Asocjacjonizm (atomizm)
1. Wundt, Titchener
2. Prymat części nad całością.
§ każda część jednakowo ważna;
§ wpływ kontekstu na spostrzeganie poszczególnych elementów: dany element (np. barwę) można umieścić poza kontekstem i wtedy mamy do czynienia z rzeczywistym jego obrazem.
3. Wrażenia są pierwotne, a spostrzeżenia wtórne (o tych cechach, które są ważne można mówić dopiero kiedy powstanie spostrzeżenie).
§ styczność w czasie
- łączenie ze sobą elementów, które współwystępują ze sobą albo łączy je następstwo czasowe;
- np. utwory muzyczne (poszczególne dźwięki składające się na melodię występują zawsze w ściśle określonej kolejności) czy mowa.
§ styczność w przestrzeni
- łączenie ze sobą elementów sąsiadujących (prostokąt jest postrzegany jako prostokąt dzięki temu, że współwystępują ze sobą cztery kąty proste i cztery boki równoległe do siebie).
5. W polu percepcyjnym wszystkie części są jednakowo ważne.
6. Fizjologiczny mechanizm wyodrębniania cech pierwotnych – niewyjaśniony.
1. Wertheimer, Koffka, Köhler
2. Prymat całości nad częściami.
§ część jest spostrzegana w kontekście całości;
§ to całość albo postać określa właściwości elementów, które wchodzą w jej skład; ten sam element w przypadku różnych spostrzeżeń staje się czymś zupełnie innym;
§ wpływ kontekstu na spostrzeganie poszczególnych elementów: w warunkach naturalnych dany element (np. barwa) zawsze jest spostrzegany w pewnym kontekście (barwa czerwona zawsze jest barwą jakiegoś przedmiotu).
3. Spostrzeżenia są pierwotne, a wrażenia można poznać dopiero na podstawie analizy spostrzeżeń (z góry można wyodrębnić cechy zróżnicowane pod względem ważności).
4. Wyodrębnianie całości następuje na podstawie zasad Wertheimera (mają one charakter wrodzony):
§ bliskość
§ podobieństwo
§ wspólna droga
§ dobra figura lub dobra kontynuacja
§ domykanie
§ ciągłość
§ figura i tło
5. W polu percepcyjnym figura jest ważniejsza od tła.
6. Fizjologiczny mechanizm spostrzeżeń i ich spoiwa – niewyjaśniony.
Całość jest czymś więcej niż tylko sumą jej części.
Zasady Wertheimera
-
ZR ZR ZR ZR
- elementy położone blisko siebie w porównaniu z innymi, bardziej oddalonymi elementami, tworzą figurę
- elementy podobne są postrzegane jako pewna całość
§ wspólna droga- elementy poruszające się w tym samym kierunku postrzegane są jako odrębna grupa
§ dobra figura / dobra kontynuacja
- gdy grupa zbudowana jest wedle jednolitej zasady, łatwiej ją wyodrębnić niż wówczas, gdy te zasady są różne
- łatwiej wyodrębnić układy, które tworzą linię zamkniętą, niż układy otwarte
- preferowane są kształty proste, regularne
- system percepcyjny dodaje brakujące elementy i zamyka kształt niekompletnej figury
- spostrzegamy raczej łagodną całość wzorca niż rozdzielność
§ figura i tło (odwracalność)
- Indianin i Eskimos jako zamienne figury i tła
- zmiana figury na tło zależy od nastawienia obserwatora
1. wyodrębnianie cech (doktryna „pojedynczego neuronu”)
- podkreśla ważność integrowania prostych elementów bodźca dla całości spostrzegania;
- proces „ z dołu do góry” (bottom up);
- od receptora do wyższych części danego analizatora zmysłowego.
spostrzeżenie
é
integracja
proste elementy bodźca
2. synteza percepcyjna
- podkreśla znaczenie tworzenia lub odkrywania przedmiotu w procesie organizacji percepcyjnej;
- łączy oczekiwania i nabyte doświadczenie zakodowane w strukturach poznawczych człowieka;
- proces „z góry na dół” (top down);
- szybka weryfikacja hipotez.
doświadczenie, oczekiwanie, kontekst, wiedza
ê
bodziec
interpretacja (myślenie)
Oba wymienione podejścia nie wykluczają się wzajemnie, a wręcz dobrze się uzupełniają, zarówno w tak zwanym wariancie informacyjnym (information-processing) do procesów spostrzegania, jaki i wariancie ekologicznym.
Badania Sperlinga nad charakterem pamięci sensorycznej (1960)
- problem: ilość informacji, jaką osoba testowana jest w stanie przechować w pamięci podczas pojedynczej fiksacji oka, czyli w czasie krótszym niż 170 milisekund;
- prezentowano pojedyncze zestawy liter, od 3 do 12 elementów w zestawie, w czasie 50 milisekund;
- w wyniku badań stwierdzono, że liczba zapamiętanych liter waha się od 4 do 5, i to niezależnie od ich całkowitej liczby w prezentowanym zestawie;
- na tym etapie badań Sperling nie mógł stwierdzić nic na temat charakteru pamięci sensorycznej, ponieważ zaobserwowany zakres spostrzeżonych liter mógł się odnosić nie tyle do wzrokowego systemu sensorycznego, co do pamięci krótkotrwałej;
- problem: w jaki sposób badać wzrokowe przetwarzanie określonego zestawu elementów, jeżeli ograniczenia pamięci krótkotrwałej uniemożliwiają przypomnienie więcej niż 4 lub 5 elementów?
- osoby badane miały nazwać litery znajdujące się tylko w jednym z trzech rzędów, zależnie od pojawienia się jednego z trzech dźwięków: wysokiego, pośredniego lub niskiego; dźwięki te odpowiadały kolejno górnemu, środkowemu i dolnemu rzędowi liter;
- Sperling zastosował sekwencję prezentacji bodźców, w której sygnał dźwiękowy następował bezpośrednio po prezentacji zestawu liter;
- osoby testowane bezbłędnie odczytywały z pamięci odpowiedni rząd liter - przesuwały swoją uwagę na reprezentacji zestawu znajdującej się we wzrokowej pamięci sensorycznej;
- rezultaty badań wskazują, że pamięć ikoniczna zawiera wszystkie litery w zestawie; jeżeli jednak czasowa odległość dźwięku następującego po ekspozycji bodźców zwiększa się (np. przekroczy 1 sek.), wówczas badani są w stanie odtworzyć tylko 50% spostrzeżonych liter; obraz bodźca w pamięci ikonicznej utrzymuje się bardzo krótko, w czasie 250-300 milisekund;
-...
olaholak