SPRAWOZDANIE
Z
ĆWICZENIA NR 33
POMIAR NAPIĘCIA POWIERZCHNIOWEGO
METODĄ ODRYWANIA
ORAZ
METODĄ PĘCHERZYKOWĄ.
WSTĘP TEORETYCZNY.
Między cząsteczkami cieczy występują siły wzajemnego oddziaływania. Siły te działają wokół każdej cząsteczki w pewnym obszarze, zwanym sferą działania. Średnie odległości cząsteczek w cieczach są znacznie mniejsze niż w gazach i dlatego siły oddziaływania między cząsteczkami cieczy są o wiele większe niż gazu. Na cząsteczkę znajdującą się wewnątrz cieczy działają siły przyciągania pochodzące od otaczających ją cząsteczek. Ze względu na symetrię sferyczną siły te kompensują się tak, że ich wypadkowa równa się zeru. Rozkład sił działających na cząsteczkę znajdującą się na powierzchni cieczy jest inny. Siły przyciągania pochodzące od cząsteczek cieczy tworzą wypadkową, która jest skierowana do wnętrza cieczy. Wypadkowa siła działająca na cząsteczki znajdujące się na powierzchni cieczy jest skierowana w głąb cieczy. Na skutek tego powierzchnia cieczy kurczy się. Gdy na ciecz nie działają siły zewnętrzne, przyjmuje kształt kuli, tzn. kształt, dla którego stosunek powierzchni do objętości jest najmniejszy. Przeniesienie cząsteczek z wnętrza na powierzchnię cieczy związane jest z wykonaniem pracy przeciw wypadkowej sił międzycząsteczkowych.
Napięciem powierzchniowym s danej cieczy na granicy z inną fazą nazywamy pracę potrzebną do izotermicznego zwiększenia powierzchni cieczy o jednostkę. Napięciem powierzchniowym s nazywamy także siłę styczną do powierzchni cieczy, działającą na jednostkę długości obrzeża powierzchni cieczy.
W układzie SI wymiarem napięcia powierzchniowego s jest J/m2 lub N/m.
Na granicy cieczy oraz gazu lub ciała stałego obserwuje się zakrzywienie powierzchni cieczy, zwane meniskiem. Menisk jest wynikiem rozkładu sił, które działają na cząsteczki cieczy znajdujące się w pobliżu granic trzech faz: cieczy, gazu i ciała stałego. Siłami kohezji nazywamy siły działające między cząsteczkami tego samego ciała. Siłą adhezji nazywamy siłę działającą między cząsteczkami różnych ciał. Na przykład na cząsteczkę znajdującą się na powierzchni cieczy i w pobliżu ścianki naczynia (ciała stałego) będą działały siły pochodzące od innych cząsteczek cieczy, cząsteczek ciała stałego i cząsteczek gazu.
Oznaczmy kąt pomiędzy ścianką naczynia a powierzchnią cieczy na styku z ciałem stałym przez g. Jeżeli napięcie powierzchniowe na powierzchni granicznej ciecz-gaz oznaczymy przez s12, na powierzchni granicznej ciecz - ciało stałe s13 oraz na powierzchni granicznej gaz - ciało stałe przez s23, możemy ustalić związek między tymi wielkościami, który przedstawia się następująco: cos g = (s23 - s13) / s12 .
Jeżeli napięcie s23 > s13, to g < p/2,wtedy menisk jest wklęsły i zachodzi przypadek zwilżania ścianek naczynia. Jeżeli natomiast napięcie s23 < s13, to g > p/2 menisk jest wypukły i zachodzi przypadek braku zwilżania.
Dzięki istnieniu napięcia powierzchniowego pod zakrzywiona powierzchnią cieczy działa dodatkowe ciśnienie. Według Laplace'a to dodatkowe ciśnienie określa wzór:
Dp= s (1/R1 + 1/R2),
gdzie: R1 i R2 - promienie krzywizny prostopadłych względem siebie przekrojów normalnych, dla których promienie krzywizny przyjmują wartości ekstremalne. Promienie R1 i R2 uważamy za dodatnie, gdy środki krzywizn przekrojów normalnych znajdują się po stronie cieczy, za ujemne zaś, gdy są po stronie przeciwnej.
W związku z tym dla menisku wklęsłego Dp<0, a dla menisku wypukłego Dp>0. Dodatkowe ciśnienie jest zawsze skierowane w kierunku środka krzywizny menisku. Gdy R1=R2=R (wycinek powierzchni kuli), wtedy Dp = 2s / R. Takie jest dodatkowe ciśnienie wewnątrz pęcherzyka gazu o promieniu R, gdy znajduje się on tuż pod powierzchnią cieczy. W cienkich kapilarach dodatkowe ciśnienie pod zakrzywioną powierzchnią powoduje wznoszenie się cieczy, gdy menisk jest wklęsły (zwilżanie) i opadanie cieczy gdy menisk jest wypukły (brak zwilżania).
POMIAR NAPIĘCIA POWIERZCHNIOWEGO METODĄ ODRYWANIA.
Do pomiaru napięcia powierzchniowego metodą odrywania użyłyśmy płytek metalowych, które są dobrze zwilżane przez ciecz. Wyciągając płytkę z cieczy trzeba użyć pewnej siły, która potrzebna jest do oderwania płytki od powierzchni cieczy. Ciężar płytki Q i siłę odrywania F płytki od cieczy zmierzyłyśmy za pomocą wagi torsyjnej.
Związek między siłą Fn pochodzącą od napięcia powierzchniowego, siłą odrywania F i ciężarem płytki jest następujący:
F = Fn + Q,
Fn = 2s ( l+d ). cos g,
gdzie: s - napięcie powierzchniowe, l -długość zanurzonej części płytki w momencie odrywania, d -grubość płytki, g -kąt między powierzchnią płytki i płaszczyzną styczną do powierzchni
cieczy.
W przypadku cieczy zwilżającej metal, na skutek działania sił adhezji, cząsteczki cieczy przylegają do metalu i kąt g jest w przybliżeniu równy zeru, a cosg = 1, zatem s = (F-Q) / 2 (l+d).
Ponieważ grubość płytki jest mała w porównaniu z długością krawędzi l, więc grubość płytki d możemy pominąć. Stąd: s = (F-Q) / 2l .
1) Pomiar dla denaturatu
długość krawędzi dolnej płytki : l = 19,2 + 0,1 mm = 0,0192 + 0,0001 m
l = 0,0192 + 0,0001 m
ciężar płytki : Q = 460 + 1 mG = 4511. 10-6 + 10. 10-6 N
Q = 4511. 10-6 + 1. 10-5 N
(są to już wartości uśrednione).
Siłę odrywania F zmierzyłyśmy dziesięciokrotnie.
lp
F
DF
[mG]
1
548,5
1,1
2
549
0,6
3
4
5
550
0,4
6
7
8
9
10
wartość średnia siły F= 549,55 + 0,54 mG = 5389. 10-6 + 5. 10-6 N
ponieważ błąd systematyczny DF wynosi 1 działkę na bębnie, tj. 1mG, więc:
F = 5389. 10-6 + 1.10-5 N
Wartość napięcia powierzchniowego obliczamy z wyżej podanego wzoru:
s = (F-Q) / 2l .
Błąd tego pomiaru obliczamy za pomocą różniczki zupełnej:
Ds = (DF+DQ)/ 2l + ((F-Q) / 2. l2). Dl.
s = (5389. 10-6 - 4511. 10-6) / 2. 0,0192 = 0,0228645 [N / m]
Ds = ((1.10-5...
lukasz_lar