Słowacja

Republika Słowacka (słow. Slovensko, Slovenská republika[) – państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Graniczy z Austrią (127 km),Polską (597 km), Czechami (240 km), Ukrainą (98 km) oraz Węgrami (678 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1740 km. Do 1993 wchodziła w skład Czechosłowacji. Od 1 maja 2004 kraj należy do Unii Europejskiej, a od 1 stycznia 2009 – do strefy euro. Stolicą państwa jest Bratysława, położona nad Dunajem przy granicy z Austrią i Węgrami.

Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych (od 1999) na kadencję pięcioletnią. Ratyfikuje on umowy międzynarodowe, wysyła i przyjmuje ambasadorów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Jego kompetencje w polityce wewnętrznej są ograniczone: nominowanie premiera i rządu, oraz inicjatywy ustawodawczej, możliwość rozwiązania parlamentu przed terminem w określonych konstytucyjnie sytuacjach. Prezydent nie posiada prawa weta. Prezydent dzieli się władzą wykonawczą z premierem, który stoi na czele gabinetu posiadającego poparcie większości jednoizbowego parlamentu – 150-osobowej Rady Narodowej Republiki Słowackiej. Zarówno rząd, jak i prezydent w drodze specjalnej procedury referendalnej mogą zostać odwołani przez społeczeństwo, co jak na Europę Środkową jest rozwiązaniem nader oryginalnym.

1.Podstawy prawne funkcjonowania systemu partyjnego Słowacji

Podstawy prawne tworzenia i działalności partii politycznych zawarte są w art. 29 Konstytucji Republiki Słowackiej, w ustawie o zrzeszaniu się w partiach i ruchach politycznych, a także w wybranych postanowieniach ustawy o wyborach do Słowackiej Rady Narodowej. Finansowanie partii uregulowane jest w ustawie o ograniczeniu wydatków partii i ruchów politycznych na propagandę przed wyborami do Rady Narodowej. Partie i ruchy polityczne na Słowacji są jedynymi podmiotami politycznymi, które umożliwiają obywatelom tego państwa zdobycie mandatów parlamentarnych.

1998-2002

Na czele rządu Słowacji stał od 1998 Mikuláš Dzurinda – chrześcijański demokrata. W latach 1998-2002 przewodniczył szerokiej antymecziarowskiej koalicji socjalistów, chadeków i mniejszości węgierskiej. Głównym celem ówczesnego rządu było poprawienie fatalnego wizerunku Słowacji po kilkuletnich rządach Vladimíra Mečiara oraz integracja z UE i NATO. Funkcję prezydenta pełnił w latach 1999-2004 Rudolf Schuster, w kwietniu 2004 Słowacy zdecydowali się powierzyć ten urząd Ivanowi Gašparovičowi, byłemu współpracownikowi (do 2000) Vladimíra Mečiara, przewodniczącemu Rady Narodowej w latach (1992-1998).

2002-2006

W 2002 Mikuláš Dzurinda stanął na czele bardziej jednorodnej ideowo koalicji centroprawicowej (centroprawicowa Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna (SDKÚ), chadecki Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (KDH), Partia Węgierskiej Koalicji (SMK) i (do 2005) liberalny Sojusz Nowego Obywatela (ANO)). Opozycję stanowiły populistyczno-lewicowy Smer (Kierunek) z byłym działaczem komunistycznym Robertem Fico na czele, Ruch na rzecz Demokratycznej Słowacji (HZDS) Vladimíra Mečiara, Słowacka Partia Narodowa (SNS) kierowana przez Jána Slotę orazSłowacka Partia Komunistyczna (KSS).

Za drugiej jego kadencji udało się, pomimo obstrukcyjnych działań podejmowanych przez prezydenta Rudolfa Schustera m.in.: wejść do NATO i UE oraz przeprowadzić śmiałe reformy gospodarcze (m.in. podatek liniowy CIT, PIT i VAT na poziomie 19%, niskie koszty zatrudnienia pracowników, ograniczenie wydatków socjalnych, prywatyzacja większości państwowych przedsiębiorstw, komercjalizacja służby zdrowia i państwowego szkolnictwa). Rząd Mikuláša Dzurindy był pierwszym rządem w Europie Środkowej, który wybrano na ponowną kadencję.

2006-2010

W latach 2006-2010 funkcję premiera pełnił Robert Fico, popierany przez lewicowo-nacjonalistyczną koalicję Partii Ludowej – Ruchu dla Demokratycznej Słowacji, Słowacką Partię Narodową oraz zwycięski Smer, którego jest przewodniczącym. Pomimo zwycięstwa Smeru w wyborach parlamentarnych w 2010, Fico nie zdołał utworzyć kolejnego rządu. W lipcu 2010 władzę w kraju przejęła koalicja czterech partii prawicowych, a stanowisko premiera zajęła Iveta Radičová.

2.Partie polityczne Słowacji 

– na Słowacji istnieje system wielopartyjny. Partie konkurują o miejsca w 150-osobowej Radzie Narodowej. W wyniku wyborów z 2006reprezentowanych w niej jest 6 ugrupowań.

Główne partie słowackiej sceny politycznej

§         Kierunek - socjalna demokracja (słow. SMER - sociálna demokracia, SMER) – założona w 1999 w opozycji do rządu Mikuláša Dzurindy, partia socjaldemokratyczna. Jej liderem jest obecny słowacki premier – Robert Fico.

§         Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna - Partia Demokratyczna (słow. Slovenská demokratická a kresťanská únia – Demokratická strana, SDKÚ-DS) – powstała w 2006 z połączenia SDKÚ i DS, ma profil centroprawicowy, w gospodarce głosi idee liberalne. Jej przewodniczącym jest wieloletni premier Słowacji – Mikuláš Dzurinda.

§         Słowacka Partia Narodowa (słow. Slovenská národná strana, SNS) - reaktywowana w 1989. Partia ideowo bliska nacjonalistom, gospodarczo socjaldemokratom. Jej liderem pozostaje Ján Slota.

§         Partia Węgierskiej Koalicji (słow. Strana maďarskej koalície, SMK, węg. Magyar Koalíció Pártja, MKP) – powołana w 1998 do reprezentowania interesów 10% mniejszościwęgierskiej z terenów Słowacji. Przewodzi jej Pál Csáky.

§         Partia Ludowa - Ruch na rzecz Demokratycznej Słowacji (słow. Ľudová strana - Hnutie za demokratické Slovensko, ĽS-HZDS) – partia Vladimíra Mečiara, założona w 1991, centrolewicowa.

§         Chrześcijański Ruch Demokratyczny (słow. Kresťanskodemokratické hnutie, KDH) – utworzona w 1990 partia chadecka. Jej przewodniczącym jest Pavol Hrušovský.

3.Wybory parlamentarne

Wybory parlamentarne w 2002 roku odbyły się 20 i 21 września 2002 roku. Wzięło w nim udział 70.7% wszystkich uprawnionych do głosowania.

Wybory prezydenckie na Słowacji, 2004...