Leopold von Sacher-Masoch Wenus w futrze S�OWO WST�PNE Leopold von Sacher-Masoch, austriacki pisarz, autor wielu nowel i nami�tnych romans�w, urodzi� si� w 1836 roku we Lwowie (zmar� w 1895 roku w Hesji). Pochodzi� z rodziny szlacheckiej. Ojciec jego wywodzi� si� z XVI-wiecznej szlachty hiszpa�skiej. Daleki przodek ojca osiedli� si� w Czechach w XVI wieku, a kolejni jego potomkowie byli wysokimi urz�dnikami w s�u�bie austriackiej. Kontynuuj�c te tradycje ojciec Leopolda by� dyrektorem policji we Lwowie, potem prezydentem miasta Pragi, a w ko�cu szefem policji w Grazu, stolicy Styrii. Matka Leopolda by�a c�rk� profesora medycyny, von Masocha, rektora uniwersytetu we Lwowie. Poniewa� rektor von Masach nie mia� syn�w, cesarz Austrii, uznaj�c jego du�e zas�ugi dla ochrony zdrowia, �askawie udzieli� zezwolenia, aby zi�� nosi� nazwisko podw�jne: von Sacher- Masoch. W ten spos�b nazwisko uczonego medyka, dziadka Leopolda, mimowolnie sta�o si� tworzywem, z kt�rego powsta�a nazwa dewiacji seksualnej � masochizm. Leopold by� dzieckiem niezwykle uzdolnionym. Wcze�nie rozpocz�� nauk�, w szkole by� najm�odszym uczniem. Mia� szerokie zainteresowania � zw�aszcza mitologi� greck�. Kocha� si� w stoj�cym w gabinecie ojca pos��ku Wenus, przed kt�rym si� modli� i kt�ry nami�tnie ca�owa� w usta. Pewnego razu by� nieuprzejmy wobec dalekiej krewnej, kt�ra przyby�a w odwiedziny, poniewa� s�ysza�, �e si� lekko prowadzi. Pi�kna kobieta wych�osta�a go za to, po czym jeszcze kaza�a mu si� poca�owa� w r�k�. Wych�ostanie przez starsz� i pi�kn� kobiet� wzbudzi�o u Leopolda niezwykle silne podniecenie seksualne. Niekt�rzy autorzy to w�a�nie prze�ycie uwa�aj� za przyczyn� rozbudzenia u niego sk�onno�ci masochistycznych. Na drog� �ycia Leopolda oraz szybkie jego awanse mia�y wp�yw nie tylko zdolno�ci, lecz tak�e pozycja spo�eczna ojca i dziadka. Wszystko to sprawi�o, �e w wieku 20 lat by� ju� prywatnym docentem historii na uniwersytecie w Grazu. W �yciu osobistym Sacher-Masocha mo�na wyr�ni� dwie fazy W pierwszej Leopold zachowaniem swym nie r�ni� si� zbytnio od innych m�czyzn. Flirtowa�, mia� romanse, kocha�, a porzucony przez kobiet� cierpia� i... pociesza� si� z aktorkami. W fazie drugiej, kt�ra rozpocz�a si� ok. 30 roku �ycia, zacz�� wykazywa� silne sk�onno�ci masochistyczne, daj�c im wyraz tak�e w swej tw�rczo�ci. W okresie tym preferowa� towarzystwo kobiet, kt�rym m�g� si� podporz�dkowywa� oraz kt�re go maltretowa�y i upokarza�y. Im bardziej by�y dla niego szorstkie i surowe, tym bardziej by� nimi zainteresowany i doznawa� wi�kszej rozkoszy. Masochistycznym prze�yciom nadawa� formy literackie. O tym, �e opisywane przez niego praktyki erotyczne opiera�y si� na jego w�asnych do�wiadczeniach, �wiadcz� publikacje i dokumenty og�oszone przez jego pierwsz� �on�, z kt�r� si� rozwi�d�. Tw�rczo�� Sacher-Masocha, aczkolwiek bogata w nowe tre�ci, nie odbiega�a ca�kowicie od og�lnych trend�w panuj�cych w prozie i poezji XIX wieku, dla kt�rych charakterystyczne przecie� by�o lubowanie si� w cierpieniach � zw�aszcza maj�cych zwi�zek z mi�o�ci�. Literatur� XIX w. w du�ej mierze tworzyli ludzie o sk�onno�ciach masochistycznych (jakimi byli np.: Lew To�stoj � mistrz prozy realistyczno-psychologicznej, Paul Verlaine � poeta, jeden z tw�rc�w symbolizmu i mistrz lirycznego nastroju, a uprzednio, w XVIII wieku, tak�e Jean Jac�ues Rousseau � pisarz i filozof, wybitny przedstawiciel o�wiecenia). Literatur� XIX w. tworzyli tak�e ludzie o sk�onno�ciach sadystycznych (jakimi byli np.: Charles Baudelaire � poeta, prekursor symbolizmu, Jean Arthur Rimbaud � jeden z g��wnych przedstawicieli symbolizmu, pisz�cy tak�e poematy proz�, uprzednio za�, w XVIII wieku, Maximilien de Robespierre � jeden z przyw�dc�w Wielkiej Rewolucji Francuskiej, a p�niej, na prze�omie XIX i XX wieku, Marcel Proust � pisarz, kt�ry ��czy� obserwacje �ycia epoki z subteln� analiz� psychologiczn� oraz rozwa�aniami estetyczno-filozoficznymi). B�lem, m�kami i cierpieniami przesycona by�a zw�aszcza literatura romantyczna, kt�rej echa spotyka si� w ca�ym XIX wieku. Alfred de Musset, jeden z g��wnych przedstawicieli romantyzmu, tw�rca liryki mi�osnej i dramat�w cechuj�cych si� subteln� analiz� uczu�, rozkoszowa� si� cierpieniem. Uwa�a� on, �e 'wspomnienia nieszcz�cia i cierpienia s� o wiele cenniejsze ni� wspomnienia minionego szcz�cia, za� spe�niona mi�o�� mo�e cz�owieka uczyni� jeszcze bardziej nieszcz�liwym ni� mi�o�� niespe�niona. Poeci, musieli wyra�a� swe cierpienia wewn�trzne, gdy� bez tego nie byli uwa�ani za prawdziwych tw�rc�w. Ten cierpi�tniczy trend wyrazi�cie cechowa� literatur� i poezj� epoki romantyzmu, a wyra�ny by� tak�e w okresie p�niejszym, w kt�rym tworzy� Sacher--Masoch. Tw�rczo�� Leopolda von Sacher-Masocha przepojona jest elementami masochizmu. W tomie nowel pt. "Testament Kaina" (1870) ukazuje on okrutne kobiety oraz podporz�dkowanych im m�czyzn. Wprawdzie jeszcze nieco tu mora-lizuje, lecz mo�na wyra�nie dostrzec, �e rozkoszuje si� w�a�nie takim stosunkiem kobiet do m�czyzn. Wyra�a to dosadnie stwierdzaj�c, �e prawdziw� przyjemno�� mo�e m�czy�nie sprawi� tylko zadana przez pi�kn� kobiet� m�czarnia. Podobne tezy przedstawione s� w kr�tkim opowiadaniu pt. "Pod pejczem" zawartym w tomie pt. "Messaliny Wiednia. Historie z dobrego towarzystwa" (1873). Warto doda�, �e akcja utwor�w Sacher-Masocha z regu�y rozgrywa si� w "lepszym" towarzystwie oraz w kr�gach arystokracji. Najs�awniejsz� z powie�ci Sacher-Masocha sta�a si� "Wenus w futrze". To w�a�nie w niej autor przyzna�, �e znajduje szczeg�ln� podniet� w cierpieniu oraz �e tyrania, okrucie�stwo, a przede wszystkim niewierno�� pi�knej kobiety wywo�uje i wzmaga u niego siln� nami�tno��. W s�owach powy�szych w pe�ni wyra�ona zosta�a istota masochizmu jako dewiacji seksualnej. W rzeczy samej w tw�rczo�ci Sacher-Masocha mo�na zaobserwowa� pewne przeobra�enia. Podczas gdy w pierwszych jego nowelach dominuje wyra�anie element�w sadystycznych zwi�zanych ze szczeg�owymi opisami brutalno�ci kobiety, to w p�niejszych opisach przewa�aj� elementy masochistyczne, tj. przedstawianie rozkoszy narastaj�cej u m�czyzny a� do orgazmu w wyniku b�lu cielesnego, kt�ry sprawia mu ukochana kobieta poprzez bicie pejczem, kijem oraz przez innego rodzaju tortury. Leopold von Sacher-Masoch do�� wcze�nie, gdy� jeszcze za �ycia, za�ywa� s�awy wielkiego pisarza, a tak�e naukowca i odkrywcy duchowych otch�ani cz�owieka. Jubileusz 