

1. U dziecka niewidomego od urodzenia rozwija się szereg wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Widzący osesek wcześ­nie rozgląda się dokoła, podnosi głowę, obraca nią. Później chwyta przed­mioty, przyciąga i czołga się, aby przedmiot zdobyć. Niemowlę niewidome nie jest w takim samym stopniu pobudzane przez naturalne otoczenie. W okresie poniemowlęcym formy ruchu są także ograniczone, a zwłaszcza opóźniony jest rozwój ruchu poprzez naśladownictwo.

Innym zjawiskiem jest szybkie narastanie stałego psychicznego napięcia w oczekiwaniu rzeczy i zjawisk nieznanych. Trwałe napięcie psychiczne, ob­serwowane u niewidomych w każdej fazie życia, jest wyniszczające. Jego skutki są dobrze opisane jako reakcje niespecyficzne na stres.

2. Świadomość niebezpieczeństw związanych z przejawianiem aktywno­ści ruchowej skłania niewidomych do ograniczania ruchów, co sprawia, że żyją oni w stanie permanentnej hipokinezy, będącej źródłem częstego zmę­czenia, patologicznych zahamowań powodujących automatyczne reakcje ograniczonych grup mięśni w formie tików funkcjonalnych i synkinezji, zwanych blindismami. Blindismy są to zespoły tików, odruchów obrony, póz i gestów będących reakcją na niezidentyfikowane obiekty oraz braku mimicznej kontroli własnych zachowań ukierunkowa­nych na środowisko. Poprzez ćwiczenie ruchowe można je zlikwidować.

3.              Brak wzroku jest źródłem swoistej postawy niewidomego oraz jego poruszania się: skrzywienie kręgosłupa typu lordoza szyjna, kifoza piersio­wa i dalej lordoza lędźwiowa - wyciągnięte do przodu ramiona, cofnięta głowa i tułów oraz tzw. koguci chód. Wszystko to powoduje gorszą statykę ciała i związane z tym zwiększone zużycie energii podczas ruchu, znużenie wtórne, ...