ZAWAŁ SERCA.
ANATOMIA SERCA
Serce (cor s. cardia) jest narządem ośrodkowym układu naczyniowego określanym przez anatomów jako mięsień wydrążony, odgrywający rolę pompy. Serce pobiera krew krążącą w organiźmie z obu żył głównych, górnej i dolnej (vena cava superior et inferior), oraz z żył płucnych. Krew z komór serca tłoczona jest do aorty (największa tetnica człowieka) i pnia płucnego (łac.truncus pulmonalis). Serce podzielone jest na dwie podobne do siebie połowy: serce prawe, w którym krąży krew żylna, oraz serce lewe, w którym krąży krew tętnicza.
Serce prawe tłoczy krew do małego (płucnego) krążenia, lewe do wielkiego, przy czym obie połowy kurczą się stale równocześnie i wypychają tę samą ilość krwi. Każda z wymienionych wcześniej połów dzieli się z kolei na dwie części;
A. Mniejszą, górną, o cienkich ścianach, zwaną przedsionkiem (atrium), do którego krew dopływa z zewnątrz;
B. Większą, dolną, o ścianach grubszych i bardziej odpornych, zwaną komorą (ventriculus), która wypycha krew z serca.
Każdy z przedsionków, łączy się z odpowiednią komorą obszernym otworem nazywanym ujściem przedsionkowo – komorowym (ostium atrioventriculare), a każda komora – z początkiem wielkich tętnic:
· Komora prawa ujściem pnia płucnego (ostium trunci pulmonalis) z pniem płucnym,
· Komora lewa ujściem aorty (ostium aortae) z tętnicą główną (aortą),
Obie połowy serca, prawa i lewa, całkowicie przedzielone są przegrodą mięśnia sercowego (septum cordis ), która na poziomie przedsionków ma nazwę przegrody międzyprzedsionkowej (septum interatriale).We wszystkich czterech ujściach umocowane są odpowiednie zastawki, które regulują kierunek przepływu krwi, nie pozwalając na jej cofanie z wielkich tętnic do komór ani z komór do przedsionków. W sercu występuje na przemian skurcz (systole) i rozkurcz (diastole) komór i przedsionków. W momencie gdy przedsionki wypełniają się krwią, komory wyrzucają krew na obwód. Następnie rozkurczają się komory serca i krew przez ujścia przedsionkowo – komorowe prawe i lewe napływa z przedsionków do komór. Przy osłuchiwaniu serca zjawiska te słyszalne są jako szmery, które nazywamy „tonami” serca. Ton pierwszy, czyli ton skurczowy, pochodzi głównie z kurczących się komór, Ton drugi wywołany jest uderzeniem cofającej się krwi o zamknięte zastawki: aortalną i pnia płucnego. Naczynia, w których krew kieruje się do serca, noszą nazwę żył, wszystkie naczynia, w których krew odpływa z serca – tętnic, niezależnie od jakości krwi, jaka w nich krąży.
Jeśli chodzi o rozwój embrionalny serce nie jest niczym innym jak odcinkiem cewy naczyniowej, który osiągnął dużą siłę i grubość przez powiększenie swego światła i przyrost mięśniówki ściany.
Hemodynamika
Podstawową czynnością układu krążenia jest zapewnienie przepływu krwi w naczyniach. Układ krążenia jest niezbędny do zapewnienia następujących funkcji:
· Transportowanie tlenu i substratów odżywczych do tkanek;
· Usuwanie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii ze wszystkich tkanek organizmu;
· Regulacja temperatury organizmu poprzez skórną regulację przepływu krwi;
· Bierze udział w reakcjach odpornościowych organizmu – transport przeciwciał, leukocytów do miejsca infekcji;
· Transport hormonów;
Serce ssaków i ptaków składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Charakterystyczna
jest obecność 4 zastawek:
· Zastawki trójdzielnej (przedsionkowo – komorowej prawej,
· Zastawki dwudzielnej (przedsionkowo – komorowej lewej, mitralnej, oraz
· 2 zastawek półksiężycowatych:
o Zastawki aorty,
o Zastawki pnia płucnego,
Zastawki w sercu człowieka,
P – strona prawa,
L – strona lewa,
Zastawki:
a – mitralna,
b – aorty,
c – pnia płucnego,
d – trójdzielna.
Fala depolaryzacji biegnąca przez mięśniówkę przedsionków i komór powoduje ich skurcz,
faza repolaryzacji poprzedza ich rozkurcz. Skurcz i rozkurcz zarówno przedsionków jak i
komór powtarza się cyklicznie z częstością ok. 72 skurczów na minutę w spoczynku. Jeden
cykl pracy serca trwa około 800 ms. Podczas rozkurczu komór krew napływa z przedsionków
przez otwarte zastawki przedsionkowo – komorowe. Skurcz mięśniówki przedsionków
wyprzedza skurcz mięśniówki komór serca, więc krew swobodnie zostaje wtłoczona podczas
skurczu przedsionków do komór serca.
Obieg krwi przez serce dorosłego ssaka. Obieg krwi przez serce płodu ssaka
Ciśnienie skurczowe w lewej komorze jest pięciokrotnie wyższe od ciśnienia skurczowego w
komorze prawej. Mimo tej różnicy ciśnień objętość krwi wyrzucanej z komór podczas ich
skurczu jest zbliżona.
Objętość wyrzutowa serca - SV (stroke volume) – jest to objętość krwi wytłoczona przez
jedną z komór serca podczas jej skurczu. U dorosłego mężczyzny objętość krwi wytłoczonej
przez komorę podczas skurczu wynosi około 70 – 75 ml.
Pojemność minutowa (cardiac output) – jest to pojemność krwi wytłoczonej przez jedną z
komór w czasie jednej minuty. Pojemność minutową oblicza się mnożąc objętość wyrzutową
przez liczbę skurczów w czasie jednej minuty.
Przykładowo:
Objętość wyrzutowa komory w spoczynku wynosi 70 ml więc przy 70 – 75 skurczach na
minutę daje to wynik objętości minutowej serca równy ok. 5 litrów/min. (70ml x 70
skurczów/min. = 5 litrów/min).
Objętość wyrzutowa serca jest zależna od kilku czynników, do których zalicza się
między innymi:
· Ciśnienie tętnicze,
· Kurczliwość komór,
· Objętość krwi w komorze na początku jej skurczu.
Na częstość skurczów serca wpływa min. autonomiczny układ nerwowy – współczulny
przyspiesza czynność serca, przywspółczulny zwalnia ją.
Wskaźnik sercowy (cardiac index) – jest to wskaźnik, który jest stosunkiem pojemności
minutowej serca do powierzchni ciała. Pojemność minutowa serca w spoczynku przeliczona
jest na 1 metr kwadratowy powierzchni ciała (ok. 3,2 L/min./metr kwadratowy).
NACZYNIA WIEŃCOWE SERCA.
Serce człowieka unaczynione jest przez tętnice wieńcowe (początkowy odcinek tętnic
wieńcowych obejmuje serce co może przypominać wieniec).Wyróżniamy dwie główne
tętnice wieńcowe, które odchodzą od aorty wstępującej w tzw. zatokach aorty (Valsalvy).
Jest to lewa i prawa tętnica wieńcowa. Tętnice wieńcowe zaopatrują wyłącznie ścianę serca
(dodatkowo oddaja drobne gałązki do aorty i pnia płucnego). W przypadku gdy światło
jednego z naczyń wieńcowych zostanie zamknięte (np. w wyniku pęknięcia blaszki
miażdżycowej) dochodzi do zawału mięśnia sercowego w obszarze unaczynionym przez dane
naczynie.
Początkowo prawa i lewa tętnica wieńcowa biegną razem w obrębie tzw. bruzdy wieńcowej.
W dalszym przebiegu lewa tętnica wieńcowa układa się w bruździe międzykomorowej
przedniej, a prawa w bruździe międzykomorowej tylnej. Tętnice wieńcowe układają się na
powierzchni serca wężowato, dzięki czemu praca serca (skurcz i rozkurcz) nie powoduje
wzrostu oporów przepływu. W około 80% przypadkach lewa tętnica wieńcowa ma
większą średnicę od prawej. Rozkurcz komór jest momentem kiedy krew może swobodnie
przepływać przez tętnice wieńcowe.
Lewa tętnica wieńcowa (arteria coronaria sinistra) odchodzi w lewej zatoce aorty w
postaci krótkiego pnia (ok.1 cm), który następnie dzieli się na;
· Gałąź miedzykomorową przednią = przednią zstępującą (LAD – left anterior decsending),
· Gałąź okalającą (Cx – circumflexus):
o Od LAD odchodzą drobniejsze odgałęzienia takie jak gałąź skośna lewej tętnicy wieńcowej zstępującej (D) , tętnice przegrodowe (S),
o Od pnia gałęzi okalającej (Cx) odchodzą tętnica okalająca przedsionka lewa (LAC) i gałęzie brzeżne,
Prawa tętnica wieńcowa – RCA – right coronary artery - (arteria coronaria dextra) odchodzi
w prawej zatoce aorty. Jedną z pierwszych gałęzi odchodzących od prawej tętnicy wieńcowej
jest gałąź węzła zatokowego (SN), która unaczynia węzeł zatokowo – przedsionkowy.
Następnie odchodzi od niej gałąź komorowa prawa (RV) i gałąź przedsionkowa prawa (RA).
W dalszym odcinku z prawej tętnicy wieńcowej wyodrębnia się tętnica brzeżna i tętnica
zstępująca tylna (PD).
Zakres unaczynienia tętnic wieńcowych:
Tętnica wieńcowa lewa:
· Lewa komora serca:
o Lewy przedsionek,
o 2/3 przednie przegrody międzykomorowej,
o Mięśnie brodawkowate komory lewej,
Tętnica wieńcowa prawa:
· Prawa komora serca prawy przedsionek,
· 1/3 tylna przegrody międzykomorowej,
· Mięśnie brodawkowate komory prawej,
Mięsień brodawkowaty przedni komory prawej otrzymuje także zaopatrzenie w krew z
tętnicy wieńcowej lewej. Mięsień brodawkowaty tylny komory lewej otrzymuje dodatkowo
krew z tętnicy wieńcowej prawej.
ZAWAŁ SERCA - Infarctus cordis:
· Zawał przedniej ściany serca,
· Zawał przednio – boczny,
· Zawał przednio – przegrodowy,
· ...
crikers