Rezerwy na świadczenia pracownicze - materiały do wykladu 2012.doc

Rezerwy w rachunkowości – materiały do wykładu

„Rezerwy na świadczenia pracownicze”

1. Pojęcie, rodzaje i przyczyny tworzenia rezerw na świadczenia pracownicze

Rezerwy na świadczenia pracownicze to przyszłe, szacowane zobowiązaniami jednostki gospodarczej z tytułu przysługujących zatrudnionym w niej pracownikom świadczeń pracowniczych.

Przykłady rezerw na świadczenia pracownicze:

·         rezerwy na świadczenia po okresie zatrudnienia (np. odprawy emerytalne i rentowe, ubezpieczenia po okresie zatrudnienia i inne świadczenia po okresie zatrudnienia),

·         rezerwy na nagrody i premie,

·         rezerwy na nagrody jubileuszowe,

·         rezerwy na premie i inne odroczone wynagrodzenia,

·         rezerwy na świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Świadczenia  pracownicze to wszystkie formy świadczeń jednostki oferowanych  w zamian za pracę wykonywaną przez pracowników (MSR 19 par 7). W MSR 19 wyróżniono cztery kategorie świadczeń pracowniczych  (MSR 19 par 7):

-         krótkoterminowe świadczenia pracownicze,

-         świadczenia po okresie zatrudnienia,

-         inne długoterminowe świadczenia to świadczenia pracownicze,

-         świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Podstawowych kryterium podziału świadczeń pracowniczych jest termin ich zapadalności. Według tego kryterium świadczenia pracownicze dzielą się na krótkoterminowe i długoterminowe.

RODZAJE  ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH

ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE

DŁUGOTERMINOWE

KRÓTKOTERMINOWE

INNE DŁUGOTERMINOWE

PO OKRESIE ZATRUDNIENIA

Plany określonych świadczeń

Plany określonych

składek

Z TYTUŁU ROZWIĄZANIA STOSUNKU PRACY

Źródło: L. Poniatowska: Rezerwy. [w:]:Rachunkowość finansowa. Pr. zb. pod red. Zb. Messnera Wydanie trzecie. AE, Katowice 2010., s.469.

Powody tworzenia rezerw na świadczenia emerytalne:

1)  Obowiązek wykonania świadczenia wynikający z zdarzeń przeszłych

2) Wypływ środków uosabiających korzyści ekonomiczne w związku z wypełnieniem obowiązku.

3) Wiarygodnie określone świadczenie

2. Wycena i ujmowanie rezerw na świadczenia pracownicze

WYCENA REZERW NA ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE

Suma rezerw dotyczących poszczególnych grup pracowników lub ich jednorodnych grup, obliczanych według wzoru:

R = å WŚ x N x p x d

gdzie:

R  – wartość bieżąca rezerwy,

WŚ – przewidywana dzisiejsza wartość nominalna przyszłego świadczenia rezerwy,

N – część świadczenia narosła do dnia bilansowego,

p – prawdopodobieństwo wypłat świadczenia

d – współczynnik dyskontujący

d n   =  1 / (1+r)n

d n   - współczynnik dyskontujący dla roku n

r  - stopa dyskontowa

n – liczba lat

W celu prawidłowego określenia wartości świadczeń konieczne jest przyjęcie określonych  założeń aktuarialnych takich jak:

·          założenia demograficzne – dotyczą przyszłych cech charakteryzujących aktualnie zatrudnionych i byłych pracowników uprawnionych do świadczeń (umieralność, rotacja, wskaźniki, niezdolności do pracy, wcześniejszego przechodzenia na emeryturę).

·          założenia finansowe – służą do ustalenia, jaką nominalną kwotę świadczeń jednostka wypłaci w przyszłości (stopa dyskontowa, stopa przyrostu wynagrodzeń)

Na skutek zmian lub przyjęcia niewłaściwych założeń mogą powstać straty lub zyski aktuarialne. Obejmują one :

·          korekty założeń aktuarialnych ex post (skutki różnic pomiędzy poprzednimi założeniami aktuarialnymi a tym, co faktycznie nastąpiło,

·          skutki zmian założeń aktuarialnych,

Zyski i straty aktuarialne mogą wynikać ze wzrostu lub obniżenia wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń . Do przyczyn powstawania strat i zysków aktuarialnych zalicza się np.:

·          nieoczekiwanie wysokie lub niskie wskaźniki rotacji, śmiertelności lub wzrostu wynagrodzeń,

·          zmiany stopy dyskontowej.

WYCENA REZERW NA ŚWIADCZENIA NA RZECZ PRACOWNIKÓW 

WEDŁUG KSR 6

Podstawą wyceny rezerw na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników są przepisy prawa pracy, regulaminów wynagrodzeń, układów zbiorowych i innych wiążących porozumień pracodawców z pracownikami. Szacunek kwoty rezerwy powinien uwzględniać obowiązkowe obciążenie pracodawcy wynikające z obowiązujących na dzień szacowania rezerwy przepisów prawa  np. składki emerytalne i rentowe ( KSR 6 pkt 4.7).

              Wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na szeregu założeń, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeń dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Aktuariusz może wycenić rezerwy na: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, pośmiertne, rentowe, dodatki stażowe, opiekę medyczną itp.(KSR 6 pkt 4.7).

Przy tworzeniu rezerw na świadczenia emerytalne i podobne powinno uwzględniać się[1]:

Þ         zdarzenia przyszłe, które mogą wpłynąć na wysokość kwoty niezbędnej do wypełnienia przez jednostkę obowiązku świadczenia, jeśli istnieją wystarczające i obiektywne dowody na to, ze zdarzenia te nastąpią (KSR 6 pkt 4.8).

Þ         zasadę ostrożności, rozwaga  przy dokonywaniu osądów w warunkach niepewności, czy koszty lub zobowiązania nie są zaniżone. Niepewność nie usprawiedliwia jednak tworzenia nadmiernych rezerw lub celowego zawyżania zobowiązań(KSR 6 pkt 4.9).

Þ         zmiany wartości pieniądza w czasie przy zachowaniu zasady istotności.

Ewidencja rezerw na świadczenia pracownicze

1. Utworzenie rezerwy na świadczenia pracownicze.

2.Wykorzystanie utworzonej rezerwy – naliczenie wypłaty świadczeń  w roku ich

wypłaty

3. Rozwiązanie niewykorzystanej rezerwy.

Zadanie 11. Wycena rezerwy na nagrody jubileuszowe

Z dniem 1 stycznia 2009 r. jednostka zatrudniła pracownika zarządu, który zgodnie z zakładowym regulaminem wynagrodzenia , po upływie 5 lat od daty zatrudnienia nabędzie prawa do nagrody jubileuszowej w wysokości 150% wynagrodzenia zasadniczego oszacowanego na kwotę 3 500 zł. Do oszacowania rezerwy na dzień 31 grudnia 2009r. przyjęto, że:

–          stopa dyskontowa wnosi 10% ,

–          prawdopodobieństwo tego, że pracownik będzie pracował w jednostce przez następne 4 lata wynosi 65% a w kolejnych latach wzrasta następująco: 70%, 75%, 80%, 100%.

Polecenie: Należy oszacować rezerwę na nagrodę jubileuszową