25- lecia jego tw�rczo�ci u�wietniony zosta� gratulacjami wielkich pisarzy, artyst�w i naukowc�w w�r�d kt�rych, mi�dzy innymi, znale�li si�: Wiktor Hugo, Emil Zola, Henrik Ibsen, Charles Gounod i Louis Pasteur. Ju� sam ten fakt �wiadczy, jak wielkim uznaniem cieszy� si� Sacher- Masoch oraz u jakich ludzi tw�rczo�� jego wzbudza�a �ywy odd�wi�k. A jednak pod wzgl�dem literackim tw�rczo�� Masocha nie reprezentuje zbyt wysokiego poziomu. W zasadzie wszystko zmierza tu do powtarzaj�cej si� sceny ch�ostania, natomiast reszta jest do�� p�ytkim i powierzchownym t�em omawianych zdarze�, pozbawionym g��bszych refleksji i analiz. W tym wzgl�dzie Sacher-Masoch wyra�nie ust�puje markizowi de Sade'owi, kt�rego romanse �wiadcz� o tym, �e autor by� pe�nym fantazji, utalentowanym pisarzem. Z tego powodu Sacher-Masoch nie zajmuje powa�nego miejsca w historii literatury. Jak dot�d nikt nie pr�bowa� � jak mia�o to miejsce w odniesieniu do markiza de Sade'a � zaliczy� go do rz�du klasyk�w literatury. Nazwisko Sacher-Masocha zajmuje natomiast poczesne miejsce w historii seksuologii, podobnie jak nazwisko markiza de Sade'a. Pos�u�y�y one bowiem Ryszardowi von Krafft- Ebingowi, profesorowi neuropsychiatrii w Grazu a potem w Wiedniu, do stworzenia nazw dewiacji seksualnych � sadyzmu i masochizmu. Sadyzm i masochizm s� dewiacjami wzajemnie si� uzupe�niaj�cymi. S� one wyrazem bipolarno�ci cz�owieka. Maj� si� do siebie jak negatyw i pozytyw tej samej fotografii, dlatego wielu autor�w omawia te dewiacje razem pod poj�ciem sadomasochizmu. W obydwu tych zaburzeniach chodzi o ich specyficzne zwi�zki z b�lem i cierpieniem. W swych skrajnych przypadkach sadyzm zwi�zany jest z morderstwem, a masochizm z samob�jstwem. Sk�onno�ci sadystyczne i masochistyczne mog� wyst�powa� w r�nym nasileniu u tego samego cz�owieka oraz zmienia� swe nat�enie w zale�no�ci od etapu �ycia, okoliczno�ci zewn�trznych oraz cech osobowo�ci partnera, z kt�rym dewiant pozostaje we wzajemnym uk�adzie. W obu tych tendencjach, niejednakowo silnie wyra�aj�cych si� u r�nych ludzi, najwa�niejsz� rol� odgrywa wi� symbiotyczna, przejawiaj�ca si� w trudno�ci lub niemo�no�ci istnienia ka�dego z dwojga partner�w poza danym zwi�zkiem. Ostateczna ocena sk�onno�ci sadomasochistycznych odno�nie ich warto�ci dla tworzenia wi�zi mi�dzyludzkich jest w obecnej chwili do�� trudna. Wiele wskazuje na to, �e w przypadkach udanego doboru partnerskiego sadomasochizm mo�e mie� wi�cej cech pozytywnych ni� negatywnych dla rozwoju uk�adu partnerskiego oraz dla tworzenia g��bokiej wi�zi mi�dzyludzkiej, mimo i� jest to wi� innego typu, ni� wi� okre�lona w naszej kulturze mianem mi�o�ci cz�owieka (bli�niego braterskiej). Istniej� natomiast jakie� bli�ej nie wyja�nione zwi�zki mi�dzy sadomasochizmem a procesem emocjonalnym okre�lanym mianem mi�o�ci erotycznej. Wydaje si�, �e cierpienia psychiczne do pewnego stopnia maj� w�a�ciwo�ci wzmagaj�ce nat�enie mi�o�ci erotycznej, nami�tno�ci i rozkoszy zwi�zanej z ukochanym cz�owiekiem. W tym uj�ciu cierpienie staje si� atrybutem mi�o�ci erotycznej, kontrastem dla rozkoszy, dodatkowo t� ostatni� wzmacniaj�cym. Przekroczenie granic cierpienia zapocz�tkowuje nag�� lub powoln� inwol...
pokuj106