W TYPIE PODSTAWOWYM – art. 148 § 1 kk.
Zbrodnię zabójstwa określa art. 148 § 1 kk. za pomocą formuły „kto zabija człowieka”. Sprawcą może być każdy, kto spełnia podmiotowe warunki odpowiedzialności.
Zabójstwo jako zbrodnia, popełnione może być jedynie umyślnie – nie tylko w zamiarze bezpośrednim, ale i ewentualnym. Jest to przestępstwo materialne. Zatem gdy sprawca bezpośrednio zmierzał do spowodowania śmierci, która jednak nie nastąpiła – ponosi odpowiedzialność za usiłowanie zabójstwa.
Warunkiem przedmiotowym odpowiedzialności za dokonane zabójstwo jest związek między zachowaniem się sprawcy a skutkiem śmiertelnym. Jako kryterium śmierci przyjmuje się ustanie czynności mózgu.
Dla bytu zabójstwa w typie podstawowym nie ma znaczenia sposób działania sprawcy i motywy, którymi się kierował, aczkolwiek wpływają one na wymiar kary za popełnione przestępstwo.
Kodeks karny wskazuje, że zabójstwo kwalifikowane wyróżnia się tym, iż:
a) jest popełnione ze szczególnym okrucieństwem,
b) jest popełnione w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem lub rozbojem,
c) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
d) popełnione jest z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
e) zabicie jednym czynem więcej niż jednej osoby (rzucenie granatem, podłożenie bomby),
f) uprzednie prawomocne skazanie za zabójstwo
Zabójstwem kwalifikowanym jest również:
a) ludobójstwo – polegające na eksterminacji grup ludności z powodów rasowych, narodowych lub religijnych (art. 118 § 1 ),
b) stosowanie środków masowej zagłady zakazanych przez prawo międzynarodowe (art. 120 kk.)
Uprzywilejowanym typem zabójstwa jest:
a) zabójstwo z afektu – popełnione w stanie silnego wzburzenia wywołanego przez okoliczności usprawiedliwiające – art. 148 § 4 kk.,
b) zabójstwo eutanatyczne – dokonane na wyraźne żądanie pokrzywdzonego i pod wpływem współczucia dla niego – art. 150 kk.. Sprawcami tego przestępstwa są najczęściej lekarze, pielęgniarki, osoby najbliższe.
Od zabójstwa eutanatycznego odróżnia się pomoc do samobójstwa, zaś podżeganie i pomoc do samobójstwa są karalne jako przestępstwa szczególne (art. 151 kk.), gdyż sam zamach samobójstwa nie jest przestępstwem
NIEUMYŚLNE SPOWODOWANIE ŚMIERCI – art. 155 kk.
Nieumyślne spowodowanie śmierci – jest to wynik działania lub zaniechania, które było niezamierzone a związanych z ryzykiem i obowiązkiem przestrzegania reguł ostrożności. Warunkiem odpowiedzialności – oprócz zaistnienia związku przyczynowego – jest również przypisanie sprawcy winy nieumyślnej.
ABORCJA – jest to pozbawienie życia dziecka nienarodzonego, może ona nastąpić:
a) wbrew woli kobiety ciężarnej – w wyniku zastosowanie wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu – art. 153 kk.,
b) za zgodą kobiety lub na jej prośbę – wbrew warunkom określonym w art. 4a ustawy z dn. 07.01.1993 r., a także udzielanie pomocy lub nakłanianie kobiety do aborcji wbrew warunkom ustawy – art. 152 kk.
Kara za przestępstwo jest tu surowsza, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety będącej w ciąży (art. 152, 153 § 3 kk.).
Zaostrzenie kary może nastąpić, gdy w wyniku przestępnej aborcji spowodowana zostanie śmierć kobiety ciężarnej – art. 154 kk. (wiąże się to z przestępstwem kwalifikowanym).
Rozmiar karalności zależy w tym przypadku od rozmiarów uszczerbku na zdrowiu i winy sprawcy.
Rozróżnia się:
a) ciężki uszczerbek na zdrowiu – art. 156 kk.,
b) średni uszczerbek na zdrowiu – art. 157 § 1 kk,.
c) lekki uszczerbek na zdrowiu – art. 157 § 1 kk.,
Karalność rozróżnia się też w zależności czy uszczerbek nastąpił z winy umyślnej czy też nieumyślnej.
Lekkie oraz średnie uszkodzenia ciała popełnione nieumyślnie ścigane są z oskarżenia prywatnego – art. 157 § 4 kk.
Ogólnym typem przestępstwa jest spowodowanie bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w wyniku działania lub zaniechania – art. 160 § 1 kk. Kara jest surowsza, jeśli dotyczy osoby, która ma szczególny obowiązek troszczenia się o osobę narażoną.
