Włochy
Republika Włoska- państwo położone w Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim, będące członkiem wielu organizacji, m.in.: UE, NATO należące do ośmiu najbardziej uprzemysłowionych i bogatych państw świata – G8. Włochy jako zjednoczone państwo istnieją dopiero od 1861. Od średniowiecza do Risorgimento, pomimo, że Półwysep Apeniński był względnie spójny pod względem językowym i kulturowym, jego historia składała się z dziejów niezależnych republik i księstw oraz obcych posiadłości i stref wpływów.
1.Ustrój polityczny
Opiera się na uchwalonej 22 grudnia 1947 Konstytucji Republiki Włoskiej oraz ustawach konstytucyjnych. Włochy są demokratyczną republiką parlamentarną z elementami demokracji bezpośredniej. Na straży przestrzegania ustawy zasadniczej stoi Sąd Konstytucyjny. Do głównych zasad systemu politycznego należą republikanizm, demokracja, parlamentaryzm, decentralizacja, praworządność oraz silna pozycja praw i wolności jednostki. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy Parlament, a wykonawczą Prezydent Republiki i Rada Ministrów. Sądownictwo powszechne należy do sędziów pokoju, trybunałów zwykłych, sądów apelacyjnych i Sądu Kasacyjnego. Gwarantem ich autonomiczności i niezawisłości jest Naczelna Rada Sądownictwa. System uzupełniają sądy administracyjne – regionalne trybunały administracyjne i Rada Stanu oraz prokuratura, związana z sądownictwem powszechnym Formalnie jednak konstytucja nie wypowiada się o monteskiuszowskiej zasadzie trójpodziału władzy. Włochy są państwem unitarnym, a zarazem silnie zdecentralizowanym, określanym wręcz jako zregionalizowane. Kraj podzielony jest na dwadzieścia regionów, w tym pięć o statusie specjalnym z szerokim zakresem autonomii..
2.Konstytucja
Włoska ustawa zasadnicza jest zaliczana do modelowych rozwiązań konstytucjonalizmu europejskiego okresu powojennego. Weszła w życie 1 stycznia 1948, po uprzednim uchwaleniu w dniu 22 grudnia 1947. Twórcą Konstytucji (wł. Costituzione della Repubblica Italiana) była wyłoniona w wyborach powszechnych z 2 czerwca 1946 Konstytuanta (wł. Assemblea Costituente della Repubblica Italiana). Uzupełnieniem włoskiej ustawy zasadniczej są ustawy konstytucyjne, przyjmowane w takim samym trybie jak poprawki do Konstytucji. Obecna Konstytucja, na którą składa się ok. 150 artykułów, należy do najobszerniejszych spośród europejskich ustaw zasadniczych.
Główne zasady ustrojowe zawarte w pierwszej części ustawy zasadniczej to: demokratyzm, parlamentaryzm, decentralizacja władzy, praworządność i jej gwarancje oraz prawa i wolności jednostki. Podobnie jak w przypadku Republiki Federalnej Niemiec przyczyną umieszczenia w konstytucji szczegółowych i rozbudowanych definicji zasad ustrojowych było dążenie do radykalnego zerwania z systemem faszystowskim.
3Procedura zmiany
Włoska Konstytucja ma charakter sztywny. Jej zmiana wymaga nadzwyczajnej procedury w postaci dwukrotnego uchwalenia poprawek przez każdą z izb Parlamentu. Między głosowaniami w obu izbach musi minąć minimum trzy miesiące. Głosowanie w izbie wyższej obarczone jest wymogiem większości bezwzględnej. Ponadto na żądanie 20% członków jednej z izb, pięciuset tysięcy wyborców lub pięciu rad regionalnych władze zobowiązane są do zorganizowania referendum zatwierdzającego zmiany. Wnioski takie nie mogą być jednak składane jeśli w drugim głosowaniu w każdej z izb osiągnięta została większość 2/3 głosów.
4.Struktura Konstytucji
Obecna włoska ustawa zasadnicza ujęta została w następującą strukturę:
§ Zasady Podstawowe (wł. Principi fondamentali)
§ Prawa i Obowiązki Obywateli (wł. Diritti e Doveri dei Cittadini)
§ Ustrój Republiki (wł. Ordinamento della Repubblica)
§ Parlament (wł. Il Parlamento)
§ Prezydent Republiki (wł. Il Presidente della Repubblica)
§ Rząd (wł. Il Governo)
§ Rada Ministrów (wł. Il Consiglio dei Ministri)
§ Administracja Publiczna (wł. La Pubblica Amministrazione)
§ Organy Pomocnicze (wł. Gli organi ausiliari)
§ Sądownictwo (wł. La Magistratura)
§ Regiony, Prowincje, Gminy (wł. Le Regioni, le Province i Comuni)
§ Gwarancje Konstytucyjne (wł. Garanzie Costituzionali)
§ Postanowienia Przejściowe i Końcowe (wł. Disposizioni Transitorie e Finali)
5.Sąd Konstytucyjny
Palazzo della Consulta – siedziba Sądu Konstytucyjnego
Włoski Sąd Konstytucyjny (wł. Corte Costituzionale della Repubblica Italiana, znany też jako Corte Costituzionale – Trybunał Konstytucyjny) jest pierwszym powojennym trybunałem konstytucyjnym w Europie. Wbrew nazwie, zgodnie z literą Konstytucji nie stanowi on części władzy sądowniczej, lecz jest organem politycznym, funkcjonującym poza systemem sądów powszechnych. W jego skład wchodzi piętnastu sędziów – pięciu nominowanych przez prezydenta, pięciu nominowanych przez obradujące wspólnie obie izby Parlamentu, trzech wybieranych przez Trybunał Kasacyjny, jeden przez Radę Stanu i jeden przez Trybunał Obrachunkowy. Dziewięcioletnia kadencja nie może być powtarzana, a funkcji sędziego Trybunału nie wolno łączyć z innymi funkcjami państwowymi. Zakres kompetencji Trybunału obejmuje kontrolę procedury uchwalania i zgodności aktów normatywnych z ustawą zasadniczą, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych oraz egzekwowanie odpowiedzialności konstytucyjnej. W kwestii zgodności z zasadami Konstytucji kontroli Trybunału podlegają:
§ ustawy konstytucyjne (w zakresie procedury ich uchwalania);
§ ustawy zwykłe;
§ dekrety i tymczasowe rozporządzenia z mocą ustawy;
§ ustawy regionalne[12].
Włoski Sąd Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy:
§ władzami państwa;
§ państwem a regionem;
§ regionami.
Ponadto Trybunał jest organem przed którym odpowiedzialność za zdradę stanu lub pogwałcenie Konstytucji ponosi Prezydent Republiki. Procedurę postawienia go przed Trybunałem rozpoczyna Parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb (izby wyższej i izby niższej). Uchwalenie stosownego wniosku wymaga bezwzględnej większości głosów. W tym wypadku Trybunał pracuje w składzie poszerzonym o szesnastu członków wylosowanych spośród obywateli posiadających bierne prawo wyborcze w wyborach do Senatu.
6.Parlament
Włoski Parlament (wł. Parlamento Italiano) jest dwuizbowy, tworzy go Izba Deputowanych (wł. Camera dei Deputati) oraz Senat (wł. Senato della Repubblica). Obie izby stanowią polityczną reprezentację suwerennego ludu, wyjątkiem od tej zasady jest możliwość mianowania pięciu senatorów dożywotnich za wybitne zasługi. Parlamentarzyści reprezentują naród i nie wiążą ich żadne dyrektywy. Obie izby mają podobną strukturę wewnętrzną, a ich członkom przysługuje immunitetoraz prawo do wynagrodzenia. Jednakowe są także reguły funkcjonowania Izby Deputowanych i Senatu – jawne obrady, wymóg zwykłej większości i zachowania kworum w głosowaniach oraz struktura wewnętrzna.
7.Struktura
W obu izbach Parlamentu wyróżnia się z następujące elementy strukturalne:
§ przewodniczących (Przewodniczący Izby Deputowanych – wł....
atuza