liegnitz.pdf

PIOTR KALINOWSKI

MONETY KSI¥¯¥T

LEGNICKO - BRZESKICH

KATALOG

LATA 1296 - 1873

KALETY 2009

Wydawca:

Wydawnictwo

Piotr Kalinowski

Ks Drozdka 20

42-660 KALETY

ISBN 978-83-61755-26-5

S³owo wstêpu

Katalog, który macie Pañstwo przed sob¹ powsta³ na podstawie

wydanego w 1901 i 1931 roku dzie³ Friedensburga Schlesiens Münzen und

Medaillen der neuern Zeit oraz Die Schlesien Münzen des Mittelaters.

W katalogu zamieszczono monety ksiêstwa legnicko - brzesko -

wo³owskiego.

Katalog zosta³ u³o¿ony nomina³owo. Przy wiêkszoœci monet podano

ich ceny w euro osi¹gane wspó³czeœnie na aukcjach zarówno stacjonarnych jak i

internetowych (dane pochodz¹ z portali Coinarchives, WCN, e-Bay, iAllegro).

W stosunku do wydania z 2008 roku wprowadzono nastêpuj¹ce

zmiany: wykreœlono 6 pozycji omówionych w innych katalogach œl¹skiego

mennictwa, dodano 56 nowych pozycji oraz 174 nowe ilustracje.

Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, uk³adu katalogowego czy

wyceny mo¿na sk³adaæ pod adresem

Piotr Kalinowski

pk99@op.pl

BOLES£AW ROZRZUTNY

1296 - 1352

Boles³aw (Bolko) III Rozrzutny (Hojny) (ur. 23

marca 1291, zm. 21 kwietnia 1352) – ksi¹¿ê na

Legnicy, Brzegu i Wroc³awiu w latach 1296-1311

(samodzielne rz¹dy od 1306, formalnie razem z

m³odszymi braæmi), 1306-1307 w Kaliszu, 1308-

1311 w Opawie, od 1311 ksi¹¿ê brzeski, 1312-1342

legnicki, 1323-1338 w Namys³owie, od 1329

dziedziczny lennik czeski. Boles³aw III by³

najstarszym synem i szóstym pod wzglêdem

starszeñstwa dzieckiem ksiêcia wroc³awskiego i

legnickiego Henryka V Brzuchatego i ksiê¿niczki

wielkopolskiej El¿biety. Ojciec Boles³awa Henryk

osieroci³ m³odego ksiêcia w wieku zaledwie piêciu

lat. Regencjê nad ksiêstwem wroc³awsko-legnickim

przejê³a wtedy matka El¿bieta (zmar³a w 1304), oraz

stryj Henrykowiców ksi¹¿ê jaworski Bolko I Surowy

(do swojej œmierci w 1301). W latach 1301-1302

oficjaln¹ opiekê nad ma³oletnimi dziedzicami przej¹³

biskup wroc³awski Henryk z Wierzbna, który jednak

po niespe³na roku zosta³ odsuniêty od ksi¹¿¹t z

powodu rzekomego marnotrawstwa. By³a to

zapewne œwiadoma zagrywka ze strony króla

czeskiego i polskiego Wac³awa II, dla którego sprawa

przejêcia bogatego i wa¿nego strategicznie Wroc³awia by³a niezwykle wa¿na. W celu

jeszcze wiêkszego uzale¿nienia ksiêcia legnicko-wroc³awskiego od siebie Wac³aw II

sprowadzi³ go w 1302 na dwór do Pragi, gdzie rok póŸniej wyda³ za niego swoj¹

m³odziutk¹, bo licz¹c¹ zaledwie siedem lat córkê Ma³gorzatê. Decyzja Wac³awa uczyni³a

z Bolka III niespodziewanie najbli¿szym krewnym króla i jego potencjalnym nastêpc¹.

Sprawa ta pocz¹tkowo wobec faktu, ¿e Wac³aw II posiada³ syna wydawa³a siê bez

znaczenia, jednak ju¿ w 1305 wobec nag³ej œmierci Wac³awa II i rok póŸniej wobec

zamordowania Wac³awa III w O³omuñcu osoba m³odego Henrykowica zyska³a na

znaczeniu. Boles³aw próbowa³ wtedy w³¹czyæ siê do walki o spadek po wygas³ej czeskiej

dynastii przybieraj¹c tytu³ "haeres Regni Poloniae" tj. dziedzic Królestwa Polskiego. Si³y

ksiêcia wroc³awsko-legnickiego by³y zbyt szczup³e, by skutecznie konkurowaæ o spadek

po Przemyœlidach z nowymi w³adcami czeskimi Rudolfem III Habsburgiem, Henrykiem

Karynckim i Janem Luksemburskim. Szansê na opanowanie polskiego dziedzictwa

zosta³y jednak równie¿ zaprzepaszczone po nieudanej próbie opanowania Kalisza w

latach 1306-1307 i przegranej wojnie z ksiêciem g³ogowskim Henrykiem III. Jedyn¹

istotn¹ zdobycz¹ Bolka III by³o opanowanie nale¿¹cej do Miko³aja I ziemi opawskiej w

1308, z której zrezygnowa³ dopiero po uk³adzie zawartym w O³omuñcu 11 czerwca 1311.

Cen¹ za ust¹pienie z nowozdobytej dzielnicy by³a wyp³ata du¿ej sumy posagowej 8000

grzywien srebra, która nale¿a³a siê Boles³awowi jeszcze od Wac³awa II. Sumê tê ksi¹¿ê

wroc³awsko-legnicki otrzyma³ z r¹k Miko³aja Opawskiego pragn¹cego odzyskaæ swoje

w³adztwo. Szerokie horyzonty polityczne Boles³awa III odbija³y siê w znacznej mierze na

ojcowiŸnie, której finanse by³y w znacznej mierze marnotrawione na utrzymanie

znacz¹cej pozycji ksiêcia. W 1311 pod presj¹ niezadowolonych z takiego obrotu sprawy

mo¿nych Boles³aw zosta³ zmuszony do podzia³u dzielnicy pomiêdzy siebie i dwóch

m³odszych braci Henryka VI i W³adys³awa. Ksiêstwo mia³o byæ wówczas podzielone na

czêœci: wroc³awsk¹, legnick¹ i brzesk¹. Zdecydowanie najmniej zasobnym by³ dzia³

brzeski, który mia³ byæ jednak sp³acony z pozosta³ych dwóch dzielnic sum¹ 50000

grzywien. Pierwszym, który wybiera³ by³ Boles³aw III i jego decyzja otrzymania

najmniejszego i najmniej zasobnego ksiêstwa brzeskiego zaskoczy³a wszystkich.

Prawdopodobnie Boles³aw chcia³ kontynuowaæ sw¹ prowadzon¹ dot¹d z wielkim

rozmachem politykê, a do tego potrzebowa³ pieniêdzy. Z planów tych, jak siê wkrótce

mia³o okazaæ nic nie wysz³o, a posuniêcie to kosztowa³o Boles³awa utratê na rzecz brata

Henryka VI najwa¿niejszej czêœci dziedzictwa ojcowego - Wroc³awia. Pocz¹tkowo

decyzja Boles³awa wydawa³a siê jednak s³uszna, gdy¿ ju¿ w 1312 uda³o mu siê pozbawiæ

dzielnicy legnickiej najm³odszego z braci W³adys³awa, który nie potrafi³ siê wywi¹zaæ z

obowi¹zku wyp³acenia odszkodowania w wysokoœci 25000 grzywien. W 1312 Boles³aw

III i Henryk VI zawarli sojusz z w³adc¹ ma³opolskim W³adys³awem £okietkiem chc¹c

wspólnymi si³ami doprowadziæ do jak najwiêkszego uszczuplenia terytorium ksi¹¿¹t

g³ogowskich, odpowiedzialnych za przedwczesn¹ œmieræ Henryka V Brzuchatego, ojca

ksi¹¿¹t legnicko-wroc³awskich. Wojna jaka wówczas wybuch³a toczy³a siê w latach

1312-1317 i nie zakoñczy³a siê jakimœ zdecydowanym rozstrzygniêciem, w prawdzie

W³adys³awowi £okietkowi uda³o siê wówczas zaj¹æ wiêkszoœæ Wielkopolski, jednak

jego sprzymierzeñcy przy³¹czyli do swoich w³oœci tylko Uraz (do dzielnicy

wroc³awskiej), oraz Wo³ów i Lubi¹¿ (do legnicko-brzeskiej). Chwilowe uspokojenia na

Œl¹sku Boles³aw III próbowa³ wykorzystaæ poprzez aktywacjê swojej polityki w

Czechach wspieraj¹c Jana Luksemburskiego w jego walce z opozycj¹ mo¿now³adcz¹.

Polityka ta przynios³a znacz¹cy profit w latach 1321-1322, kiedy ksi¹¿ê legnicko-brzeski

obj¹³ z ramienia króla namiestnictwo w krajach korony œw. Wac³awa na czas za³atwiania

przez Jana spraw w Niemczech i we W³oszech. W latach 1321-1323 na Œl¹sku dosz³o

ponownie do wojny z ksi¹¿êtami g³ogowskimi. By³a to tzw. wojna koalicyjna, w której

Boles³awa III wsparli jego brat Henryk VI Dobry, ksi¹¿ê opolski Bolko II, oraz

W³adys³aw £okietek. Tym razem g³ówne profity ze zwyciêstwa odniós³ Boles³aw III

uzyskuj¹c na mocy pokoju krakowskiego w dniu 10 sierpnia 1323, od ksiêcia

oleœnickiego Konrada ziemiê namys³owsk¹ z Namys³owem, Byczyn¹ i Kluczborkiem.

Od 1322 pogarszaæ siê zaczê³y wzajemne stosunki pomiêdzy Boles³awem, a jego

m³odszym bratem Henrykiem. Powodami tego stanu rzeczy by³a niechêæ Henryka do

wspierania zbyt agresywnej jego zdaniem polityki brata (o czym œwiadczy³

separatystyczny pokój z Konradem oleœnickim) i chêæ Boles³awa przejêcia bogatego

Wroc³awia. Na pocz¹tku lat dwudziestych XIV wieku Boles³aw wyszed³ nawet z

oficjaln¹ propozycj¹ zamiany dzier¿onej przez siebie dzielnicy legnickiej na wroc³awsk¹.

Rzecz jasna Henryk VI tej niekorzystnej dla siebie transakcji nie przyj¹³. Dosz³o wówczas

do drobnych staræ zbrojnych pomiêdzy braæmi. Wydarzenia te sk³oni³y nie maj¹cego

mêskich potomków Henryka do szukania oparcia w silniejszych s¹siadach w tym celu

nawi¹za³ on kontakt z nowym królem polskim W³adys³awem £okietkiem, któremu

obiecywa³ ho³d lenny i przekazanie swojej dzielnicy po swojej œmierci w zamian za

pomoc. Wobec odmowy nie chc¹cego ryzykowaæ wojny z Luksemburgami króla

polskiego Henryk VI zwróci³ o opiekê do cesarza rzymskiego Ludwika IV Wittelsbacha,

któremu 20 kwietnia 1324 z³o¿y³ ho³d lenny, w zamian za gwarancjê mo¿liwoœci

dziedziczenia tronu przez córki. Decyzja Henryka sk³oni³a Boles³awa do próby zbrojnego

rozstrzygniêcia sporu, jednak wszelkie próby opanowania ksiêstwa rozbija³y siê o mury

potê¿nego Wroc³awia. Do radykalnej zmiany dosz³o w 1327 roku, kiedy Jan

Luksemburski, w trakcie wyprawy przeciw W³adys³awowi £okietkowi zdo³a³ nak³oniæ

Henryka do zmiany uk³adu z cesarzem Ludwikiem i uczynienia dziedzicem ksiêstwa

wroc³awskiego króla czeskiego, z zagwarantowaniem do¿ywocia i wydziedziczeniem

Boles³awa III i jego potomków. Ostatni¹, nie udan¹ próbê przejêcia Wroc³awia Boles³aw

III podj¹³ na prze³omie 1327 i 1328 roku kiedy to korzystaj¹c z nieobecnoœci Jana w

Czechach wtargn¹³ w dzielnicê brata. Niestety, jak poprzednio plany te zawiod³y wobec

potêgi murów stolicy ksiêstwa. W 1329 na Œl¹sk niespodziewanie powróci³ najm³odszy

brat Boles³awa W³adys³aw, pozbawiony w 1312 nale¿nego mu ksiêstwa legnickiego.

Wykorzystuj¹c ten fakt Jan Luksemburski nak³oni³ W³adys³awa do z³o¿enia mu ho³du

lennego i zrzeczenia siê Legnicy na rzecz korony czeskiej. Fakt ten postawi³ w krytycznej

sytuacji Boles³awa, który nie mog¹c sprostaæ potêdze w³adcy czeskiego, dysponuj¹cego

dodatkowo pretekstem do wojny, zdecydowa³ siê 9 maja 1329 z³o¿yæ we Wroc³awiu, ho³d 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: