sonar.pdf

Projekty AVT

Sonar −

dalmierz ultradźwiękowy

2 6 4 3

Opisane urządzenie umożliwia wska−

zanie odległości od 10cm do 10m oraz

przybliża zjawisko związane z rozcho−

dzeniem się fal ultradźwiękowych.

lub ich stopów − wykonanych w postaci rdze−

ni. Materiały te pobudzane są do kurczenia się

pod wpływem zewnętrznego pola magnetycz−

nego wytwarzanego przez cewkę nawiniętą

wokół rdzenia. Maksymalną sprawność prze−

twornika uzyskuje się przy pracy na częstotli−

wości rezonansowej, która zależy od wymia−

rów rdzenia.

Przetworniki elektrostrykcyjne (piezoelek−

tryczne), którymi są najczęściej kryształy

kwarcu, mocuje się między elektrodami kon−

densatora płaskiego. Przyłożenie do elektrod

tak zbudowanego przetwornika, zmiennego

pola elektrycznego powoduje fizyczne zmiany

wymiarów kwarcu w takt zmian tego pola oraz

drgania membrany przymocowanej mecha−

nicznie do kryształu. Amplituda drgań kwarcu

jest tym większa im większa jest amplituda na−

pięcia doprowadzonego do przetwornika.

Sprawność przetworników ultradźwięko−

wych jest niewielka i wynosi od 10 do 15%.

ultradźwięki od nadajnika do przeszkody i od

przeszkody do odbiornika ( rys. 2 ).

Ultradźwięki są to fale sprężyste, niewywołujące

wrażenia słuchowego, o częstotliwości od

16kHz do 1GHz (hiperdźwięki). Ultradźwię−

ki rozchodzą się w takich ośrodkach spręży−

stych jak: powietrze, woda, metal, beton itp.

W każdym z tych ośrodków ultradźwięki

rozchodzą się z inną prędkością, co ukazuje

tabela 1 . Prędkość ultradźwięków zależy

również od temperatury danego ośrodka.

Ultradźwięki wykorzystuje się w wielu dzie−

dzinach życia np.: przemyśle, hydroakustyce,

defektoskopii, medycynie.

Rys. 1 Zasada działania

Rys. 2 Zasada pomiaru

Stan

skupienia

Ośrodek

Prędkość

dźwięku (m/s)

Temperatura

ośrodka ( C)

Opis układu

Schemat ideowy przedstawiony został na ry−

sunku 3 .

Większość przetworników ultradźwięko−

wych przeznaczonych do pracy w powietrzu,

działa na częstotliwości 40kHz. Ma to zwią−

zek z oporem powietrza, który rośnie wraz ze

wzrostem częstotliwości. Dlatego też prak−

tyczne wykorzystanie ultradźwięków w po−

wietrzu ograniczone jest do ok. 60kHz. Ja

użyłem przetworników typu MA40A5 firmy

MURATA pracujących również na częstotli−

wości 40kHz.

332

Powietrze

343

Zasada działania

Aby zmierzyć odległość od przeszkody nale−

ży zmierzyć czas jaki upływa od wysłania sy−

gnału ultradźwiękowego przez nadajnik, aż

do odebrania powracającego echa przez

odbiornik ( rys. 1) . Echo powstaje w wyniku

odbicia dźwięku od przeszkody. Ponieważ

prędkość dźwięku w powietrzu jest stała (za−

leży w niewielkim stopniu od temperatury

oraz ciśnienia atmosferycznego), a czas potra−

fimy zmierzyć, to obliczenie odległości nie

stanowi problemu. Do tego celu można użyć

następującego wzoru:

Gaz

349

Dwutlenek

węgla

260

Wodór

1280

Ciecz Woda

1400

1460

Lód

3230

−

Ciało

stałe

Miedź

5100

−

Szkło 5100−5640

−

Stal

5790

−

Tabela 1

Do wytworzenia ultradźwięków człowiek

wykorzystuje zjawiska magnetostrykcji

i elektrostrykcji. W uproszczeniu zjawiska te

polegają na tym, że jeżeli w szybkozmiennym

polu magnetycznym lub elektrycznym umie−

ścimy pewne materiały, to wystąpią ich od−

kształcenia o częstotliwości równej zmianom

pola.

Przetworniki magnetostrykcyjne (piezo−

magnetyczne) wykonuje się z materiałów fer−

romagnetycznych − takich jak: nikiel, żelazo

Nadajnik

Nadajnik zbudowany został w oparciu

o układ scalony 556, który zawiera w swoim

wnętrzu dwa popularne przerzutniki typu

555. Pierwszy z przerzutników pełni rolę ge−

neratora impulsów sterujących. Impulsy gene−

rowane są co ok. 70ms. Wartość tę można

zmieniać dobierając rezystor R3. Długość

trwania impulsów sterujących zależy od rezy−

stancji włączonej miedzy nóżkę 8 US2, a +9V.

S − odległość mierzona w [m]

V − prędkość rozchodzenia się dźwięku w po−

wietrzu (343m/s)

t − czas od wysłania do odebrania ultradźwię−

ków w [s]

Iloczyn prędkości i czasu należy podzielić

przez dwa, ponieważ odległość mierzona jest

dwa razy krótsza niż droga jaką pokonują

Elektronika dla Wszystkich

Lipiec 2002

Projekty AVT

Rys. 3 Schemat ideowy

Drugi przerzutnik jest generato−

rem fali nośnej. Generuje prze−

bieg prostokątny o częstotliwości

40kHz i wypełnieniu 50%. Do−

kładne dostrojenie częstotliwości

umożliwia rezystor R5. Często−

tliwość nośna kluczowana jest

impulsami sterującymi wytwa−

rzanymi przez pierwszy przerzut−

nik. W ten sposób zmodulowany

przebieg skierowany jest do ste−

rownika nadajnika zbudowanego

z tranzystorów T4 i T5. Prze−

twornik piezoelektryczny zasila−

ny jest z autotransformatora. Au−

totransformator umożliwia: po

pierwsze − optymalne dopasowa−

nie przetwornika do sterownika

nadajnika, a po drugie − zwięk−

szenie napięcia zasilającego

przetwornik do ok. 100V, co

oczywiście zwiększa zasięg dzia−

łania urządzenia.

Odbiornik

Napięcie wytworzone na zaci−

skach przetwornika odbiorczego,

jakie pojawia się po odbiorze

echa, zostaje wzmocnione we

wzmacniaczu operacyjnym

CA3080. Maksymalne wzmoc−

nienie tego układu dla częstotli−

wości 40kHz wynosi ok. 150 ra−

zy. Kondensator C10 wraz z re−

zystorem R20 tworzą filtr górno−

przepustowy, który tłumi prze−

biegi o częstotliwościach niż−

szych niż 40kHz. Przebiegi po−

wyżej 40kHz są tłumione przez

ograniczone pasmo przenoszenia

samego wzmacniacza. Wejście

nieodwracające wzmacniacza

polaryzowane jest połową napię−

cia zasilania poprzez rezystor

R19. Wzmocniony sygnał poda−

wany jest następnie na wzmac−

niacz logarytmujący zbudowany

w oparciu o jeden z dwóch

wzmacniaczy operacyjnych ukła−

du scalonego TL082. Dzięki za−

stosowaniu tego rozwiązania

o wiele łatwiej jest „wyłuskać”

