Małżeńskie ustroje majątkowe – część trzecia
dr Wojciech Górecki
1. Katarzyna i Tomek, małżonkowie pozostający w ustroju wspólności ustawowej, zawarli w dniu 10 maja 2009 r. umowę (została zachowana forma aktu notarialnego) w której rozszerzyli wspólność ustawową na wszystkie prawa majątkowe nabyte przez Tomka przed powstaniem wzmiankowanej wspólności. Tydzień później Tomek pożyczył od znajomego Waldemara kwotę 30 tysięcy złotych. Przed zawarciem powyższej umowy pożyczkobiorca poinformował lojalnie pożyczkodawcę o umownym rozszerzeniu wspólności ustawowej. Pech chciał, że po kilku dniach Tomek jadąc samochodem potrącił właśnie Waldemara. Ten ostatni żąda od Tomka zapłaty odszkodowania w wysokości 10 tysięcy złotych, jak również zwrotu pożyczonych pieniędzy. Tomek nie zamierza spełnić dobrowolnie żadnego z tych żądań. Twierdzi ponadto, że Waldemar nie uzyska zaspokojenia swoich roszczeń w drodze egzekucji, skoro Katarzyna nie wyrażała zgody na długi męża, a wartość majątku osobistego Tomka jest znikoma. Zdaniem Waldemara, wbrew temu co twierdzi Tomek, może on uzyskać zaspokojenie z tych praw majątkowych, które „wyszły” z majątku osobistego jego dłużnika i „weszły” do majątku wspólnego małżonków. Powołuje się przy tym na następujące argumenty: po pierwsze, Waldemar nie został poinformowany o szczegółowej treści małżeńskiej umowy majątkowej (jest to prawdą), a w związku z tym jest ona wobec niego bezskuteczna; po drugie, zawarta przez małżonków umowa jest nieważna, ponieważ odnosi się ona m.in. do rozszerzenia wspólności na prawo własności gruntu nabytego przez Tomka (do majątku osobistego) w drodze umowy darowizny, jak również do przysługujących Tomkowi praw wskazanych w art. 49 § 1 pkt 4 k.r.o.; po trzecie, zdaniem Waldemara, w stosunku do roszczeń deliktowych przysługujących mu wobec Tomka, umowa majątkowa małżeńska jest zawsze bezskuteczna, nawet jeżeli Waldemar wiedział o zawarciu takiej umowy i jej rodzaju.
Oceń skuteczność umowy zawartej przez małżonków w stosunku do Waldemara.
2. Adam udzielił 9 września 2009 r. Grzegorzowi pisemnego poręczenia za dług Magdy, za zgodą swojej żony Florentyny (wspólność ustawowa). Miesiąc później małżonkowie zawarli małżeńską umowę majątkową (została zachowana forma aktu notarialnego) wyłączającą z majątku wspólnego wszystkie (tj. dwie) nieruchomości gruntowe. Kilka dni później zawarli kolejną umowę (został sporządzony akt notarialny) w której doszło do podziału tych dwóch gruntów, w ten sposób, że jeden z nich przypadł na wyłączną własność Adamowi, a drugi jego żonie. Kilka tygodni później małżonkowie zawarli na piśmie umowę darowizny, z której wynika wola „przesunięcia” z majątku wspólnego samochodu marki Ford (o dużej wartości) do majątku osobistego Florentyny. W takim stanie rzeczy, wobec niespłacenia długu „poręczycielskiego” przez Adama, Grzegorz zamierza zaspokoić się w drodze egzekucji ze wskazanych powyżej praw majątkowych.
Oceń dopuszczalność zaspokojenia się przez Grzegorza w drodze egzekucji ze wskazanych w kazusie praw majątkowych.
Jak mogłaby się przedstawiać odpowiedź na powyższe pytanie, gdyby wszystkie umowy wskazane w kazusie zostały zawarte przed zawarciem przez Adama umowy poręczenia ?
3. Adam i Ewa zamierzają się pobrać. Adam jest przedsiębiorcą i zgromadził spory majątek. Także Ewa, osoba oszczędna, jest właścicielką m.in. nowego samochodu i mieszkania o znacznej wartości. Kilka tygodni przed planowaną datą ślubu wskazane osoby, zawarły intercyzę rozszerzającą wspólność ustawową na wskazane w umowie kategorie praw majątkowych należących do Adama i Ewy. Z zawartej majątkowej umowy małżeńskiej wynika także, że wynagrodzenie za pracę Ewy podlega wyłączeniu z majątku wspólnego. Dwa dni przed ślubem Adam pożyczył w banku 100 tysięcy złotych. Pracownica banku, siostra Adama, znała treść intercyzy. Kilka miesięcy po ślubie, wobec niespłacenia wzmiankowanej pożyczki, bank zamierza zaspokoić się m.in. z całego majątku wspólnego małżonków.
Czy w powyższej sytuacji jest to możliwe ?
4. Tomek pożyczył w banku 20 tysięcy złotych. Jego żona Anna (wspólność ustawowa) nie wyrażała zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez męża. Kilka dni później Tomek za pieniądze zaoszczędzone przed ślubem nabył do majątku wspólnego samochód osobowy. Jednocześnie złożył oświadczenie, że wspomniany wydatek jest bezzwrotny, tzn. że on rezygnuje z dochodzenia jego zwrotu w razie ewentualnego podziału majątku wspólnego. Po kolejnych kilku tygodniach małżonkowie wspólnie kupili nieruchomość lokalową. W akcie notarialnym oświadczyli, że nabywają lokal do majątku osobistego Anny. Zapłata została dokonana pieniędzmi pochodzącymi częściowo z majątku osobistego Tomka, a częściowo z majątku wspólnego małżonków.
Do jakich majątków wejdą wskazane w kazusie prawa majątkowe ?
Jak wygląda sytuacja wierzyciela w powyższym stanie faktycznym ?
5. Sąd wydał orzeczenie ustanawiające rozdzielność majątkową w stosunków do małżonków Zofii i Bronisława pozostających w ustroju wspólności ustawowej. Po pewnym czasie małżonkowie doszli do wniosku, że ustały ważne powody, będące przyczyną ustanowienia przez sąd rozdzielności. W takim stanie rzeczy małżonkowie zawarli 5 października 2009 r. z zachowaniem formy aktu notarialnego umowę ustanawiającą wspólność ustawową. Po kilku dniach doszli jednak do wniosku, że taka umowa nie może być ważna, skoro nie przewidują jej przepisy k.r.o. W związku z tym 10 listopada 2009 r. zawarli umowę ustanawiającą rozszerzoną wspólność ustawową, a dwa dni później zawarli umowę rozwiązującą umowę zawartą 10 listopada. 15 października Bronisław kupił samochód osobowy.
Kto jest właścicielem tego samochodu ?
dulkwic