20070103_publikacja.pdf

*AKODNALE|ÃSIÇNARYNKUPRACY

0RZYKADYMODELOWYCHDZIAAÎ

NARZECZGRUPDEFAWORYZOWANYCH

0ROGRAMDLAORGANIZACJIPOZARZDOWYCH

yWIADCZCYCHUSUGIRYNKUPRACY

0ROGRAM

0OLSKO!MERYKAÎSKIEJ

&UNDACJI7OLNOyCI

WWWPAFWPL

2EALIZATORPROGRAMU

&UNDACJA)NICJATYW

3POECZNO%KONOMICZNYCH

WWWFISEORGPL

&UNDACJA)NICJATYW3POECZNO%KONOMICZNYCH

7ARSZAWAGRUDZIEÎ

)3".

.AKADEGZEMPLARZY

0ROJEKTGRAFICZNY&RYCZ\7ICHA

3KADGRAFICZNY-IROSAW0IEKUTOWSKI

:ESPÐREDAKCYJNYWSKADZIE)LONA'OSK-AGDALENA(USZCZA

-AGDALENA+LAUS

7SZYSTKIEPRAWAZASTRZEONE

0RZEDRUKIREPRODUKCJAWJAKIEJKOLWIEKPOSTACICAOyCILUBCZÇyCI

PUBLIKACJIBEZPISEMNEJZGODY&UNDACJI)NICJATYW3POECZNO

%KONOMICZNYCHSZABRONIONE

Jak odnaleźć się na rynku pracy?

Przykłady modelowych działań

na rzecz grup defaworyzowanych

Publikacja, którą państwo trzymacie w rękach, jest następstwem wniosków płynących z dotychczasowych doświadczeń

zebranych przy okazji realizacji koordynowanego od dwóch lat przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych (FISE)

programu „Bezrobocie – co robić?”. Najważniejszym celem tego programu było zdiagnozowanie roli trzeciego sektora

w przeciwdziałaniu skutkom bezrobocia oraz jego potencjału na rynku usług pracy, zwłaszcza w odniesieniu do grup defa-

woryzowanych. Przedstawiona w ubiegłym roku diagnoza napawa optymizmem – z usług 1 300 pozarządowych organizacji

korzysta aż 200-300 tys. bezrobotnych, głównie zagrożonych wykluczeniem społecznym, którym nie są w stanie pomóc

publiczne służby zatrudnienia. Przeprowadzone badania wykazały jednocześnie, iż trzeci sektor jest dużo lepiej od nich

do tej trudnej roli przygotowany. Dysponuje również znacznie większym doświadczeniem i bardziej kompetentnym zapleczem

eksperckim, przez co jest w stanie zająć się bezrobotnym w sposób kompleksowy, odnosząc się do jego różnych, indywidu-

alnych, problemów i potrzeb – również psychologicznych i socjalno-bytowych. Te same badania ujawniły jednak słabości

instytucji trzeciego sektora, co sprawia, że tkwiący w nim potencjał nie jest w stopniu zadowalającym wykorzystywany. Nie

miejsce tu, by się nad tymi problemami rozwodzić, ale o najważniejszych wypada przynajmniej wspomnieć: organizacje

pozarządowe, zamiast się wspierać i dzielić zdobytymi doświadczeniami, często między sobą rywalizują. Zazwyczaj dzieje

się to wtedy, gdy ubiegają się o dofinansowanie z tego samego źródła lub gdy zabiegają o te same zlecenia z urzędu pracy

(kursy i szkolenia). W takich warunkach jakość, a i sens udzielanej pomocy, nierzadko schodzą na plan dalszy.

Autorzy programu „Bezrobocie – co robić?” chcą przeciwdziałać tej złej tendencji – stąd między innymi ten podręcznik,

adresowany do działaczy organizacji pozarządowych, który ma im pokazać, jak pracować „modelowo” z grupami defawo-

ryzowanymi, wyrzuconymi poza nawias rynku pracy. Główna wartość programu polega na tym, że powstał na podstawie

relacji praktyków, ludzi, którzy udowodnili swoją skuteczność w pomocy długotrwale bezrobotnym kobietom, ludziom cho-

rującym psychicznie czy dyskryminowanym Romom. Jest to zbiór „dobrych praktyk”, które mogą być wykorzystane z powo-

dzeniem w pracy z ludźmi z innych środowisk ulegających wykluczeniu. Opisane tu praktyki w większości mają szczególnie

ważną wspólną cechę – ich celem nie jest tworzenie kolejnych przywilejów, enklaw, gett, obszarów trwale wyłączonych spod

reguł wolnego rynku (co, jak wiadomo, prowadzi do nadużyć i stygmatyzacji beneficjentów, dowodem są tu np. patologie

związane z działalnością Zakładów Pracy Chronionej), lecz wprowadzenie osób objętych programem na otwarty rynek pra-

cy, a więc do normalnego życia w społeczeństwie.

Książka ta ukazuje się w szczególnym momencie. Po latach, dzięki emigracji zarobkowej i nadzwyczajnej koniunkturze

gospodarczej, polskie bezrobocie wreszcie ujawniło swoje prawdziwe oblicze. Między rzeczywistym a statystycznym bezrobo-

ciem zieje gigantyczna przepaść, którą dziś widać gołym okiem. W kraju, gdzie oficjalnie 2,3 mln ludzi jest bez pracy, firmy

daremnie szukają pracowników! Ponad połowa bezrobotnych żyje z transferów budżetowych (wcześniejsze emerytury, zasiłki

socjalne) i dorabia pracując na czarno. Ludzie ci nie są zainteresowani podjęciem legalnej pracy. Pozostali zaś – co trzeba

ze smutkiem powiedzieć – nie spełniają wysokich oczekiwań pracodawców – są to na ogół osoby bez wykształcenia, z roz-

maitymi problemami, ludzie, którzy nie wierzą w siebie i są życiowo niezaradni. Często również niepełnosprawni. To do nich

właśnie powinna być adresowana specjalistyczna pomoc służb zatrudnienia.

Jeśli ktoś spodziewa się znaleźć w tej książce uniwersalną receptę na strukturalne bezrobocie, to srodze się zawiedzie. Takiej

recepty nie ma i nigdy nie będzie. Efekty może dać, i to w dłuższej perspektywie, ciężka, indywidualna (z każdym z osobna

według jego potrzeb) praca „u podstaw”. Jej skuteczność zależy nie tylko od aktywności i efektywności trzeciego sektora, ale

również od polityki społecznej rządu. Ta, która jest realizowana obecnie, nie sprzyja zatrudnieniu. Nad rynkiem pracy ciąży

syndrom wyuczonej bezradności. Dominują postawy roszczeniowe, wzniecane przez populistycznych polityków. Niezwykle

trudno jest skłonić do samodzielności osoby ze środowisk wykluczonych w sytuacji, gdy konkurencją dla wynagrodzenia

pozostaje zasiłek. Bardzo trudno będzie to zmienić, zwłaszcza że przyszło nam żyć w kraju, gdzie samo zatrudnienie nie

chroni jeszcze przed ubóstwem.

W latach 2007-2013 Polska ma otrzymać aż 9,6 mld euro z Europejskiego Funduszu Społecznego na walkę z bezrobociem,

z czego do organizacji pozarządowych ma trafić 182 mln euro. Najwyższy czas, by pomyśleć jak sensownie zagospodaro-

wać te pieniądze. Sądzę, że po zakończeniu obecnego etapu programu „Bezrobocie – co robić?” przyjdzie czas na kolejny.

Podręcznik tu oczywiście nie wystarczy. Kluczowe znacznie ma rozpowszechnienie opisanych w nim metod. Powinny być one

stosowane wszędzie tam, gdzie występuje największy deficyt w kwestii wsparcia grup wykluczonych, a więc głównie w mniej-

szych społecznościach lokalnych. Metod tych nie da się zatem realizować z Warszawy, Gdańska czy Wrocławia, gdzie orga-

nizacji pozarządowych jest najwięcej i gdzie są najsilniejsze. Być może warto tu sięgnąć po jedno z rozwiązań biznesowych.

Mam na myśli franchising, czyli sposób na własny biznes oparty na cudzym, sprawdzonym pomyśle. Franczyzobiorcy, zamiast

uczyć się na własnych błędach, korzystają z doświadczeń franczyzodawcy. Otrzymują od niego „know-how” – wraz z syste-

mem wsparcia i szkoleń. Dzięki temu franchising uchodzi za jedną z najbezpieczniejszych form prowadzenia działalności

gospodarczej. Jest szansa, że sprawdzi się w działalności społecznej.

Paweł Wrabec

Tygodnik „Polityka”

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: