15.doc

I. Charakterystyka rynków i instrumentów finansowych

25

giełd konkuruje nawet w tym samym mieście (NYSĘ i AMEX w Nowym Jorku, CME i CBOT w Chicago), podczas gdy większość giełd europejskich powstała jako instytucje publiczne, założone z pomocą państwa i ściśle przez nie kontrolowane. Toteż w Europie kontynentalnej najczęściej mamy do czynienia z jedną giełdą centralną w poszczególnych krajach. Giełdy w Wielkiej Brytanii działały początkowo jak amerykańskie, tam jednak od­dolnie wystąpił proces konsolidacji w jedną giełdę - London Stock Exchan-ge. W 1986 roku, w ramach reorganizacji (Big Bang) giełda londyńska zre­zygnowała z bezpośredniej metody sprzedaży akcji, przechodząc, podobnie jak inne giełdy europejskie, na system komputerowy. Na giełdach amery­kańskich i dalekowschodnich obowiązuje ciągle fizyczny kontakt brokerów przy zawieraniu transakcji na parkiecie, podczas gdy w Europie transakcje zawierane są elektronicznie. Większość giełd opiera się na systemach kiero­wanych zleceniami, w odróżnieniu od rynków pozagiełdowych - rynków kierowanych ceną, z aktywną rolą pełnioną przez market-makerów (animato­rów rynku). W zależności od stopnia płynności rynku zlecenia notowane są w systemie ciągłym iub jednolitego kursu dnia. Giełdy dzielą się też ze względu na czas realizowanych transakcji na natychmiastowe (spot) i termi­nowe (futitre).

Historycznie giełdy miały na ogół formę spółki akcyjnej nienastawionej na zysk (non-profit organizatlons), a imienne akcje dostępne były jedynie dla organów założycielskich i członków giełdy. Istniały też giełdy funkcjo­nujące jako stowarzyszenia. Obecnie czołowe giełdy europejskie przeszły proces demutualizacji - zmian własnościowych, prowadzących do oddziele­nia własności i członkostwa oraz publicznego obrotu swoimi akcjami. Wy­magało to zmiany statutu na działalność dla zysku, zorganizowania oferty publicznej i wprowadzenia swoich własnych akcji na giełdę. W ostatnich kilku latach przyspieszeniu uległ też proces koncentracji kapitału giełdowe­go poprzez fuzje czy porozumienia strategiczne.

Główne zalety bycia spółką publiczną, notowaną na giełdzie, to:

-              możliwość pozyskiwania dodatkowego kapitału;
-zwiększenie wiarygodności firmy i promocja przedsiębiorstwa;

-              weryfikacja strategii poprzez możliwość śledzenia nastrojów inwesto­
rów.

Z drugiej strony, obecność na giełdzie jest bardzo kosztowna. Przygoto­wanie prospektu, oplata dla prowadzących emisję firm czy opłaty za noto­wania są znaczne, jak też obowiązki informacyjne, zarówno publikowanie okresowych sprawozdań finansowych, jak i wszystkich istotnych bieżących informacji, które mogą również ułatwiać działania konkurencji. Można także utracić kontrolę nad kapitałem. Jednak na rozwiniętych rynkach finanso­wych w dłuższym okresie korzyści okazują się większe niż obciążenia,