Antyk.docx

Epoka

Wydarzenia

Filozofia

Terminy i pojęcia

Utwory

Gatunki literackie

Bohaterowie

Antyk

Do 476r. (upadek cesarstwa zachodnio- rzymskiego)

XXIX w. – początki dynastii egipskich i państwa egipskiego
XX – XV w. – cywilizacja kreteńska 
XIX w. – czasy Abrahama
XVIII w. – Kodeks Hammurabiego, Epos o Gilgameszu
XVI – XII w. – cywilizacja mykeńska 
XIV w. – panowanie faraona Tutenhamona
XIII w. – Mojżesz wyprowadza Izraelitów z Egiptu
XII w. – wojna trojańska i upadek Troi
IX w. – panowanie króla Salomona
VIII w. – Iliada i Odyseja Homera
VIII w. – Psalmy i pisma proroków biblijnych
776 r. – pierwsze igrzyska olimpijskie
753 r. – założenie Rzymu
621 – spisanie praw przed Drakona
VI w. – w filozofii: Tales, Pitagoras, Heraklit
594 r. – reformy Solona
525 – Egipt jako prowincja perska
509 – Rzym jako republika
490 r. – bitwa pod Maratonem
V w. – w teatrze: Ajschylos, Sofokles, Eurypides
V w. – w filozofii: Sokrates, Demokryt, 
V w. – księga Hioba 
V w. – wojny grecko-perskie
431-404 – wojna peloponeska
IV w. – Pieśń nad Pieśniami
IV w. – w filozofii: Platon, Arystoteles
IV w. – powstaje imperium Aleksandra Wielkiego
III w. – księga Eklezjastesa (Koheleta) 
III w. – wojny punickie
146 r. – podbój Grecji przez Rzym
I w. – w poezji: Horacy, Wirgiliusz, Owidiusz
I w. – w prozie: Cezar i Cycero
31 r. – koniec republiki rzymskiej

0 r. - narodzenie Jezusa
Ok. 33 roku – śmierć Jezusa Chrystusa
I w. – kształtuje się Nowy Testament
I w.– filozofia Seneki
313 r. – edykt mediolański
382 – Teodozjusz Wielki ustanawia chrześcijaństwo religią państwową

IV – V w. – uformowanie się kanonu ksiąg Pisma Świętego

Stoicyzm- beznamiętne przyjmowanie świata. Prawdziwa cnota: odwaga, skłonność do czynienia dobra

Epikureizm- szczęście można osiągnąć poprzez mądrość, czyli unikanie cierpienia. Wstrzemięźliwość gwarantuje spokój duszy i jest źródłem prawdziwej przyjemności.

Hedoizm- celem życia jest osiągnięcie przyjemności, jednak cielesne górują nad duchowymi.

Sofizm-mało interesowała ich prawda, cnota i piękno, ważna była możliwość zrobienia kariery 

Prometeizm poświęcenie się dla ludzkości

Etos styl życia jakiejś grupy społecznej i przyjęta przez nią hierarchia wartości

Epos Homerycki:
1. tematyka:
- ważne dla jakiejś zbiorowości wydarzenie historyczne
- na tle ważnych wydarzeń przedstawione są losy jakiejś zbiorowości i jednostkowych bohaterów
- uczestnictwo bogów w wydarzeniach dotyczących zbiorowego bohatera epoki
2. kompozycja:
- rozległy (długi), wielowątkowy utwór podzielony na pieśni i księgi
- rozpoczyna się inwokacją (uroczystym zwrotem do bogów)
- retardacja (wstrzymanie akcji, aby wzbudzić napięcie) np. opis tarczy Achillesa
3. styl i język:
- podniosły uroczysty
- pisany wierszem o szczególnie uroczystym charakterze (heksametrem)
- porównania homeryckie (jeden człon opisu jest rozbudowany, a drugi zwięzły), liczne środki artystyczne, bogaty język, porównania, stałe i złożone epitety

Topos - powtarzający się wątek, motyw
Fatum - (ślepy)los, źródło bogów, którzy decydują o losie człowieka i nikt nie może go zmienić
Konflikt tragiczny - konflikt równorzędnych racji; konflikt człowieka z fatum; zmaganie człowieka z losem
Wina tragiczna (niezawiniona) - niezawiniona wina; nieświadome czynienie zła lub wbrew swojej woli
zasada trzech jedności - czasu, akcji i miejsca
katharsis - podstawowa cecha tragedii, ma poruszać decorum - stosowność stylu do akcji utworu
mimesis - naśladowanie, przedstawianie, udawanie, nawiązywanie do natury
topos archetyp - pierwowzór postaw i zachowań powtarzający się w literaturze
przypowieść (wywodzi się z Biblii) gatunek dydaktyczny (mądrościowy) , o sytuacjach bliskich naszemu życiu i głębokim sensie. Typy przypowieści: 
- właściwa (odpowiada definicji) - alegoryczna (sens różnych znaczeń)
- przykład (przykład, lub anty przykład zachowań)

Mit o Syzyfie

Mit o powstaniu świata

Mit o Prometeuszu

Iliada

Odyseja

Mit o rodzie Labdakidów

Mit o Dedalu i Ikarze

Biblia

*Księga Hioba

(cierpienia Hioba)

*Księga Rodzaju

(powstanie świata)

*Księga Koheleta

,,Marność nad marnościami i wszystko marność” (rozważania nad sensem życia)

*Księga Psalmów

*Przypowieść o synu marnotrawnym

*Przypowieść o siewcy

*Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie

*Apokalipsa św.Jana

*Pieśń nad Pieśniami (dialog kochanków)

*Hymn o miłości

Horacy:

,,Wybudowałem pomnik”

,,Do Leukonoe”

,,Do Apollina”

Sofokles -,,Król Edyp”

Mit

Mit

Mit

Iliada

Odyseja

Mit

Mit

Psalmy

Przypowieść

Pieśń

Hymn

Oda

Oda

Oda

Tragedia antyczna

Tanatos,Ares,Hades i żona Syzyfa

Chaos, Uranos(niebo), Gaja( Ziemia), Cyklopi, Sturęcy, Tytani: Kronos+Reja, Dzeus, Hades, Posejdon, Demeter,Hera, Hestia; Heta+Zeus, Ares, Hefajstos, Hebe

koza Almatei

Prometeusz , Atena, Zeus, Afrodyta,Epimeteusz,(brat) Hefajstos,Pandora

Achilles, Hektor, Grekowie Agamemnon, Menelaos, Patrokles, Odyseusz, Nestor, Ajaks, Teukr, Diomedes, Idomeneus Trojanie: Priam(król), Parys, Hekabe, Helena, Andromacha(ż.Hektora)

Odyseusz, Penelopa(żona), Telemach(syn),Kirke(wróżbitka), Kalipso -nimfa z Wyspy Ogigii, Polifem(cyklop), Eol(król wiatrów),Scylla i Charybda, Feakowie

Lajos(król Teb), Jokasta(żona), Edyp(syn), Polibos, Metropa (wychowali edypa), Sfinks, Kreon,dzieci edypa: Eteokles, Polinejkes, Antygona i Ismena, Tezeriasz(wróżbita), Adratos(władca Argos),

Dedal, Ikar, Król Minos

Oblubieniec i Oblubienica

Podmiot utożsamiamy z autorem

Podmiot i  Leukonoe

Poeta

Edyp, Jokasta, Lajos, Kreon, Sfinks, Tyrezjasz, chór Teban, Kapłan, posłaniec z Koryntu, sługa Lajosa, posłaniec domowy, Antygona, Ismena