interesujące nas echo spośród

odbitych sygnałów umeblowane−

go pokoju. Tak wyselekcjonowa−

ny sygnał podawany jest na drugi

wzmacniacz układu US4. Wzmac−

niacz ten ma za zadanie wzmoc−

nić nawet mały sygnał dostarcza−

ny na wejście, najlepiej aż do

przesterowania. Dzięki temu na

wyjściu otrzymujemy sygnał o sta−

łej amplitudzie. Ponieważ wzmac−

niacz pracuje w układzie odwra−

cającym, amplituda przebiegu

Lipiec 2002

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

wyjściowego jest dodatnia. Tranzystor T8

jest wtórnikiem emiterowym separującym

obciążenie, a obciążenie to prosty filtr RC

oraz przerzutnik RS zbudowany na układzie

scalonym 555 (US5). Przerzutnik ustawiany

jest zboczem opadającym impulsu sterujące−

go, pochodzącym z pierwszego generatora

US2. Ustawienie przerzutnika powoduje po−

jawienie się stanu wysokiego na wyjściu

(nóżka 3 US5). Zerowanie następuje po poja−

wieniu się zbocza narastającego na nóżce 6

US5. W wyniku takiej konfiguracji na wyj−

ściu przerzutnika otrzymujemy impulsy pro−

stokątne o zmiennym wypełnieniu, zależnym

tylko od mierzonej aktualnie odległości. Sy−

gnalizuje to dioda D7 oraz prosty wskaźnik

zbudowany na układzie linijki diodowej

LM3916. Napięcie sterujące linijką diodową

uzyskiwane jest poprzez uśrednienie wyżej

wspomnianego przebiegu prostokątnego

o zmiennym wypełnieniu w prostym filtrze

R44, C19. Przebieg prostokątny skierowany

jest również do generatora sterującego

(US2). Tam po odwróceniu fazy i wyfiltro−

waniu steruje bazą tranzystora T11, a tranzy−

stor steruje szerokością generowanych im−

pulsów. Takie rozwiązanie sprowadza pobór

energii do minimum oraz, a może przede

wszystkim, poprawia dokładność pomiaru.

Im krótszy jest impuls sterujący, tym mniej−

szy jest błąd pomiarowy.

Urządzenie posiada jeszcze jedno ciekawe

rozwiązanie. Aby móc mierzyć odległość rzę−

du kilkunastu metrów, potrzebne jest duże

wzmocnienie toru odbiorczego. Jednak tak du−

że wzmocnienie uniemożliwia pomiary ma−

łych odległości (następuje przesterowanie).

W celu rozwiązania tego problemu zastosowa−

łem automatyczną, a raczej wymu−

szoną regulację wzmocnienia

w zależności od mierzonego dy−

stansu. Aby osiągnąć to założenie

użyłem wzmacniacza CA3080. Je−

go wzmocnienie, a właściwie tłu−

mienie zależy od prądu płynącego

przez wyprowadzenie 5. Na nóżkę

tę podawany jest przebieg piło−

kształtny synchronizowany im−

pulsami sterującymi nadajnika.

Napięcie piłokształtne wytwarza−

ne jest w układzie źródła prądowe−

go (T1), które stałym prądem ładu−

je kondensator C6. Tranzystor T3

rozładowuje pojemność (C6) pod

wpływem impulsu sterującego. Po

jego zaniku napięcie w sposób li−

niowy zaczyna rosnąc i zmniejsza

tłumienie wzmacniacza.

Przerzutnik US5 połączony

jest ze wzmacniaczem CA3080

poprzez diodę D8 i zworę Z1.

Takie połączenia umożliwia blo−

kowanie odbiornika poza mo−

mentem pomiaru. Połączenie to

nie jest konieczne przy obserwo−

waniu echa, jednak w czasie pomiarów odle−

głości znacznie poprawia stabilną pracę

urządzenia.

Układ, oprócz wzmacniacza nadajnika,

zasilany jest napięciem 9V stabilizowanym

przez układ US1.

ta na rdzeniu kubkowym ze szczeliną o śred−

nicy 18mm. Rdzeń jest wykonany z materia−

łu F2001. Liczbę zwojów należy dobrać do

AL posiadanego rdzenia według wzoru:

z = L/AL

L − indukcyjność cewki w [nH]

AL − stała rdzenia

z − ilość zwojów

W moim przypadku było to:

z = 9000000/630 = 120 zw.

Średnicę drutu nawojowego należy wy−

brać jak największą, jednak taką, aby uzwo−

jenie zmieściło się na karkasie, a połówki

rdzenia dały się bez trudu złożyć. Przekładek

między uzwojeniami stosować nie trzeba.

W połowie uzwojenia należy wykonać od−

czep. Gotowe uzwojenie można zabezpie−

czyć przed rozwinięciem taśmą izolacyjną.

Końce uzwojeń można dowolnie podłączyć

do płytki, należy pamiętać tylko, aby odczep

był połączony z kolektorem tranzystora T5

(punkt TX3). Gotowy transformator należy

przykręcić do płytki śrubą M3 wykorzystując

przeznaczony do tego otwór. Do przykręce−

nia radzę użyć minimalnej siły. Ponieważ

rdzeń posiada szczelinę i wykonany jest

z kruchego materiału, łatwo pęka. Pod na−

krętkę najlepiej jest podłożyć podkładki: naj−

pierw gumową, a następnie metalową. Śre−

dnica podkładek powinna być jak najwięk−

sza, najlepiej równa średnicy rdzenia. Na−

krętkę można zabezpieczyć przed odkręca−

niem kroplą lakieru do paznokci.

Po włączeniu zasilania z przetwornika po−

winno wydobywać się charakterystyczne

„cykanie”. Następnie można zmierzyć oscy−

loskopem napięcie szczytowe na kolektorze

Montaż i uruchomienie

Sonar można zmontować na płytce drukowa−

nej pokazanej na rysunku 4 .

Montaż należy rozpocząć od zamontowa−

nia stabilizatora oraz kondensatorów filtrują−

cych (elementy US1, C1, C2, C3, C7, C8).

Następnie:

− do złącza ZL1 podłączyć 12V i sprawdzić

stabilizowane napięcie 9V.

− zamontować elementy generatora fali nośnej

(elementy US2, C5, R6, R5, R4), zewrzeć do

+9V nóżkę 4 US2, podłączyć zasilanie i wyre−

gulować rezystorem R5 częstotliwość 40kHz,

mierząc ją w punkcie pomiarowym PP2.

− usunąć zwarcie, zamontować elementy (R1,

R2, R3, C4, D1) generatora impulsów sterują−

cych. Włączyć zasilanie, podłączyć oscylo−

skop do punktu pomiarowego PP1, ustawić

rezystorem nastawnym R2 szerokość impulsu

sterującego na 0,5ms. Zmierzyć czas między

impulsami. Powinien wynosić mniej więcej

70ms. W moim przypadku było to 65ms.

− zamontować elementy generatora piły (T1,

T2, T3, R7, R8, R9, R10, R11, R16, C6, D2,

D3, D4), podłączyć zasilanie i obejrzeć prze−

bieg na oscyloskopie. Sondę podłączyć do

emitera T2. Oscyloskop należy synchronizo−

wać impulsami z punktu pomiarowego PP1.

− zamontować elementy nadajnika (T4, T5,

L1, D5, R12, R13, R14, R15, PIEZ1). Cew−

ka L1 o indukcyjności 9mH została nawinię−

Rys. 4 Schemat montażowy

Elektronika dla Wszystkich

Lipiec 2002

Projekty AVT

tranzystora T5 oraz na przetworniku. Ampli−

tuda powinna być zbliżona do 50Vpp na ko−

lektorze T5 oraz dwa razy więcej czyli ok.

100Vpp na przetworniku ( rys. 5 ).

PP1, włączyć zasilanie, podstawę czasu

oscyloskopu ustawić na 0,1ms, przełącznik

PRZ1 ustawić w pozycji „AUTO”. Do urzą−

dzenia zbliżyć przedmiot, najlepiej płaski, na

odległość ok. 20cm od przetworników. Rezy−

storem nastawnym R46 wyregulować czas

trwania impulsu na 0,25ms. Następnie ze−

wrzeć wyprowadzenia przetwornika odbior−

czego, rezystorem R2 ustawić czas trwania

impulsu na 2,4ms. Dla pewności całą opera−

cję można powtórzyć. Usunąć zwarcie prze−

twornika. Teraz zmiana mierzonej odległości

powinna pociągać za sobą zmianę czasu

trwania impulsów sterujących (PP1, PP2).

