PRZESTRZEŃ1.pdf

PRZESTRZEŃ

Proksemika jest to nauka zajmująca się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między osobami ( dystanse personalne ) oraz między

osobami a otoczeniem materialnym ( terytorialność ) na relacje psychologiczne, sposób komunikacji, itp. Zajmuje się też wpływem odwrotnym, a także

badaniem różnic pomiędzy tymi relacjami w różnych kulturach (wpływ sposobu budowania miast, mieszkań, osiedli, parków, oświetlenia ulic itp. na

zachowania). Uznawana jest za naukę leżącą na pograniczu psychologii i antropologii.

Przestrzeń a poczucie tożsamości

„Zmysł przestrzeni człowieka jest ściśle związany z poczuciem własnego ja, które stanowi wynik osobistych relacji z otoczeniem. Człowieka rozpatrywać

można jako istotę posiadającą zarówno wizualne, jak kinestetyczne, dotykowe, czy cieplne aspekty własnego ja, które mogą być pobudzane bądź też

powstrzymywane w rozwoju przez środowisko.” 1

Zadanie: zaplanować przestrzeń w pokoku w którym się znajdujemy uwzględniając naukę o proksemice, którą

przedstawię.

1 s.86 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

Rodzaje przestrzeni

1. Podział typów przestrzeni według zmysłów

a) Przestrzeń wizualna

„ma”

Postrzeganie przestrzeni przez Japończyka jest pod wieloma istotnymi względami odmienne od zachodniego. Gdy Europejczycy czy Amerykanie mówią

o przestrzeni, mają na ogół na myśli puste miejsce pomiędzy przedmiotami. Japończycy z kolei przywykli nadawać sens właśnie przestrzeniom,

postrzegać ich kształt i układ: określają to wszystko słowem „ma”. „Ma”, czyli interwał, zgłoska z alfabetu, jest podstawowym elementem odbierania

przestrzeni przez Japończyków. Funkcjonuje ono w przemyślnym wystroju wszystkich przestrzeni (dziś w szczególny sposób odbija się w funkcjonalnym

rozplanowaniu przestrzeni według zasad feng shui).

b) Przestrzeń słuchowa

c) Przestrzeń węchowa

Zapach pozwala nie tylko rozróżnić poszczególne osobniki, lecz również określić stan emocjonalny drugiego organizmu. „Ci którzy pracują ze

schizofrenikami, od dawna utrzymują, że chorzy Ci wydzielają charakterystyczny zapach (...) W świetle tego co wiemy o dalekosiężnych konsekwencjach

systemów przekazu chemicznego, byłoby rzeczą zdumiewającą, gdyby strach, gniew i schizofreniczna panika nie oddziaływały na układ hormonalny

osób znajdujących się w pobliżu” 2

„Amerykanie podróżujący po świecie komentują zwykle silny zapach wody kolońskiej używanej przez mężczyzn w krajach śródziemnomorskich. (...)

Wsiadając do taksówki czują się przytłoczeni nieuniknioną obecnością kierowcy, którego aura zapachowa wypełnia sobą cały wóz.” 3

„W typowym mieście francuskim czuje się zapach kawy, przypraw, jarzyn, świeżo oskubanego drobiu, czystej bielizny i charakterystyczną woń

ulicznych kafejek. Zapachy takie zapewniają życiu sens: zmienność ich i przenikanie się nie tylko pozwalają na lokalizację przestrzenną, lecz również

dodają codzienności uroku” 4

d) Przestrzeń termiczna

Jeśli strefy termiczne zaczynają zachodzić na siebie i ludzie mogą wzajem wyczuć swój

zapach, stają się nie tylko bardziej sobą zaabsorbowani, lecz także mogą się nawet znajdować

pod wzajemnym wpływem swoich emocji.

„(...) Moja rozmówczyni potrafiła określić emocjonalny stan mężczyzny, z którym się

spotykała, z odległości 1-2 m i w zupełnej ciemności. Potrafiła rozpoznać moment, w którym

jej partnera ogarniała wściekłość lub pożądanie. Inna młoda rozmówczyni śledziła zmiany

temperatury klatki piersiowej mężczyzn, z którymi tańczyła, by podjąć działanie

zapobiegawcze, nim sprawy zajdą za daleko” 5

2 s. 68 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

3 s. 68 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

4 s.70 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

5 s. 77 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

„(...) promieniujące od przedmiotów ciepło nie tylko jest przez niewidomych wykrywane, lecz co więcej, pomaga im w orientacji. Ceglany mur po

północnej stronie ulicy był dla niewidomych czymś w rodzaju znaku drogowego, gdyż wydzielał ciepło na całą szerokość chodnika.” 6

Ćwiczenie w parach: z zamkniętymi oczami wyczuwanie ciepła ręki drugiej osoby przesuwanej między własnymi rękami

e) Przestrzeń kinestetyczna

Piaget podkreślał związek między ciałem a widzeniem i twierdził że

„pojęcia przestrzenne są zinternalizowanymi działaniami”.

„Dawni projektanci ogródków japońskich bez wątpienia zdawali

sobie w jakiejś mierze sprawę ze związku zachodzącego pomiędzy

kinestetycznym a wizualnym odbiorem przestrzeni. Pozbawieni

rozległych, otwartych przestrzeni, żyjąc jak i dziś w zatłoczeniu,

Japończycy nauczyli się maksymalnie wykorzystywać niewielką

przestrzeń. Są oni zwłaszcza istnymi mistrzami w poszerzaniu

przestrzeni wizualnej za pomocą wrażeń kinestetycznych. Ogrody

ich projektuje się nie tylko po to, by je oglądać; w doznaniach

towarzyszących przechadzaniu się po japońskim ogródku mieści się

niezwykła ilość odczuć ze strony mięśni. Gość zmuszony jest co

jakiś czas zwracać baczną uwagę na swoje kroki, gdy obiera drogę

wśród nieregularnie poukładanych kamieni wmurowanych w

zbiorniki wodne. Na każdej skałce trzeba się zatrzymać i popatrzeć,

gdzie stąpnąć dalej. Zaangażowane są nawet mięśnie szyi.

Rozglądając się przez moment zatrzymujemy wzrok na widoku,

który zniknie z chwilą, gdy postawimy stopę w nowym miejscu” 7

6 s. 81 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

7 s. 71 w: Hall E.T (1997). Ukryty wymiar. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: