MINIMALNE WYMAGANIA MASZYM.pdf

OPINIE

Rozdział 6/3.

6/3. Minimalne wymagania dla maszyn w zakresie

BHP podczas ich u¿ytkowania przez pracowników

6/3. Minimalne wymagania dla maszyn w zakresie bhp...

Spis treœci

1. Wprowadzenie ............................. 1

2. Wa¿ne definicje............................. 2

3. Lista kontrolna ............................. 3

1. Wprowadzenie

W artykule 215 § 1 Kodeksu pracy (tj. Dz.U z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) zapisano,

¿e maszyny i inne urz¹dzenia techniczne powinny byæ tak konstruowane i budowa-

ne, aby zapewnia³y bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególnoœci ma-

szyny i urz¹dzenia nale¿y budowaæ i konstruowaæ w taki sposób, aby zabezpie-

cza³y pracownika przed :

urazami,

dzia³aniem niebezpiecznych substancji chemicznych,

pora¿eniem pr¹dem elektrycznym,

nadmiernym ha³asem,

szkodliwymi wstrz¹sami i dzia³aniem wibracji,

promieniowaniem oraz

szkodliwym i niebezpiecznym dzia³aniem innych czynników œrodowiska pracy.

Powo³anym powy¿ej przepisem Kodeksu pracy wymaga siê tak¿e, aby w konstruk-

cji maszyn i urz¹dzeñ uwzglêdniæ zasady ergonomii .

Wymagania

bezpieczeństwa

Dostosowywanie siê producentów b¹dŸ innych dostawców (importerów) maszyn

na terenie Polski do powy¿szych wymagañ, pocz¹wszy od 1 maja 2004 r. jest egze-

kwowane przepisami ustawy z 30.8.2002 r. o systemie oceny zgodnoœci (tj. Dz.U.

z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, ze zm.), na podstawie której wydano przepisy wyko-

nawcze, okreœlaj¹ce zasadnicze wymagania . S¹ to, m.in. rozporz¹dzenia MG,PiPS:

z 10.4.2003 r. w sprawie zasadniczych wymagañ dla maszyn i elementów bez-

pieczeñstwa (Dz.U. Nr 91, poz. 858),

z 12.3.2003 r. w sprawie zasadniczych wymagañ dla sprzêtu elektrycznego

(Dz.U. Nr 49, poz. 414),

z 22.5.2003 r. w sprawie zasadniczych wymagañ dla dŸwigów i ich elementów

bezpieczeñstwa (Dz.U. Nr 117, poz. 1107).

Maszyny

wprowadzone

po 1.5.2004 r.

Wiadomo, jakie wymagania stawiane s¹ nowym maszynom i urz¹dzeniom, ale jak

postêpowaæ z pozosta³ym, starym parkiem maszynowym – maszynami i urz¹dze-

niami wprowadzonymi po raz pierwszy do obrotu przed 1 maja 2004 r.? Wszak

maszyn nabytych przed tym terminem i u¿ytkowanych w zak³adach pracy nie obej-

muje system oceny zgodnoœci.

OdpowiedŸ na powy¿sze w¹tpliwoœci jest prosta – do maszyn wprowadzonych po

raz pierwszy do obrotu przed 1 maja 2004 r., ma zastosowanie art. 216 § 1 Kodeksu

pracy , w którym zapisano, ¿e maszyny i inne urz¹dzenia techniczne, które nie

Maszyny

wprowadzone

przed 1.5.2004 r.

grudzień 2005

Rozdzia³ 6/3.

Stanis³aw Wójcik

6. Analiza stanu bhp

grudzieñ 2005

OPINIE

6. Analiza stanu bhp

Rozdział 6/3.

spe³niaj¹ wymagañ wymienionych na wstêpie (a wiêc wymagañ systemu oceny

zgodnoœci) nale¿y wyposa¿yæ w odpowiednie zabezpieczenia . Wymagania do-

tycz¹ce bezpieczeñstwa podczas u¿ytkowania takich w³aœnie (starych) maszyn zo-

sta³y ustanowione rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z 30.10.2002 r. w sprawie

minimalnych wymagañ dotycz¹cych bhp w zakresie u¿ytkowania maszyn przez

pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.), które wdra¿a do pol-

skiego prawa dyrektywê Unii Europejskiej nr 89/655/EC z 30.11.1989 r. dotycz¹c¹

minimalnych wymagañ w dziedzinie bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia przy u¿yt-

kowaniu przez pracowników urz¹dzeñ produkcyjnych podczas pracy, uzupe³nio-

n¹ Dyrektywami nr 95/63 i 2001/45/EWG.

