Izabella Andrzejuk - Cnoty spoleczne św Tomasza z Akwinu.pdf - O filozofii św. Tomasz - dr_vanini

Izabella Andrzejuk

C NOTY S POŁECZNEŚW . T OMASZA Z A KWINU

JAKOSPOSÓBNAREGULACJĘWZAJEMNYCHODNIESIEŃ

MIĘDZYLUDZKICH

Cłowiekbdącewejnaturyitotąroumnąjetaraemdolnydomyleniaipotpowania

WelkichwoichumiejtnociiprawnocinabywadikirelacjominnymiludmiJetatem

itotąpołecnąTodikitowaryącymmuludiommożeirowijaćucyćBepołeceńtwa

naktórekładająi otacającynaludieniedołamyinietylkoudokonalaćaleiutrymaćpry

życiuŻyciejednakwjakiejkolwiekwpólnocieniediejeiamojeliwpólnotamaunkcjonować

dobremuąbyćwniejjakieaadycyregułyułatwiającewajemnerelacje i po prostu

wpółżycieludiDobrejetgdyteaadyągodneprawemnaturalnymgdyżwtedyłużądobru

irowojowicłowieka

CelempreentowanegotektujetpredewytkimukaanieaktualnociujćTomaakwinu

jednego z najbardziej nanychipłodnychilooówredniowiecaWpółceniectowydajenam

iżemylicieleiilooowiedawnychcaówniemająnicdoaproponowaniacłowiekowi

Tymcaem prawy mają i upełnie inacej kwinata omawiając agadnienie wajemnych

odnieieńmidyludkichichprawidłowoćundamentemtychroważańcyniklaycneujcie

cłowiekajegopodtawowychwynacającychcłowieceńtwoprycynTowłaniepoprawne

odcytanieiroumieniecłowiekawjegopodtawowychelementachkładowychprawiaże

araemprawidłowojetujtyówcłowiekwjegowymiarepołecnymWartoatembliżej

pryjrećiujciomtegoilooa

Sprawiedliwość jako podstawa cnót społecznych

Podejmującproblematyktakwanych„cnótpołecnych”uTomaakwinunależyprede

wytkimwyjanićamtermin„cnotypołecne”OkrelenietoniewytpujewtektachTomaa

Akwinu, jest efektem pracy translatorskiej o. Feliksa Wojciecha Bednarskiego 1 - tłumacakolejnego

PIERWODRUK: Episteme 100, Ksiga Jubileuszowa. Ks. Józe Marceli Dołga – pokorny uczony, człowiek o

wielkim sercu, red. Jarosław Sokołowski.s. 71 – 79.

www.katedra.uksw.edu.pl

ragmentupomnikowegodiełaTomaa– Sumy Teologii SamTomakwinuniepoługiwałi

takimokreleniemointereującejnagrupiecnótmówiłżeąpoprotucnotamipokrewnymidla

prawiedliwoci bąd kładnikami prawiedliwoci Wypadałoby atem na pocątku naych

roważańwyjanićcymjetamaprawiedliwoćanimprejdiemydoomawianiacnótnią

wiąanychOtóżprawiedliwoćnależyroumiećjakotakieuprawnieniecłowieka(cilemówiąc

jegopocególnychwład)dooddaniakażdemutegocomuiłunienależySprawiedliwoćjet

jednącterechcnótkardynalnychregulującychróżnediedinynaegopotpowaniawtaki

poóbżepotpowanietoprynoiakażdymraemdobrekutkiiprawiażeampoiadac

takiegouprawnieniatajeilepySprawiedliwoć opierainapewnegorodajuuprawnieniu

CokomuinależybojetdotegouprawnionySkorotaktojakąrolwnaymcodiennymżyciu

mająpełniaćcnotypokrewneprawiedliwoci?WydajeiżecnotyokrelanepreBednarkiego

jakopołecneąuprawnieniamikierującyminadoukładaniadobrychwłaciwychtounków

różnymiludmiiwróżnychytuacjachSamacnotaprawiedliwocichoćbardoważnaiacytna

nieogarnłabywymaigiemwytkichtronaktywnocicłowiekażyjącegoprecieżwróżnego

rodajuwpólnotachJakieatemącnotyktórewpomagająwłaciwerelacjepołecneMożemy

wymienićnatpujące

a. Religijnoć- jakocećiacunekoddawanyBogu

b. Pietyzm – jakowracanieicciąwobecrodicówiOjcyny

Szacunek – jakopoanowaniedlaoóbpiatującychgodnoci

d. Ceć– jakounawaniewybitnychaletjakiejooby

e. Połueńtwo– jakowłaciwytounekwobecprełożonych

f. Prawdomównoć– jakougodnieniewłanychłówicynówprawdą

g. Wdicnoć– jakoumiejtnoćodwajemnieniaiaokaanedobro

h. Uprejmoć– jakożycliwoćokaywanainnymludiomwcynachiłowach

i. Hojnoć– jakoumiejtnepoługiwanieidobramiewntrnymi

j. Nadprawnoć (epikeia) – jako cnota wprowadająca umiar w pretreganiu litery

prawa 2 .

Wartowrócićuwagżegodnietakokrelonymiakreamicnótacunekmieciiwpietymie

podobniejakpołueńtwoPodobniediejeicciąjelibowiempoważamykogoewgldu

1 WojciechFelikBednarkiur29padiernika1911rm1lutego2006rDominikanintomitai teolog

katolickiZwiąanytakimiorodkamijakKULngelicumiTKutorwielukiążekipublikacjiakreu

filozofii, etyki oraz pedagogiki.

2 Tomatwierdażeprawobywaawodneiwwiąkutymnieawepotpowaniegodneprawem

byłobyaraemprawiedliweidobreZdaraiatemżemuimypotąpićwbrewprawualegodnie

aadamiprawiedliwocikierującidobremipożytkiemogółuidotegołużywłanieepikeiaSancti

Thomae de Aquino, Summa Theologiae, Alba – Editiones – Paulinae – Romaq120a1cdalejcytSTh

www.katedra.uksw.edu.pl

najegoaletytobdietoalbopietymalboacunek Wydajeirównieżiżwymienionecnoty

wycerpują całe pektrum odnieień nie tylko midyludkich ale także naego właciwego

tounkudorecy(jakwprypadkuhojnoci)Sporódwytkichwymienionychcnótpołecnych

pryjryjmyibliżejtymktórewpółceniemogąnamiwydawaćnajbardiejcytelnei

roumiałemianowicieacunkowiwdicnociorauprejmoci 3 .

Szacunek

Tomaokrelaacunekjakopietymwyżegotopniaponieważacunkiemotacamyooby

którepiatująjakiegodnociTakieoobyctopełniająrol„quai-ojca”Piatowaniegodnoci

jetbowiemprawowaniempowieronejpodjakimwgldemopiekiNaucycielprawujeopiek

naducniamiwprawachnaukiwód- w zakresie dowodzenia wojskiem itd. W tym przypadku

prawowaniewładynacytylecokierowaniepowieronychobieoóbdoceluTrokiiadania

takichoóbąprekwinatporównywanedotrokijakąpreżywaojciecSacunekjetrelacją

pomidykimktopoiadapewnąwyżoćtanuatopociągaaobąwładwobectychktóry

dokogotakiegowracająiacunkiemTacególnapoycjaoobyotoconejacunkiem

prawiażeetronyinnychnależymuipołueńtwowwykonywaniuarądeńSacunek

prejawianywgldemrodicówiOjcynyTomakoleinaywapietymemWydajeiwicże

tanowi on aad drowego i dobrego unkcjonowania arówno wpólnoty rodinnej jak i

pańtwowejObowiąekpołueńtwaiacunkuwobecrodicówwynikaprawanaturalnego

RodiceąródłemżyciautrymaniaiwychowawcamidlawoichdieciPonadtoacunekitroka

okaywane rodicom ą wymogiem prawa moralnego (obycajowego) Toma auważa że

udielaniepomocyprediecirodicomwynikaniejakoprygodnychokolicnoci(kiedyrodiców

dotykachorobaniedotatekcyinneproblemy)natomiatrodiceewejtronyąobowiąanido

utrymywaniawoichdieciatakżedogromadeniadlanichmajątkuTenobowiąekrodiców

wynikawłanieunkcjijakąwobecdiecipełnią

Widaćaraemwyranieiżproblematykaacunkuwiążeitematempowinnociatokolei

odyłanadoklaycnegoroumieniaprawiedliwocijakocnotywedługktórejkażdemuoddajemy

tocomuiłunienależy 4 Zatemmożemyunaćżeokaywanieacunku stanowi przejaw

prawiedliwoci– łunejetabymyotacaliacunkiemoobyktórymacunekówinależycy

topowodupiatowanychgodnocicyteżpowodurolijakąpełniąinawtymprewyżająTak

wicumiejtnoćokaywaniaacunkujetcnotąregulującąnaepoprawne(dobre)relacje

oobamiktórenapodjakimwgldemwłanieprewyżają

3 Wymienionecnotypoiadająwojełacińkienaewnictwoitakacunekotałokrelonyjako observantia ,

wdicnoćjako gratia iuprejmoćjako affabilitas , zob.: S. Th., II-II, q.: 102, 106, 114.

4 S. Th., II-II, q.58, a1., c.

www.katedra.uksw.edu.pl

Wdzięczność

InnyjecepoóbodnoeniaidoludirealiujeiwewdicnociJetonabowiemreakcjąna

doznane dobrodziejstwa, a właciwieumiejtnociądikowaniaaokaanedobroTakąreakcj

TomakwinuokrelawrcjakoobowiąekwynikającynaturalnegoporądkuTakjakbowiem

kutekwracaidowojejprycynytakteżobdarowanyodnoiidodobrocyńcyOcywicie

romiaryokaywanejwdicnociąproporcjonalnedoromiarówokaanejdobrocikwinata

również utanawia woitą „kolejnoć” jaka obowiąuje w okaywaniu wdicnoci Prede

wytkimcłowiekwinienjetwdicnoćBogujakotwórcypotemrodicom – ewgldunadar

życiawychowanieiopieknatpnieoobomktórymwjakipoóbpodlegamyiwrecie

pocególnymnaymdobrocyńcom 5 Ciekawywydajeiaktżenatychmiatoweodwdicanie

iaokaanedobrojet– zdaniem omawianego Autora - ormąniewdicnociNieumiejtnoć

pryjmowaniadaru(dobra)jetpoważnąwadąutrudniającąnamnawiąywanierelacjiludmi

podobniejakapominanieodonanymdobrodiejtwieWyobramyobieżeotonaąiadchcąc

wywiadcyćnamuprejmoćprynoinamdodomubukietpiknychkwiatówamyamiatmu

podikowaćicieyćijegodaremchwytamyaportmonetkipdimydoklepuabycomu

akupićwrewanżuSytuacjatajeiniemacnaaąiadowimogłobypoprotubyćprykro

TomałunieauważaiżdoodwdiceniainależywybraćwłaciwycaimiejceZretą

podajenajpreróżniejeormyodwdicaniaiItakmożemyiaokaanedobrorewanżować

cerąradąjelidobrocyńcawróciioniądonaInnympoobemnaodwdicenieijet

nawiąanieoobądobrocyńcytounkówtowarykichlubpoprotupowiceniemuwojego

caunawyłuchaniegocyromowRównieżachowanietajemnicyjelidobrocyńcaoniąproi

jetormąwdicnoci

NiekażdeachowaniejetdobrocynnociąW Sumie jetwyranieokreloneżedobrodiejtwoto

takaytuacjawktórejktookaujedobroprekracającejegoobowiąania 6 Niebdieatem

dobrodiejtwemetronyurdnikażewykonadobrewojąpracwynikającąjegoobowiąków

Natomiatjużtakimdobrodiejtwembdieytuacjakiedyówurdnikrobidlanacoconie

wynikajegoobowiąków(powicającnatonaprykładwójprywatnyca)Wydajeiatem

żewdicnoćregulujebardoważnąiaraemdelikatnądiedinnaegożyciaKtóżbowiem

naktowywiadcabeintereownedobroniejetwrażliwynaumiejtnejegopryjmowanie?

Niewdicnoćamykaercedobrocyńcynaokaywaniedobraipoprotuniechcadotakiego

potpowaniaZkoleiwartotakżewrócićuwagpryokajiomawianiaproblematykiwdicnoci

naamąpotawdobrocyńcycymianowiciewywiadcającdobropotraionucynićtotakby

nieakcentowaćpreadniewojejwyżocinadobdarowanymTakapotawakoleiwjakipoób

amykadrogobdarowanemunamożliwoćodwdiceniaiWłaciwiewmylłównajdujących

iwEwangelii(adotycącychpotawyaryeuy)że„odebralijużwojąapłat”jużnicnie

możemytakiemudobrocyńcypodarować

5 S. Th, II-II, q. 106, a.1c.

6 S.Th., II-II, q. 106, a. 3., ad 3.

www.katedra.uksw.edu.pl

Uprzejmość

Zadaniemuprejmoci(wnaceniużycliwoci)jetregulowanieodnieieńtowarykichpomidy

ludmirównymiobiePoprawnoćodnieieńobejmujearównołowajakicyny 7 mówiąc

najprociej– chodiotobyjedencłowiekodnoiłidodrugiegotakjaknależyTakiepotawienie

prawynówodyłanadoprawiedliwociajmującejiwłanienaymtounkiemwobecinnych

oóbwedługaady”coikomunależy”utor Sumy Teologii dodajearaemżeinacejnależy

okaywać życliwoć oobom nienajomym a inacej najomym W omawianej życliwoci

Tomaowichodiracejoapektewntrnegookaywaniałowaminakamiicynamiuprejmoci

innym ludiom Zadaniem tej cnoty jet atem umiejtnoć komunikowania innym (arówno

werbalnego jak ipoawerbalnego)naegożycliwegonatawieniawobecnichWydajeiżetaka

życliwoćwynikarównieżludkiejnaturyutortawiate– popartąautorytetemrytotelea–

żekażdaitotażyjącalubiitotpodobnądoiebie 8 Cłowiekatembdielubiłcłowiekae

wgldunawoitepokrewieńtwonaturbdiedlaniegożycliwyTeatakaotylejet

intereującażewynikałobyniejiżpierwepierwotne(poiomuamejnatury)odnieienia

midyludkieążycliweOnacatoaraemżewelkanieżycliwoćinieuprejmoćjetcym

wtórnymwypracowanymWelkieatemupredeniajakimireagujemynaludi(ijakich

dowiadcamywpółceniedoćcto)nietylebyłybyodnieieniamipoiomunaturyludkiejco

raczej wypracowanąreakcjąewgldunałedowiadceniabądniewłaciwewychowanie

Naturalna życliwoć jet cym właciwym dla cłowieka i nie jet areagowaniem tucnie

wypracowanymcyudawanymTomawprowadatutakżeroróżnieniewłanienażycliwoć

jakoproteporueniewolibyokaaćuprejmoćdrugiemucłowiekowioranażycliwoćktóra

bdieeektemwajemnejpryjaniwiążącejdwieoobyWtymotatnimprypadkupodtawą

życliwocijetmiłoć– atanawiąujeidługoiwymagabyoobyniąpołąconeponałyi

dobrze – cojetokrelonejakoażyłoćTymcaemwuprejmociniematakiegowymagania–

oobyokaującejąobiemogąiwogólenienać

Tomakwinuauważarównieżiżuprejmoćjetbardiejobowiąaniemwynikającym z naszej

wewntrnej ucciwoci aniżeli ewntrnej powinnoci To racej obowiąek wobec iebie

amegogdyżtrebaabymyachowywaliiwobecinnychtakjaknależyZdaniemarównow

Tomaa jak i rytotelea cłowiek na mocy naturalnej ucciwoci ma obowiąek cynić

pryjemnymwpółżycieinnymiludmiPoglądtenuupełniaponadtoważnymtwierdeniemiżdo

życiawpołeceńtwie(takabydałoiżyć)potrebneądwacynnikiprawdomównoći

pryjemnoćWartowrócićuwagnapołącenietychobuwarunkówPryjemnoćarównojaki

prawdomównoćwiążąipotawąuprejmoci(życliwoci)Trudnobowiemwyobraićobie

ytuacjwktórejkto„uprejmociokłamujedrugąoob”Możejednakdaryćiżeowocem

uprejmocijetprawdomównoćktóraamucagdynaprykładmówimykomuprawdpoto

7 S.Th., II-II, q.114, a.1c.

8 rytotele Etyka nikomachejka 1155a 15 w rytotele Dieła wytkie t5 tłum DGromka

Warszawa 1996.

www.katedra.uksw.edu.pl

Izabella Andrzejuk - Cnoty spoleczne św Tomasza z Akwinu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: