Przedmiot PEDAGOGIKA RODZINY to wychowanie rodzinne; wychowanie ku rodzinie; wychowanie od rodziny.
PED.RODZINY:
-jako nauka teoretyczna
-jako nauka empiryczna
----//--- praktyczna
----//--- interdyscyplinarna
WYCHOWANIE:
*intencjonalność podejmowanych działań
*kształtowanie osobowości wychowanka wg.określonych wzorów wyznaczonych celów
*jako główne działanie zmierzające do określ.efektów
*jako efekt tych działań
*działania o charakterze intencjonalnym mające na celu przygotowanie wychowanka do pełnienia określonych ról społecznych; do uczestnictwa w kulturze
WYCHOWANIE- człowiek jako osoba jako przedmiot;
*wsparcie, pomoc w rozwoju
*w budowaniu osobowości, świata, wewnętrznych przeżyć, doświadczeń, refleksji
*w procesie poznawania wartości ogólnoludzkich, dorobku kultury
WYCHOWANIE W KATEGORII DIALOGU:
*wzajemne porozumiewanie się
*otwarcie się wzajemne wobec siebie
*empiryczne rozumienie
*zbliżenie społ.-emocjon.
*równość stron w nim uczestniczących
*równość kontaktu interpersonalnego w którym drugi człowiek jest partnerem
Rozumieć innego to postawic siebie na miejscu innego, przeżyć w wyobraźni to co też ktos przeżywa w rzeczywistości, odgadując w ten sposób co znaczą obserwowane od zewnątrz zachowania owego drugiego człowieka.
WYCH.UJMOWANE W KAT.SPOTKANIE:
*towarzyszą czł.od początku życia,są sztuką życia ze sobą, której celem jest znalezienie tego co jest wspólne, co może być podstawą współdziałania
*słowo spotkanie ma wymowę czegoś bezpośredniego i osobowego, nadaje charakter podmiotowy
*jako wyjście naprzeciw jest spotkaniem z inna osobą, z samym sobą, z wytworami czł., z wartościami
Każde prawdziwe spotkanie ma naturę dialogu JA-TY, oznacza otwartość, gotowość, przyjęcia TY. Realizacja JA-TY oznacza miłość i odpowiedzialność Ja-Ty.
RODZINA:to wspólnota pokoleń, naturalne zespolenie ze wzg.na wspólne cele,silną więź emocjonalną, jest to wspólnota życia,miłości,zamieszkania,opieki,wychowania,transmisji wartości kultury.
WYCHOWANIE RODZINNE:jako „spotkanie”- stałe, codzienne, wspólne „bycie ze sobą”, wyjście naprzeciw (podmiotowość, osobowy charakter)
PROCES WYCHOWANIA:interakcje między członkami rodziny, dialog-wzajemne otwarcie się,empatyczne rozumienie, wzajemna komunikacja, porozumiewanie się
CEL WYCHOWANIA:
*pomoc w budowaniu osobowości, świata wewnętrznego
*wspomaganie w rozwoju
*pomoc w procesie wprowadzania dziecka w świat wartości humanistycznych, ogólnoludzkich
PED.RODZ.CHARAKTERYZUJE SIĘ:
*polimorficzność ujęć problematyki rodziny
*komplementarność
*kompleksowość, historyczne ujęcie
CELEM PED.RODZ. JEST:
*analiza i interpretacja, ocena różnych zjawisk, procesów występujących w rodzinie, ich uwarunkowań oraz skuteczność
*budowanie teorii, twierdzeń naukowych
KATEGORIE POJĘĆ PED.RODZ.
*rodzina – jako grupa społ., środowisko wychowawcze, kulturowe, instytucja wychowawcza, wspólnota osób
*macierzyństwo – ojcostwo
*dziecko – dzieciństwo
*proces wychowania rodzinnego
*więź rodzinna
*sytuacja rodziny
*sytuacja dziecka
*typologia rodziny
*dysfunkcyjność
*patologia rodziny
*kultura rodziny
*uczestnictwo w kulturze
*wypoczynek rodziny
*kultura pedagogiczna rodziny
*profilaktyka, kompensacja
*wsparcie, opieka
TEORETYCZNE PODST BADAŃ NAD RODZINĄ:
*peda. humanistyczna
*personalistyczna
*teoria środowiskowa
*potrzeb ludzkich
*dzieciństwa
*sił ludzkich, służby społ.
*teoria kultury
*uczestnictwa w kulturze
*teoria rodziny np. (perspektywa interakcyjna, strukturalna, funkcjonalna, rozwojowa)
ZAINTERESOWANIA PED.RODZ.
1. teoretyczne podstawy: teorie, aparatura pojęciowa
2. kulturowe, społeczne, edukacyjne aspekty funkcjonowania rodziny – a proces wychowania rodzinnego
3. dysfunkcyjność, patologia rodziny – a sytuacja dziecka
4. zagadnienia dot.wsparcia, opieki nad współczesną rodziną
5. Rodzina – szkoła – środowisko lokalne – dokonujące się przemiany
6. metodologia badań nad rodziną
OBSZARY TEMATYCZNE BADAŃ PEDAG.
1. proces wychowania w rodzinach zróżnicowanych społecznie, kultuowo, materialnie, strukturalnie; realizacja funkcji rodziny
2. więź rodzinna. Pozycja matki i ojca w rodzinie współczesnej, w procesie wychowania; samotne macierzyństwo
3. dom rodzinny
4. kultura środowiska rodzinnego, uczestnictwo w kulturze, kultura prefiguracyjna
5. kultura pedagogiczna rodziców
6. media i multimedia we współczesnej rodzinie
7. relacje rodzina – szkoła – środowisko lokalne (integracja i syntonia)
8. przemiany współczesnej rodziny
9. rodzina rozłączna
10. hybrydalność i trwałość związków, stałość związków rodziny małżeńskiej; nietypowe małżeństwa
11. zagrożenia struktury i funkcjonowania współczesnej rodziny, a sytuacja dziecka
*rodzina bezrobotna
*rodz.biedna
*niepełna
*zdezintegrowana w sferze więzi
*emocjonalna (skłócona)
*z osoba chorą
*z problemem alkoholowym
*przemoc w rodzinie
*rodzina a skumulowany czynnik patogenny
12. kierunki i formy pomocy współczesnej rodziny
RODZINA JAKO GRUPA SPOŁ.jako środowisko wychowawcze, kulturowe, wspólnota osób:
RODZINA to grupa pierwotna, naturalna. Rodzina jest niezastąpionym środowiskiem. Dziecko osiąga naturalny, codzienny rozwój. Dobra, wartości duchowe.
Funkcje rodziny:- opiekuńcza- wychowawcza- seksualna- ekonomiczna- gospodarcza- prokreacyjna- socjalizacyjna
FUNKCJE RODZINY:
*prokreacyjna
*materialna
*wychowawcza
Do głównych funkcji rodziny zalicza się: l) funkcje prokreacyjne, 2) przygotowywanie dzieci do wejścia w życie społeczne, ich pielęgnowanie i wychowywanie oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego, 3) prowadzenie gospodarstwa domowego, zaspokajającego potrzeby członków r., 4) sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem, trudnościami życiowymi.
Modyfikacji ulegają podstawowe funkcje rodziny, a zwłaszcza: materialno-ekonomiczna, opiekuńczo-zabezpieczająca, socjalizacyjna, prokreacyjna. Zmienia się hierarchia tych funkcji, niektóre tracą na znaczeniu (np. legalizacyjno-kontrolna), inne nabierają szczególnej wagi (np. emocjonalno-ekspresyjna)
FUNKCJE RODZINY
WG. TYSZKI
1. biopsychiczne (wiążą się z biologicznymi zjawiskami mającymi swe istotne podłoże w sferze psychiki)
-prokreacyjna - zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członków rodziny, ale też w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodziców
-seksualna - służy zaspokajaniu seksualnych potrzeb członków
2. ekonomiczna
-materialna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodzin, prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych rodzinie, gromadzenie trwałych dóbr materialnych, zapewnienie startu życiowego dzieciom.
-opiekuńczo - zabezpieczająca - obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb zaspokoić np. sprawowanie nadzoru nad małymi dziećmi, pomoc osobom starszym , chorym,
3. społeczno - wyznaczająca - polega na regulacji życia rodziny poprzez układ zewnętrznych i wewnętrznych układów społecznych.
-klasowa (stratyfikacyjna)- określa miejsce rodziny w strukturze społecznej, które nadaje jej określony status społ., np. nieusamodzielnione dziecko robotnika ma przynależność warstwową robotniczą.
-legalizacyjno - kontrolna - rodzina nadzoruje postępowanie swoich członków w celu zapobiegania ewentualnym odstępstwom od norm i wzorów uznawanych w danej rodzinie.
4. socjopsychologiczna - rodzina przygotowuje do pełnienia przyszłych ról w rodzinie i w społecz.
-socjalizacyjno - wychowawcza - rodzina przekazuje podstawowe wzory zachowań, zwyczajów i obyczajów, określone wartości moralne, społeczne, polityczne, poglądy, opinie, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, uczenie języka ojczystego itp. -kulturalna - zapoznanie młodego człowieka z dorobkiem kulturalnym społeczeństwa, uczeniu wrażliwości estetycznej i umiejętności korzystania z dóbr kultury
-rekreacyjno - towarzyska - zapewnia możliwość wypoczynku po pracy zawodowej oraz utrzymanie kontaktów towarzyskich, co ma wpływ na utrzymanie równowagi psychicznej.
-emocjonalno - ekspresyjna -zaspokajanie potrzeb emocjonalnych członków rodziny: potrzeba bezpiecze., bliskiego kontaktu, akceptacji, bycia kochanym, samorealizacji, kontaktu intelektualnego.
WG. KAWULI
1. prokreacyjna
2. materialna
3. socjalizacyjno - wychowawcza
- opiekuńcza
- wychowawcza
- kulturalna Funkcje rodziny c.d:
Wg. Z. Tyszki:- materialno – ekonomiczna- opiekuńczo zabezpieczająca- prokreacyjna- seksualna- legalizacyjno – kontrolna;- socjalizacyjna;- klasowa- kulturalna- rekreacyjno – towarzyska- emocjonalno ekspresyjnaWg. S. Kawuli:- biologiczno – opiekuńcza;- kulturalno – towarzyska;- ekonomiczna;- wychowawcza
Wg. M. Ziemskiej:- prokreatywne- usługowo – opiekuńcze- socjologiczne- psychologiczne
Pierwszą funkcją rodziny jest funkcja prokreacyjna – polega ona na dostarczaniu nowych członków nie tylko dla własnej grupy, lecz także dla całego społeczeństwa. Równocześnie, zaspokajane są potrzeby seksualne męża i żony. Drugą funkcją jest funkcja produkcyjna – polega ona dostarczaniu społeczeństwu pracowników i przyczyniając się do zwiększenia twórczych i wytwórczych sił. Trzecią funkcją jest funkcja usługowo – opiekuńcza – polega ona na zapewnieniu członkom wyżywienia, odzieży, mieszkania oraz opieki. Czwartą funkcją jest funkcja socjalizacyjna – polega ona na przekazywaniu wzorów zachowania obowiązujących w społeczeństwie, zwyczajów, wartości moralnych i wartości kulturowych. Piątą funkcją jest funkcja psychohigieniczna - polega ona na zapewnieniu członkom stabilizacji, bezpieczeństwa, wymiany emocjonalnej, stworzenia warunków dla rozwoju osobowości przyczynia się do dojrzałości emocjonalnej, równowagi psychicznej członków. Wypełniając tą funkcję rodzina przyczynia się do zapewnienia zdrowia psychicznego w społeczeństwie, jak również dzięki niej w rodzinie zaspokajane są potrzeby emocjonalne. Gdy rodzina nie wypełnia należycie którejś z funkcji określamy mianem dysfunkcyjnej. Każda dysfunkcyjność rodziny wpływa niekorzystnie na członków rodziny, blokuje ich potrzeby, które mogą być zaspokojone. Jeżeli dysfunkcyjność powtarza się częściej wpływa to również na społeczeństwo
PRZYCZYNY NIE REALIZOWANIA TYCH FUNKCJI:
*bezrobocie
*alkoholizm
*przemoc
TYPOLOGIA RODZIN:
*struktura rodziny
- pełna rodzina
- niepełna
- rozbita z powodu rozwodu
- czasowo niepełna
- rozłączona
- migracyjna
*warunki materialne
- ubóstwo
- bogata
- średniobogata
RODZINA DYSFUNKCYJNA
- biedna
- niewydolna wychowawczo
- zdezintegrowana w sferze życia i emocji
- patologiczna
- zmediatyzowana
- o skumulowanych czynnikach patogennych
Współwystępowanie kumulacja zjawisk destrukcyjnych występujących w rodzinie:
*niekorzystny syndrom sytuacyjny
*pole zwiększonego ryzyka
PRZEMIANY ZACHODZACE WE WSPÓŁCZESNEJ RODZINIE:
Trzy kierunki sposobu spostrzegania znaczenia rodziny we współczesnej Polsce:
1. rodzina jako podstawowa, niezmienna wartość
2. rodzina jako instytucja „przetrwania” w sytuacjach zagrożenia np. bezrobocie, chaos w społeczeństwie, zmiany
3. rodzina jako element ponowoczesnego społeczeństwa. Rodzina w tym ujęciu zmierza w kierunku zmian wyznaczonych przez społeczeństwo „ponowoczesności”. Zmiany te dotyczą zwłaszcza młodych Polaków w sferze demograficznej (wzrost rozwodów, zmiana ich przyczyn, spadek liczby urodzeń, wzrost urodzeń pozamałżeńskich)
TRENDY PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO ZMIAN W RODZINIE:
1. zmniejszenie się wpływu grup krewnych
2. wolny wybór małżonka
3. zwiększenie uprawnień kobiet przy podejmowaniu decyzji w rodzinie
4. coraz powszechniejsze zatrudnienie kobiet poza domem
5. poszerzenie zakresu swobody seksualnej w społeczeństwach, które były restrykcyjne
6. trend w kierunku rozwoju praw dziecka
CECHY CHARAKTERYZUJĄCE WSPÓŁCZESNE RODZINY – stanowiące podstawę w realizacji funkcji rodziny:
*małżeństwo zawierane z miłości – stanowi czynnik warunkujący i gwarantujący sukces małżeński
*w rodzinie dominują stosunki demokratyczne, układ partnerski
*autorytet w rodzinie wyznaczany jest zasadą miłości
*zmieniły się oczekiwania pod adresem partnera i samego związku w kierunku zaspokajania potrzeb emocjonalnych i wzajemnej pomocy w życiu codziennym
*zaciera się podział na prace kobiece i męskie
*potrzeby, dążenia i cele życiowe jednostki uznawane są za wartości i są ważniejsze niż dobro całej rodziny
*poszerza się indywidualizm etyczny, a w konsekwencji społeczne przyzwolenie na alternatywne do tradycyjnych form zachowań np.współżycie przedmałżeńskie i życie w np.związkach kohabitacyjnych
PRZEMIANY W MODELU RODZINY(zasady jej tworzenia i rozwiązywania)
1. spadek współczynnika duetnosci
2. spadek liczby ciąż przedmałżeńskich i małżeństw wymuszanych ciążą
3. opóźnienie urodzenia dziecka w małżeństwie, spadek płodności młodych kobiet
4. opóźnienie zawarcia związku małżeńskiego
5. rozpowszechnienie się kohabitacji przedmałżeńskiej, powstrzymywanie się z zawarciem małżeństwa
6. wzrost społ.akceptacji kohabitacji w różnych fazach cyklu życia (również rozwiedzionych i owdowiałych)
7. postrzeganie konkubinatu jako alternatywy dla małżeństwa i rodziny
8. wzrost liczby urodzeń pozamałżeńskich
9. zwiększenie zakresu dobrowolnej bezdzietności
ISTOTNE PRZEMIANY W ŻYCIU RODZINY
*wykształcenie kobiet
*dążenie do osiągania wysokiej jakości współżycia małżeńskiego
*zagrożona tożsamość rodzinna
*spadek dzietności
*koncentrowanie uwagi na potrzebach poszczególnych członków rodziny
*rodziny alternatywne
- kohabitanci
- samotne matki
- małżeństwa bezdzietne z wyboru
- rodziny grupowe
NIETYPOWE (alternatywne) MAŁŻEŃSTWA W POLSCE
*kohabitanci
*małżeństwa byłych księży katolickich
*małżeństwa mieszane kulturowo
*małżeństwa osób młodocianych
*zrekonstruowane
*bezdzietne z wyboru
*małżeństwa niepełnosprawne
MAŁŻEŃSTWA BEZDZIETNE Z WYBORU
*to zjawisko demograficzne społecznie,które narasta (kariery zawodowe kobiet, alternatywne formy współżycia mężczyzn)
*małżeństwa te wysoko cenią w swoich partnerach wykształcenie
*dużą wagę przywiązuje się do pracy zawodowej
*równość ról w małżeństwie
*są postrzegani w społ.,jako osoby samolubne, zapatrzone w siebie, niedojrzałe emocjonalnie. Oni sami nie czuja się gorsi od małżonków – rodziców
*małżonkowie bezdzietni przyjmują małżonkom- rodzicom; tradycjonalizm
*kobiety bezdzietne z wyboru są dominujące, skłonne do współzawodnictwa, mężczyźni są bardziej wrażliwi na potrzeby innych ludzi
*nadmiar uczuć – przekształca się w energię twórczą, w służenie jakiejś ważnej idei czy drugiej osobie
ZWIĄZKI KOHABITACYJNE
*osoby mieszkające ze sobą
MAŁŻEŃSTWA MIESZANE
*poczucie satysfakcji małżeńskiej w związkach dwukulturowych nie różni się w sposób zasadniczy od takiego poczucia w małżeństwach rdzennie polskich
*wpływ czynnika dwukulturowości – jako elementu obciążającego związek odczuwają głównie żony. Postrzegają swoje małżeństwo jako mniej zintegrowane ze soba komunikacją, mniej satysfakcjonujące niż myślały.
*małżeństwa dwukulturowe zdecydowanie upodabniają się do polskich małżeństw
*odmienne maja wartości, obyczaje, postawy zachowań
*prognozy ich trwałości sa w pełni optymistyczne
MAŁŻEŃSTWA NIEPEŁNOSPRAWNYCH UMYSŁOWO
*podejmują oni role małżeńskie i rodzicielskie na równi z pełnosprawnymi rówieśnikami, tyle że z pełnym ograniczeniem
*pracują w zawodach: ślusarz, krawiec, ogrodnik, kucharz
*zawierają małżeństwo nieco później niż ich pełnosprawni rówieśnicy
*kobiety za mąż wychodzą trzykrotnie częściej niż upośledzeni mężczyźni
*kobiety tez zostają żonami mężczyzn w pełni sprawnych umysłowo
MAŁŻEŃSTWA OSÓB MŁODOCIANYCH
*związane z konieczności, pod przymusem(ciąża)
*15 – letnie matki i zony mają jedynie ukończoną szkołę podstawową
*są to bardzo często osoby bezrobotne
*mężczyzn – ojców czeka służba wojskowa
*mieszkają zwykle z rodzicami
*mało o sobie wiedzą, o swoich zainteresowaniach, charakterze
...
goska007