− zamontować elementy linijki diodowej

(US6, D8−D17, R53, R54, R55). Rezystor

nastawny R55 wyregulować tak, aby na każ−

dy metr zapalała się jedna dioda.

− zdjąć zworę, zamontować elementy genera−

tora impulsów sterujących, lecz bez R46.

Mierząc woltomierzem napięcia stałego (naj−

lepiej wskazówkowym) ustawić rezystorem

R2 napięcie 280mV w punkcie PP1.

− zamontować resztę elementów (bez R46),

założyć zworę Z1. Układ ustawić w odległo−

ści 3 metrów od płaskiej przeszkody. Rezy−

stor R35 najpierw ustawić maksymalnie

w prawo (minimalne napięcie na bazie T7),

a następnie przestrajać w lewo aż do momen−

tu kiedy wynik przestanie się zmieniać (ro−

snąć). Sprawdzić czy sonar mierzy prawidło−

wo małe odległości − rzędu 10−15cm (najle−

piej wskazówkowym) i ewentualnie wyregu−

lować R35 obracając delikatnie z powrotem

w prawo, aż układ będzie mierzył prawidło−

wo zarówno małe jak i duże odległości.

− jeżeli D7 miga i zmienia

swoją intensywność świecenia

w zależności od mierzonego

dystansu, to można uznać, że

urządzenie działa prawidłowo.

− zamontować R46, przełącznik

PRZ1 ustawić w pozycji „AU−

TO”, od strony przetworników

zbliżyć płaski przedmiot na od−

ległość ok. 20cm, rezystorem

nastawnym R46 ustawić napię−

cie 42mV w punkcie PP1.

− zewrzeć wyprowadzenia

przetwornika PIEZ2, rezysto−

rem R2 ustawić napięcie

280mV w punkcie PP1.

Wskazówki

dodatkowe

Przetworniki ultradźwiękowe

należy zamontować wykorzy−

stując do tego celu krótkie od−

cinki srebrzanki o średnicy np.

0,8mm.

Wartość rezystora R3 wpływa

na czas powtarzania impul−

sów sterujących zgodnie ze

wzorem:

t = 0,7R3C4 [s, F].

− wartość rezystora R9 wpły−

wa na wartość prądu źródła

prądowego, a co za tym idzie,

na szybkość narastania napię−

cia przebiegu piłokształtnego.

− diody D2 i D3 wymuszają

minimalne napięcie piły, czyli minimalne

wzmocnienie US3. Napięcie na emiterze

tranzystora T3 w czasie jego nasycenia po−

winno wynosić 1,2...1,4V (mierzyć oscylo−

skopem).

− w czasie generowania impulsu sterującego

na wyjściu US3 pojawia się skok napięcia

stałego. Aby go wyeliminować, zastosowa−

łem kondensator C11 o małej pojemności,

który przepuszcza niemal bez strat częstotli−

wość 40kHz, natomiast silnie tłumi ów skok

napięcia. Rezystor R22 obciąża wejście

Rys. 5 Napięcie mierzone na przetworniku

− zamontować elementy odbiornika (US3,

C9, C10, C11, C12, R17, R18, R19, R20,

R21, R22, R23, R24, R25, R26, D6, D8, T6,

PIEZ2). Płytkę skierować przetwornikami

w stronę przeszkody oddalonej o ok. 3 m.

Podłączyć jeden z kanałów oscyloskopu do

punktu PP3, a wejście wyzwalania do PP1. Po

załączeniu zasilania na ekranie oscyloskopu

będzie można obserwować echo odbite od

przeszkody. Napięcie stałe zmierzone na nóż−

ce 3 US3 powinno być zbliżone do połowy

napięcia zasilania. Przy okazji, obserwując

amplitudę echa, można ustawić rezystorem

R5 dokładnie częstotliwość generatora fali

nośnej tak, aby uzyskać jak największy zasięg.

− zamontować elementy (US4, T7, T8, C13,

C14, C15, C16,C21, R27, R28, R29, R30,

R31, R32, R33, R34, R35, R36, R37, R38,

R39). Załączyć zasilanie i sprawdzić napięcie

stałe na kondensatorze C13. Powinno wyno−

sić ok.7,3V, a na C14 powinno się zmieniać

od 1,4 do ok. 2,4V w wyniku regulacji rezy−

storem nastawnym R35. Podłączyć oscylo−

skop do punktu pomiarowego PP5. Rezysto−

rem R35 wyregulować tak, aby impulsy echa

były wyraźnie widoczne i stabilne.

− zamontować elementy przerzutnika (US5,

C17, C19, T9, D7, C18, R40, R41, R42, R43,

R44). Oscyloskop podłączyć do PP6, włączyć

zasilanie. Na ekranie oscyloskopu powinien

pojawić się przebieg prostokątny, którego

wypełnienie zależeć będzie od mierzonej od−

ległości. Dioda D7 powinna błyskać, a inten−

sywność błysków będzie zależeć od mierzo−

nego dystansu (im dalej tym jaśniej).

Punkt pomiarowy PP6 służy do podłącze−

nia dowolnego miernika napięcia stałego,

z którego w sposób analogowy (po wyskalo−

waniu) można odczytać odległość od prze−

szkody. Elementy R44, C19 tworzą filtr,

który uśrednia napięcie przebiegu prostokąt−

nego o zmiennym wypełnieniu na napięcie

stałe o wartości zależnej od wypełnienia tego

przebiegu.

− zamontować zworę Z1. Przebieg w punkcie

pomiarowym PP5 powinien wyglądać tak,

jak na rysunku 6 .

− zamontować elementy automatycznej regu−

lacji wypełnienia impulsu sterującego (T10,

T11, C20, R52, R51, R50, R49, R48, R47,

R46, R45, P1). Oscyloskop podłączyć do

Rys. 6 Przebiegi

Bez oscyloskopu

Regulacja bez użycia oscyloskopu jest moż−

liwa, jednak precyzja i pewność ustawienia

będzie oczywiście znacznie mniejsza.

− zamontować elementy stabilizatora napię−

cia oraz generatora fali nośnej. 4 nóżkę US2

zewrzeć do +9V. Mierząc częstościomierzem

w punkcie PP2 ustawić rezystorem R5 czę−

stotliwość 40kHz.

Lipiec 2002

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

wzmacniacza logarytmującego i umożliwia

jego stabilną pracę.

− ponieważ wzmacniacz logarytmujący może

pracować tylko z sygnałami o polaryzacji do−

datniej zastosowałem diodę D6 oraz rezystor

R23. Dioda zabezpiecza również tranzystor

T7 przed ujemnymi przepięciami mogącymi

go uszkodzić.

− napięcie polaryzujące wejście nieodwraca−

jące (nóżka 3) drugiego wzmacniacza US4

zostało tak dobrane (stosunek R28 do R29),

aby uzyskać jak największą amplitudę na je−

go wyjściu (w moim przypadku było to

7,3V).

− przerzutnik US5 ustawiany jest opadającym

zboczem impulsu sterującego dzięki elemen−

tom R40, R41, C17. Rezystory R40 i R41 zo−

stały tak dobrane, aby na nóżce 2 US5 wy−

musić napięcie ok. 3,2V.

− po ustawieniu przełącznika PRZ1 w pozycji

„MANUAL” potencjometrem P1 można ręcz−

nie regulować szerokość impulsów sterują−

cych. W czasie pomiaru odległości, pokrętło

należy najpierw ustawić na minimum, a na−

stępnie powoli zwiększać szerokość impulsów,

aż do momentu, kiedy pojawi się stabilny wy−

nik (dioda D7 będzie równomiernie błyskać).

UWAGA! Nie należy przeciążać przetworni−

ków długo utrzymując impulsy o maksymal−

nym czasie trwania. Swoje urządzenie testo−

wałem z jednomilisekundowymi impulsami

przez dłuższy czas (kilka godzin) z pozytyw−

nym skutkiem. Przy dłuższych impulsach ist−

nieje ryzyko uszkodzenia przetwornika.

− przy zasilaniu urządzenia z baterii, można

ograniczyć pobór mocy wydłużając przerwy

miedzy impulsami sterującymi (należy

zwiększyć rezystor R3). Należy też pamiętać

o zwiększeniu stałej czasowej filtrów R44,

C19 i R49, C20 oraz wyregulować linijkę

diodową (R55).

− przy pomiarze odległości z wykorzystaniem

oscyloskopu należy korzystać z punktu pomia−

rowego PP6. Stałą czasu oscyloskopu należy

ustawić na 2ms. Dla ułatwienia wzór do obli−

czania odległości można uprościć do postaci:

S = 0,1715t

S − odległość mierzona w [m]

t − czas trwania impulsu w [ms]

− w celu obserwacji echa, oscyloskop należy

podłączyć do punktu PP3, zdjąć zworę Z1,

a przełącznik PRZ1 ustawić w pozycji regu−

lacji ręcznej „MANUAL”.

Wykaz elementów

C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2200µF/16V

C8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330nF

C10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF

C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180pF

C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47nF

C16,,C17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22nF

C19,,C20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47µF/16V

C21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10pF

Półprzewodniki

D1−D3,,D18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148

D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED R 3 mm okrągłła

D5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BA159

D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4006

D7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED Y 5 mm okrągłła

D8−D17 . . . . . . . . .LED G 3mm prosttokąttne 2x5 mm

T1,,T10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC558

T2−T4,,T6−T8,,T9,,T11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC548

T5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD136

US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM7809

US2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NE556

US3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CA3080

US4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TL082

US5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NE555

US6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM3916

Pozostałe

L1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .cewka 9mH (* pattrz tekstt)

PIIEZ1 (TX) . . . . . . . . . . . . . . .przettworniik (nadajjniik)

np.. MA40A5S ffiirmy MURATA

PIIEZ2 (RX) . . . . . . . . . . . . . . .przettworniik (odbiiorniik)

np.. MA40A5R ffiirmy MURATA

PRZ1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .przełłączniik 2−pozycyjjny

ZL1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ARK2

PODSTAWKII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 piin x 3

14 piin x 1

20 piin x 1

KOŁKII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 sztt..

ΩΩ

R2 . . . . . .100k ΩΩ PR miiniiatturowy „helliipod” piionowy

R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M

ΩΩ

R4,,R6,,R7,,R10,,R11,,R17,,R18,,R23,,R26,,R29,,R30,,R32,,R3

7,,R42,,R44,,R48,,R49,,R52 . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k

ΩΩ

R5,,R35,,R46,,R55 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k ΩΩ PR

miiniiatturowy „helliipod” piionowy

R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,,2k ΩΩ

R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220k

R12,,R41,,R51 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,,7k ΩΩ

R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,,6k

R14,,R38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,,7k ΩΩ

R15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k

R16,,R47 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33k ΩΩ

R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330k

R21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510k ΩΩ

R22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10M

R24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M ΩΩ

R25,,R33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k

R27,,R31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,,8k ΩΩ

R28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k

R34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68k ΩΩ

R36 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15k

R39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k ΩΩ

R40 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8,,2k

R43 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330 ΩΩ

R45 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390

R53 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22k ΩΩ

R54 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .750

P1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k ΩΩ

/A pottencjjomettr

Kondensatory

C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiiczny

C2,,C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1000µF/16V

C4,,C6,,C9,,C13,,C14,,C18 . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF

C5,,C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF

Płytka drukowana jest dostępna w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT−2643A

Przetworniki: 40ST (nadajnik) oraz 40SR (odbiornik) dostępne są

w sieci handlowej AVT w cenie 6 zł za sztukę.

Olaf Janik

Elektronika dla Wszystkich

Lipiec 2002

Rezystory

R1,,R20,,R50 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,,3k

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: