tytu: "Seks dojrzay" autor: DRN.MED Zbigniew Lew-STAROWICZ tekst wklepa: dunder@poczta.fm OPRACOWANIE GRAFICZNE: MAGDALENA WOlniICKA i MICHA MARYNIAK WARSZAWA 1985 PASTWOWY ZAKAD WYDAWNICTW LEKARSKICH Copyright by Zbigniew Lew-Starowicz, 1985 Opracowanie graficzne Copyright by Micha Maryniak, 1985 Recenzent prof. dr hab. med. Longin Marianowski Redaktor mgr Teresa Materowska Redaktor techniczny Ewa Ziemczonek Korektor Maria Wesoowska ISBN 83-200-0957-X * * * WSTP Po ukazaniu si "Seksu partnerskiego" spotkaem si z pytaniem, czy nie naleaoby napisa jakby drugiego tomu, adresowanego do bardziej dojrzaej wiekiem populacji. Zachcio mnie to do napisania pracy bdcej w pewnym sensie kontynuacja "Seksu partnerskiego". Wikszo prac popularnonaukowych z zakresu seksuologii powicona jest stosunkowo modym wiekiem Czytelnikom, natomiast tylko niektre z nich poruszaj specyficzne problemy wieku dojrzaego. W wielu krajach tego typu prace adresowane s do rnych grup wiekowych. Ma to swoje uzasadnienie w pewnej innoci psycho-seksualnej pokole, innoci przyczyn oraz przebiegu zaburze seksual-nych oraz problemw partnerskich. W "Seksie dojrzaym" przedstawiam swoje wasne pogldy, opar-te na dowiadczeniach terapeutycznych oraz badaniach naukowych. Podobnie jak w piciu poprzednich ksikach, tak i w tej pragn podzikowa moim pacjentom, ich partnerom oraz autorom listw kierowanych do redakcji "ITD", "Zwierciada", "Magazynu Ro-dzinnego", a take na adres Przychodni Lekarskiej Towarzystwa Rozwoju Rodziny w Warszawie, za otwarcie si ze swymi problemami, co umoliwio mi napisanie tej pracy. Chciabym rwnie podzikowa wszystkim tym, ktrzy wsppra-cowali ze mn w badaniach naukowych i programach badawczych za wspieranie mnie yczliwoci i pomoc w mojej wieloletniej pracy nad tymi problemami. Mam nadziej, e "Seks dojrzay" wielu Czytelnikom uatwi zro-zumienie trudnych i tak intymnych problemw ycia partnerskiego oraz skoni ich do szukania pomocy, a innym by moe umoli-wi uniknicie wielu konfliktw. Okrelona objto pracy narzucia konieczno selekcji materiau, wybrania tego, z czym spotykaem si najczciej oraz przekazania tego, co moe okaza si przydatne. Pominite zostay cae rejony seksu wieku dojrzaego, np. zachowania dewiacyjne, przestpczo seksualna (te tematy zostan opracowane w odrbnej publikacji), powizania seksu ze struktur rodziny, dylematy i kontrowersje wia-topogldowe id. Prac t pisa lekarz i std okrelona perspektywa seksu dojrzaego. Czy "Seks partnerski" i "Seks dojrzay" traktuj jako zakoczon cao? Odpowied na to pytanie pozostawiam Czytelnikom. * * * U PROGU SEKSU DOJRZAEGO DOJRZAO PSYCHICZNA "Seks dojrzay" dotyczy zarwno dojrzaego wieku, jak i dojrzaoci psychicznej i psychoseksualnej. Zdawaoby si, i s one ze sob w sposb naturalny powizane, ale niekoniecznie tak bywa. Potocznie uwaa si, e wiek dojrzay nastpuje po okresie dojrzewania (adolescencji); u mczyzn zaczyna si okoo 2225 roku ycia, a u kobiet okoo 1922 roku, natomiast jego zakoczeniem staje si jesie ycia, czyli okres po przekwitaniu. Wiek dojrzay obejmuje zatem rednio 3040 lat ycia czowieka, w ktrym realizuje on rnorodne cele i zadania yciowe: zawodowe, maeskie, rodzicielskie, spoeczne, osobowociowe. Istnieje rwnie potoczne okrelenie peni wieku, czyli najlepszych moliwoci twrczych, zdrowotnych, aktywnoci, wialnoci, mskocikobiecoci. U kobiet ma ona obejmowa trzydzieste i czterdzieste lata ycia, a u mczyzn drug poow la trzydziestych a do andropauzy (przekwitania). Wiek dojrzay powinien wiza si z dojrzaoci psychiczn, ktra obejmuje rne cechy: Obiektywna wiedza o sobie. Poznanie wasnego JA, wasnych wad i zalet, moliwoci i ogranicze jest procesem dugotrwaym, niekiedy bolesnym, czowiek bowiem poznaje rwnie i ciemne strony swej natury. Samowiedza czasem bywa przeywana dramatycznie, ale jest to normalny proces wzrostu i wymaga akceptacji siebie. Dziki temu nasze kontakty z innymi staj si bardziej autentyczne, tolerancyjne, gdy z postawy "nad" wobec innych przechodzi si do postawy partnerskiej rwnoci, Osignicie dystansu wobec wasnego JA. Wyrazem zdrowia psychicznego i dojrzaoci jest umiejtno przyjcia postawy dystansu wobec siebie, pewnej autoironii, humoru. Ustalenie systemu wartoci (celu i sensu ycia, norm i zasad), ktry stanowi o integracji osobowoci. Dziki niemu nasze czyny i zachowania nabieraj wiadomie planowanego dziaania, a potrzeba zachowania wiernoci temu systemowi wartoci umoliwia osiganie harmonii i adu we wasnym JA. Przechodzenie od egocenfrycznego JA do postaw alfrui stycznych, umiejtnoci wczuwania si w przeycia innych ludzi, nawizywania z nimi przyjani, okazywania zainteresowania, ofiarnoci. Prawda wobec siebie i obiektywizacja innych. Zdarza si do czsto, i innym ludziom przypisujemy wasne uczucia i motywacje, a niekiedy generalizujemy nasze osobiste dowiadczenia. Dojrzao psychiczna polega na oddzielaniu wasnego wiata od wiata innych ludzi, na traktowaniu dowiadcze yciowych jako jednego z wielu wariantw, a nie powszechnie obowizujcego prawa. Pena realizacja swych zainteresowa, moliwoci twrczych, zada yciowych, partnerskich i przyjmowanie za ni poczucia odpowiedzialnoci. Umiejtno rozwizywania konfliktw przez szukanie ich rde oraz optymalnej strategii ich rozwizania, dostosowanej do sytuacji i osb. Stawianie sobie realistycznych zada oraz ich osiganie, umiejtno skutecznego dziaania, unikanie konformizmu. Tolerancja wobec innych pogldw, zdolno do mioci, wspdziaania z innymi, umiar, umiejtno radowania si yciem mimo przeciwnoci losu. Traktowanie ycia jako w duym stopniu zalenego od siebie, a nie zdeterminowanego przez czynniki zewntrzne, los, fatum. Dojrzao psychiczna jest niezalena od poziomu wyksztacenia, jest rwnoznaczna z mdroci yciow, zwaszcza gdy zosta zachowany zdrowy rozsdek i umiejtno wycigania wnioskw z obserwacji i rnych dowiadcze yciowych. * * * DOJRZAO SEKSUALNA Dojrzao seksualna wie si zarwno z dojrzaoci biologiczn, jak i psychiczn oraz partnersk. Dojrzao biologiczna jest wprawdzie osigana w okresie adolescencji, ale jej peny rozkwit przypada na wiek dojrzay; u kobiet czsto osiga apogeum po porodzie. Dojrzao psychoseksualna natomiast polega na osiganiu penej mskocikobiecoci, zdolnoci tworzenia wizi partnerskiej, trwaego zwizku uczuciowego, wzajemnie satysfakcjonujcego ycia seksualnego, ars amandi, wzajemnej odpowiedzialnoci za ycie seksualne oraz jego nastpstwa. W yciu seksualnym dojrzao polega m.in. na umiejtnoci sterowania wasnymi reakcjami seksualnymi, znajomoci "mapy ciaa" (stref erogennych u siebie i partnera), tworzeniu optymalnej ars amandi dostosowanej do poziomu wzajemnych potrzeb i oczekiwa, na trosce o uatrakcyjnianie wspycia oraz wasnej mskocikobiecoci, wzajemnym pomaganiu sobie w wypadku pojawienia si problemw we wspyciu, traktowaniu seksu z pewnym przymrueniem oka, jako strefy ycia wanej, przyjemnej, ale nie najwaniejszej. ycie seksualne jest traktowane jako wyraz mioci, postaw do siebie partnerw, forma tworzenia wizi, radosne bycie razem, zjednoczenie osobowe. Jego pikno i urok wymaga pielgnowania i wsppracy partnerw. Istotna jest tu wiedza o prawidowoci seksu w rnych fazach ycia, zwizku, o specyfice psychoseksualnej pci. Problemom dojrzaoci seksualnej jest w zasadzie powicona caa ksika, tu s sygnalizowane jedynie pewne idee. Dojrzao seksualna obejmuje rwnie istnienie okrelonej formacji psychoseksualnej, czyli systemu wartoci, postaw, refleksji wicych seks z celem i sensem ycia. W wieku dojrzaym po przeminiciu okresu ,,burzy i naporu", rnych zudze, w wyniku nabycia dowiadcze powstaje swoista filozofia ycia, w ktrej i sfera seksu ma swoje trwae, ustalone miejsce. Dla jednych seks jest przyciganiem innoci, dla drugich podporzdkowaniem prawom natury, dla jeszcze innych rdem napicia midzy natur a kultur, wyrazem mioci, jedn z relacji wizi partnerskiej, etapem osobowociowej ewolucji od Erosa do Carias id. We wszystkich systemach wiatopogldowych seks zostaje poddany okrelonym normom, ideom i w nich rwnie istnieje koncepcja dojrzaoci seksualnej. Dojrzao ta jest zatem wynikiem wielu mechanizmw, wpyww, ale przede wszystkim refleksji i obserwacji ycia, znalezienia swego miejsca w yciu. Dojrzao seksualna nie boi si seksu ani nie wynosi go na piedesta, nie traktuje go jako jedynie zabawy czy powinnoci, obowizku, dostrzega w nim pikn i dobr dziedzin ycia. * * * DOJRZAO WIZI PARTNERSKIEJ Dojrzao seksualna, psychiczna, znajomo etapw wizi partnerskiej, rodzicielstwo umoliwiaj tworzenie dojrzaej wizi partnerskiej. Polega ona na poznaniu wszystkich zakresw "od" i "do" midzy partnerami, obszarw konfliktogennych i radosnych, uszczliwiajcych. Partnerzy kreuj okrelony styl bycia razem, codziennoci, optymalnie dostosowany do ich osobowoci i wa-11 runkw. Dziki emu wzajemnie pomagaj sobie w osiganiu peni osobowoci i wizi. Wi partnerska obejmuje okrelone sfery, do ktrych nale: Wi uczuciowa, mio Wi psychiczna (intelektualna, charakterologiczna) Wi seksualna Wi rodzicielska Wi wolnego czasu Wi domu (gospodarstwa domowego) Wi materialna Wi mskokobieca Byoby ideaem, gdyby wymienione typy wizi byy udane i na najwyszym poziomie wzajemnie odczuwanej satysfakcji. Czsto si zdarza, i w danym zwizku istnieje rozbieno w jednym rodzaju wizi, ale generalna ocena satysfakcji z takiego zwizku moe by pozytywna. Wi uczuciowa polega na zdolnoci wczuwania si w przeycia, w nastrj drugiej osoby, wspprzeywania z partnerem tych stanw, przyjani i poczucia bliskoci, mioci. W wieku dojrzaym zapewne mniej jest nastrojowoci i sentymentaliz...
megazynek