Do przestępstw tego typu zalicza się:
a) bójkę,
b) pobicie,
c) narażenie na zakażenie
BÓJKA – jest to starcie między co najmniej trzema osobami, które atakują się wzajemnie.
POBICIE – jest to czynna napaść dwóch lub więcej osób na inną osobę lub osoby, gdy występuje wyraźny podział na napastników i napadających.
NARAŻENIE NA ZAKAŻENIE – dotyczy zakażenia np. wirusem HIV, chorobą weneryczną lub inną realnie zagrażającą życiu.
Karaniu podlega również nakłanianie do zażywania środków odurzających lub psychotropowych oraz udzielanie innej osobie takich środków bez upoważnienia i nie w celu leczniczym.
W przypadku bójki i pobicia odpowiedzialność jest rodzajem odpowiedzialności zbiorowej „za narażenie”. Przestępstwo to staje się typem kwalifikowanym, gdy spowoduje następstwo dotyczące:
a) śmierci lub ciężkim uszczerbku na zdrowiu człowieka,
b) użycia broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu.
Odpowiedzialność za następstwo opiera się na winie kombinowanej.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WOLNOŚCI I NIEKTÓRYM INNYM DOBROM OSOBISTYM
Do przestępstw przeciwko wolności zalicza się:
a) groźbę karalną – art. 190 § 1 kk,
b) zmuszanie – art. 191 kk.,
c) dokonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta – art. 192 kk.,
d) naruszenie miru domowego – art. 193 kk,
e) bezprawne pozbawienie wolności – art. 189 kk.
Nie stanowi przestępstwa pozbawienie wolności na podstawie przepisów prawa.
Podmiotem tego przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo trwałe. Do bytu tego przestępstwa wymagana jest wina umyślna w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego.
Typem kwalifikowanym jest pozbawienie wolności, które trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem.
GROŹBA KARALNA - polega na grożeniu popełnienia przestępstwa na szkodę osoby, przeciwko której jest skierowane, albo na szkodę osoby najbliższej.
Do znamion przestępstwa należy wzbudzenie obawy u osoby zagrożonej co do spełnienia groźby. Obawa musi być uzasadniona okolicznościami.
GROŹBA BEZPRAWNA – obejmuje groźbę karalną i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego najbliższej osoby (art. 115 § 2 kk.).
Pomoc i groźba bezprawna są znamionami wykonawczymi przestępstwa zmuszania do określonego zachowania się.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WOLNOŚCI SEKSUALNEJ I OBYCZAJOWOŚCI
Przepisy o zgwałceniu obejmują ochroną wszystkie osoby – zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Jest to przestępstwo materialne.
Do znamion zgwałcenia należy stosowanie:
- przemocy fizycznej,
- groźby bezprawnej,
- podstępu
w celu doprowadzenia osoby do czynu seksualnego.
Kodeks karny przewiduje karę surowszą za wymuszenie obcowania płciowego (art. 197 § 1 kk) zaś łagodniejszą za wymuszenie innej czynności seksualnej – art. 197 § 2 kk. (jest to jednak pojecie budzące problemy).
Kodeks karny przewiduje w tym przypadku karę surowsza. Jest to przestępstwo popełnione ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą (art. 197 § 3 kk). Za ten typ zgwałcenia może odpowiadać sprawca, który ukończył 15 rok życia.
Kodeks karny przewiduje również karalność za przestępstwa polegające na:
a) wykorzystaniu seksualnym osoby bezradnej (art. 198 kk) – przestępstwo formalne,
b) wykorzystaniu stosunku zależności (art. 199 kk.) – przestępstwo materialne.
w celu doprowadzenia innej osoby do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej. Chodzi tu jednak o sytuacje faktycznej zależności, która w istotnym stopniu krępuje podjęcie decyzji woli.
Ściganie ww. przestępstw przeciwko wolności seksualnej następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej, o ile stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych – art. 205 kk.
CZYN LUBIEŻNY WOBEC OSOBY PONIŻEJ 15 ROKU ŻYCIA
Kodeks karny przewiduje karalność wobec sprawy czynu polegającego na zetknięciu się sprawcy z ofiarą, które ma na celu zaspokojenie najczęściej zboczonego popędu płciowego lub też wzmożenie pobudliwości seksualnej.
Art. 200 § 1 kk. wskazuje właśnie na fakt karalności sprawcy, który doprowadza małoletniego poniżej lat 15 do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności.
Odpowiedzialności karnej podlega też utrwalanie treści pornograficznych z udziałem takiej osoby – art. 200 § 2 kk.
KAZIRODZTWO – jest to zbrodnia – popełnione może być tylko umyślnie.
Art. 201 kk. wskazuje na przestępstwo tego typu. Jest to przestępstwo indywidualne – właściwe, gdyż może je popełnić tylko osoba pozostająca z partnerem w związkach krwi lub w stosunku przysposobienia.
Przedmiot ochrony jest tu złożony, chodzi bowiem nie tylko o prawidłowe funkcjonowanie rodziny, panującą obyczajowość w zakresie stosunków seksualnych, ale także o względy eugeniki, czyli interes populacyjny społeczeństwa.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO CZCI I NIETYKALNOŚCI CIELESNEJ
ZNIESŁAWIENIE I ZNIEWAGA art. 212 – 217 kk.
ZNIESŁAWIENIE – godzi w dobre imię człowieka, w społeczne zaufanie do niego i jego działalności (cześć zewnętrzna).
Zniesławienie może dotyczyć osoby fizycznej, prawnej, instytucji a także grupy osób. Polega ono na pomówieniu dotyczącym postępowania lub właściwości, które mogą spowodować poniżenie podmiotu pomówionego w opinii publicznej, mogą narazić na utratę zaufania, które wymagane jest do zajmowani określonego stanowiska, wykonywania zawodu lub rodzaju działalności.
Pomówienie jest przestępstwem umyślnym, które można popełnić w zamiarze ewentualnym lub bezpośrednim.
KWALIFIKOWANY TYP POMÓWIENIA – jest to upowszechnianie pomówienia za pomocą środków masowego komunikowania – art. 212 § 2 kk.
Odpowiedzialność za pomówienie wyłącza prawdziwość zarzutu. Jeśli zaś zarzuty te podnoszone są publicznie to koniecznie dodatkowo muszą działać w obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 § 2 kk.).
W przypadku skazania za zniesławienie, na wiosek osoby pokrzywdzonej sąd może orzec podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości - art. 215 kk.
ZNIEWAGA – polega na ugodzeniu w godność osobistą człowieka (cześć wewnętrzna).
NARUSZENIE NIETYKALNOŚCI OSOBISTEJ – ugodzenie w godność w sposób czynny, o ile nie spowodowało ono uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia (bowiem wówczas zastosowanie ma przestępstwo przeciwko zdrowiu), np. oblanie wodą, itp.
Ściganie togo rodzaju przestępstw odbywa się z oskarżenia prywatnego (art. 212 § 4, art. 216 § 5, art. 217 § 3 kk.)
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO BEZPIECZEŃSTWU
W KOMUNIKACJI
KATASTROFA KOMUNIKACYJNA – zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego z 1975 r. jest to wydarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy – sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę osób albo mienie w wielkich rozmiarach.
Kwalifikacja zdarzenia jako katastrofy opiera się przede wszystkim na powszechności zagrożenia. Odpowiedzialności podlega zarówno umyślne (art. 173 § 1 kk.), jak i nieumyślne jej spowodowanie (art. 173 § 2 kk) a także sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 kk.)
Odpowiedzialności podlega również przygotowanie do przestępstwa katastrofy komunikacyjnej (art. 174 § 1 kk.).
WYPADEK KOMUNIKACYJNY – zdarzenie powodujące śmierć lub obrażenia ciała indywidualnie określonej osoby lub osób, albo szkody w mieniu, przy czym skutki te nie mają charakteru powszechnego – na podstawie wytycznych SN z dnia 28.02.1975 r.
TYP PODSTAWOWY – to spowodowanie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na okres przekraczający 7 dni – art. 177 § 1 kk.
TYP KWALIFIKOWANY – spowodowanie śmierci innej osoby albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – art. 177 § 2 kk.
Do znamion wypadku komunikacyjnego należy naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu, które może być umyślne lub nieumyślne (skutki muszą być jedynie winą nieumyślną).
Spowodowanie wypadku komunikacyjnego jest występkiem nieumyślnym, którego podmiotem może być jedynie uczestnik ruchu.
Kara za spowodowanie wypadku lub katastrofy jest surowsza (tj. orzekana do górnej granicy zwiększonej o połowę) w przypadku, gdy osoba, która jest spowodowała była w stanie nietrzeźwości albo zbiegła z miejsca zdarzenia.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO MIENIU I OBROTOWI GOSPODARCZEMU
Ochrona mienia, tj. własności i inne prawa majątkowe, należy do tradycyjnych zadań prawa karnego.
Najbardziej klasycznym przestępstwem przeciwko własności jest KRADZIEŻ, która polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia – art. 278 § 1 kk....
gosicka