dr Julia Kapelańska-Pręgowska
Katedra Praw Człowieka WPiA UMK
ZAGADNIENIA NA POTRZEBY ZALICZENIA ĆWICZEŃ
Z PRAW CZŁOWIEKA
I. Miejsce praw człowieka w systemie prawa (w reżimie międzynarodowym, europejskim i krajowym); Suwerenność państwa a ochrona praw człowieka; Zagadnienie pomocniczości (subsydiarności) ochrony międzynarodowej; System ochrony praw człowieka jako system normatywny i instytucjonalny;
II. Podmioty prawa międzynarodowego praw człowieka (+ porównanie z podmiotami prawa międzynarodowego); zagadnienie podmiotowości prawnomiędzynarodowej jednostki; źródła praw człowieka (w prawie międzynarodowym – na tle źródeł prawa międzynarodowego, europejskim i krajowym); hard law, soft law, ius cogens, etc.;
III. Instytucjonalne prawo międzynarodowe praw człowieka – teoria organizacji międzynarodowych, przykłady, organy (statutowe i traktatowe) organizacji międzynarodowych zajmujących się ochroną praw człowieka w systemie uniwersalnym i systemach regionalnych; najważniejsze traktaty praw człowieka;
IV. Gwarancje proceduralne w uniwersalnym systemie ochrony praw człowieka – implementacja standardów, monitoring i inne gwarancje proceduralne (m.in. szczegółowo o Radzie Praw Człowieka, dawnej Komisji Praw Człowieka, Special Procedures i Special Rapporteurs, Universal Periodic Review; Komitety traktatowe – skład, organizacja wewnętrzna, funkcje, procedury);
V. Gwarancje proceduralne w systemie ochrony praw człowieka Rady Europy: Europejski Trybunał Praw Człowieka (historia, funkcje, skład, procedury, reforma); organy quasi-sądowe; system EKS; charakterystyczne gwarancje w systemie afrykańskim i międzyamerykańskim;
VI. Porządek krajowy a porządek międzynarodowy w dziedzinie ochrony praw człowieka; w tym: postanowienia Konstytucji RP, charakter zobowiązań państwa ich implementacja; rola orzecznictwa międzynarodowego;
VII. Kryteria dopuszczalności skarg indywidualnych przed ETPC, reprezentacja RP przed Trybunałem, locus standi, kompetencja ratione temporis, ratione loci, ratione personae;
VIII. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności jako traktat międzynarodowy – historia, charakterystyka prawna, interpretacja postanowień Konwencji (klasyczne dyrektywy wykładni Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów i specyficzne metody wykładni), relacja Konwencji do protokołów dodatkowych (materialnych i proceduralnych), główne problemy poruszane w wyrokach ETPC przeciwko Polsce;
IX. Prawo do życia w systemie Konwencji Europejskiej oraz MPPOiP– treść, charakter prawny, założenia, wyjątki, problem kary śmierci, najważniejsze orzecznictwo;
X. Zakaz tortur oraz innego nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania w systemie Konwencji Europejskiej oraz MPPOiP – treść, charakter prawny, interpretacja, najważniejsze orzecznictwo;
XI. Prawo do rzetelnego procesu – płaszczyzny zastosowania, prawo do sądu, gwarancje procesowe, minimalny standard karnoprocesowy, pojęcie „sądu”, najważniejsze orzecznictwo; Wymóg rozsądnego czasu postępowania jako element prawa do rzetelnego procesu na tle ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (z 17.06.2004 r., Dz.U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843) oraz reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza publicznego (art. 417 i 4171 k.c.).
XII. Prawo do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego, mieszkania i korespondencji w systemie Konwencji Europejskiej – treść, charakter prawny, klauzula limitacyjna, najważniejsze orzecznictwo;
XIII. Implementacja praw II generacji na przykładzie prawa do zdrowia – postanowienia EKS, MPPGSiK, oraz ich interpretacja przez organy traktatowe.
Dokumenty i literatura:
MPPOiP, MPPGSiK, EKPC, EKS
Wszystkie materiały w teczce w punkcie ksero oraz przesłane mailowo!
B. Gronowska, T. Jasudowicz, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń 2009
M.A. Nowicki, Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do EKPC, Zakamycze 2009
B. Banaszak, A. Bisztyga et al., System ochrony praw człowieka, Zakamycze 2005 (w szczególności rodział poświęcony źródłom praw człowieka!)
M. Balcerzak, S. Sykuna (red.), Leksykon praw człowieka, Warszawa 2010 (Wyd. Beck)
przemekn5