Minimalne wymagania, okreœlone w ww. rozporz¹dzeniu, powinny spe³niaæ

wszystkie maszyny eksploatowane w zak³adach pracy , jednak¿e poziom zabez-

pieczeñ przed zagro¿eniami zosta³ okreœlony w tych wymaganiach w miarê nisko

(w porównaniu do wymagañ zasadniczych stawianych nowym maszynom – wpro-

wadzonym do obrotu po raz pierwszy po 1.5.2004 r.). Daje to mo¿liwoœæ dostosowa-

nia do tych wymagañ starych maszyn, które zosta³y wprowadzone do obrotu po

raz pierwszy przed wejœciem Polski do Unii Europejskiej, a tak¿e tych nowych ma-

szyn, których system oceny zgodnoœci nie obejmuje (wy³¹czonych spod wymagañ

zasadniczych).

Dla maszyn nabytych przed 1 stycznia 2003 r. wyznaczono termin na ich dostoso-

wanie do minimalnych wymagañ – do 1 stycznia 2006 r.

Obowiązek

pracodawcy

O ile obowi¹zek zapewnienia zasadniczych wymagañ spoczywa na producencie

(importerze, dostawcy) maszyny, o tyle minimalne wymagania musi zapewniæ

pracodawca . Obowi¹zek taki ci¹¿y na pracodawcy bez wzglêdu na to, czy dana

maszyna w momencie jej zakupu spe³nia³a obowi¹zuj¹ce wówczas przepisy (wy-

magania), czy nie.

Maszyny i inne urz¹dzenia techniczne powinny spe³niaæ wymagania okreœlone

w przepisach przez ca³y okres ich u¿ytkowania .

Kwalifikacje

osób

oceniających

W celu ustalenia, czy dana maszyna eksploatowana w zak³adzie pracy spe³nia mi-

nimalne wymagania , nale¿y dokonaæ jej oceny. Takiej oceny dokonuje pracodawca ,

z regu³y nie osobiœcie, lecz poprzez upowa¿nione przez niego osoby. Wa¿ne jest to,

aby osoby dokonuj¹ce oceny maszyn i urz¹dzeñ pod k¹tem spe³niania minimal-

nych wymagañ dobrze zna³y:

budowê i dzia³anie maszyny (urz¹dzenia), a tak¿e

wymagania bezpieczeñstwa okreœlone w przepisachiwPolskich Normach.

Ocena spe³niania minimalnych wymagañ powinna dotyczyæ ka¿dej u¿ytkowa-

nej w zak³adzie pracy maszyny zakupionej przed 1 maja 2004 r., a tak¿e nowszej,

lecz nie objêtej systemem oceny zgodnoœci (nieoznaczonej znakiem CE).

2. Wa¿ne definicje

Rozporządzenie

o minimalnych

wymaganiach

Maszyn¹ – w rozumieniu rozporz¹dzenia dotycz¹cego minimalnych wymagañ

– jest ka¿da maszyna i inne urz¹dzenie techniczne, narzêdzie oraz instalacja u¿yt-

kowana podczas pracy, a tak¿e sprzêt do tymczasowej pracy na wysokoœci, w szcze-

gólnoœci drabina i rusztowanie (w t³umaczeniu dyrektywy nr 89/655/EC zamiast

grudzień 2005

6/3. Minimalne wymagania dla maszyn w zakresie bhp...

OPINIE

Rozdział 6/3.

okreœlenia „maszyna” u¿ywa siê „sprzêt roboczy”, co lepiej oddaje istotê zagad-

nienia).

Pojêcie maszyny okreœlone powy¿ej jest szersze ni¿ podaje definicja maszyny za-

warta w rozporz¹dzeniu w sprawie zasadniczych wymagañ, gdzie maszyn¹ nazy-

wany jest zespó³ sprzê¿onych czêœci lub elementów sk³adowych, z których przy-

najmniej jeden jest ruchomy, wraz z odpowiednimi elementami uruchamiaj¹cymi,

obwodami sterowania, zasilania – po³¹czonych wspólnie w celu okreœlonego zasto-

sowania, w szczególnoœci do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub pako-

wania materia³ów. Jak widaæ urz¹dzenia, które nie maj¹ elementów ruchomych,

nie mieszcz¹ siê w tej formule, co oznacza, ¿e nie s¹ maszynami w rozumieniu

przepisów o systemie oceny zgodnoœci . To zró¿nicowanie pojêæ maszyny mo¿e

powodowaæ wiele nieporozumieñ i w¹tpliwoœci interpretacyjnych przepisów.

Definicja w roz-

porządzeniu

w sprawie

zasdniczych

wymagań

Drabina przystawna nie ma czêœci ruchomej, a wiêc nie jest maszyn¹ w myœl przytoczonej powy¿ej

definicji zaczerpniêtej z rozporz¹dzenia w sprawie zasadniczych wymagañ dla maszyn. Z tego

w³aœnie powodu nie podlega systemowi oceny zgodnoœci, ale musi spe³niaæ minimalne wymagania do-

tycz¹ce bhp w zakresie u¿ytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

PRZYKŁAD

U¿ytkowanie maszyny, to wykonywanie wszelkich czynnoœci zwi¹zanych z ma-

szyn¹, w szczególnoœci:

jej uruchamianie lub zatrzymywanie,

pos³ugiwanie siê ni¹,

transportowanie,

naprawianie,

modernizowanie i modyfikowanie,

konserwowanie i obs³ugiwanie, w tym tak¿e czyszczenie.

3. Lista kontrolna

Poni¿sza lista kontrolna ma u³atwiæ Pañstwu dokonanie oceny spe³niania minimal-

nych wymagañ i podjêcie dzia³añ dostosowawczych. Ustalaj¹c pytania do tej listy

uwzglêdniono te¿ wymagania dla maszyn okreœlone w rozporz¹dzeniu Ministra

Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (t.j. Dz.U.

z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

Lista kontrolna zawiera pytania dotycz¹ce uniwersalnych wymagañ, typowych

dla wiêkszoœci maszyn , gdy¿ oparta jest o przepisy ogólne (zawarte w roz-

porz¹dzeniu w sprawie minimalnych wymagañ i w rozporz¹dzeniu w sprawie

ogólnych przepisów bhp). Je¿eli dla danej maszyny maj¹ zastosowanie dodatkowe

(szczegó³owe, specyficzne) wymagania okreœlone w odrêbnych przepisach, to nale-

¿y je uwzglêdniæ przy tworzeniu listy kontrolnej dla tej maszyny. Nie mo¿na po-

min¹æ równie¿ wymagañ, czy uwag zawartych w dokumentacji danej maszyny

(np. w jej DT-R, instrukcji obs³ugi).

grudzień 2005

OPINIE

6. Analiza stanu bhp

Rozdział 6/3.

PRZYKŁAD

Je¿eli ocenian¹ maszyn¹ jest rêczny wózek-wywrotka przetaczany po szynach, to do zestawu pytañ

zawartych w poni¿szej liœcie nale¿y do³o¿yæ pytania o wyposa¿enie tego wózka w:

sprawnie dzia³aj¹cy hamulec,

urz¹dzenie zabezpieczaj¹ce przed przypadkowym przechyleniem siê koleby lub skrzyni,

urz¹dzenie do unieruchamiania wózka w czasie przechylania koleby lub skrzyni.

Wymagania te okreœlone s¹ w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej z 14.3.2000 r.

w sprawie bhp przy rêcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.).

Przy tworzeniu listy kontrolnej skoncentrowano siê przede wszystkim na zagad-

nieniach dotycz¹cych wymagañ technicznych, jakie powinny spe³niaæ eksploato-

wane maszyny. Lista nie uwzglêdnia zagadnieñ z zakresu organizacji bezpiecz-

nego u¿ytkowania maszyn, gdy¿ nale¿¹ one do innej kategorii spraw zwi¹zanych

z bezpieczeñstwem i higien¹ pracy i bêd¹ stanowiæ materiê odrêbnych list kon-

trolnych.

Korzystaj¹c z przedstawionego arkusza w celu dokonania oceny danej maszyny, na

pytania, które nie dotycz¹ tej maszyny – odpowiadamy „NIE DOTYCZY” (kolum-

na nr 5 listy kontrolnej).

grudzień 2005

Rozdzia³ 6/3.

Lista kontrolna – arkusz oceny

Zak³ad/Wydzia³ ........................................................

Maszyna (typ) ...................................................................

Nr fabr./inwentarzowy ............................................

Rok produkcji ........................

Lp.

Pytanie dotycz¹ce danego wymagania

Zgodnoœæ

Czynnoœci do

wykonania w celu

doprowadzenia

do zgodnoœci

Termin

realizacji

Nak³ady na

doprowadzenie

do zgodnoœci

Uwagi

345

Minimalne wymagania dotycz¹ce ogó³u maszyn

1. Czy elementy sterownicze , które maj¹ wp³yw na bezpieczeñstwo

pracowników (np. przyciski: „START”, „STOP”) s¹:

1a. – widoczne ?

1b. – mo¿liwe do zidentyfikowania ?

(nie s¹ takie same pod wzglêdem kszta³tu, koloru; ich kszta³t i wymia-

ry dostosowane s¹ do mo¿liwoœci percepcyjnych i manualnych cz³o-

wieka w celu zapewnienia bezb³êdnego uruchamiania ich przez obs³u-

guj¹cego – patrz równie¿ PN-EN 61310-1: 2000 Bezpieczeñstwo ma-

szyn. Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie. Wymagania dotycz¹ce

sygna³ów wizualnych, akustycznych i dotykowych)

1c. – oznakowane zgodnie z Polskimi Normami?

(np. PN-EN 61310-1: 2000)

1d. – usytuowane poza strefami zagro¿enia ?

(ich obs³uga nie mo¿e powodowaæ dodatkowych zagro¿eñ)

1e. – bezpieczne ?

(nie stwarzaj¹ jakichkolwiek zagro¿eñ w wyniku ich przypadkowego

zadzia³ania)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: