Motoryka duża i mała.
Motoryka duża odnosi się do zręczności ruchowej całego ciała. Objawy szczególnej niezręczności są następujące:
· opóźnienia w rozwoju ruchowym w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym oraz mała aktywność ruchowa
· ogólna niezręczność ruchowa i mała wyćwiczalność w zakresie dużych ruchów, związana z zakłóceniami napięcia mięśniowego (napięcie nadmierne lub za małe)
· brak koordynacji ruchów przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych, dający wrażenie ogólnej niezręczności
· osiąganie z opóźnieniem, w porównaniu z rówieśnikami, różnych umiejętności ruchowych w czynnościach codziennych, zabawowych i sportowych
· ogólne spowolnienie ruchów
· unikanie zabaw ruchowych
· zakłócenie koordynacji wzrokowo- ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzut piłką, gra w klasy).
Sprawności motoryczne to umiejętności wymagające bardzo precyzyjnej koordynacji (np. posługiwanie się sztućcami, jazda na rowerze, gra w piłkę). Nie kształtują się one w wyniku samego procesu dojrzewania, lecz muszą zostać wyuczone.
Najczęstsze problemy z zakresu motoryki dużej to:
· zaburzenia równowagi
· niezgrabność w pokonywaniu przeszkód
· słabe panowanie nad szybkością i siła
· trudność w integracji wszystkich mięśni, w celu wykonania skoordynowanego działania.
Najważniejsze wskazania w przypadku niezręczności ruchowej:
· zachęcanie dzieci do brania udziału w zabawach ruchowych
· umożliwienie uprawiania sportów.
ZALECANE ĆWICZENIA
1) różne rodzaje zabaw rzutnych (piłka, ping- pong, badmington)
2) różne rodzaje zabaw skocznych (gra ze skakanką, gra "w klasy")
3) ćwiczenia na równoważni o wysokości zapewniającej pełne poczucie bezpieczeństwa
4) zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem muzyki, zachęcanie do swobodnej ekspresji ruchowej
5) udział w różnego rodzaju zawodach z partnerami o zbliżonych możliwościach ruchowych, z rozwijaniem właściwej motywacji i zapobieganiem negatywnym ocenom rówieśników
6) chodzenie po kładce bez pomocy (na płaskiej przestrzeni położyć deskę- kładkę)
7) machanie kijem lub drewnianym kołkiem w celu trafienia nieruchomego przyrządu wiszącego na wysokości ramion
8) chodzenie na obu rękach z trzymanymi w górze nogami dziecka
9) przeciąganie liny trzymanej przez drugą osobę przy użyciu niewielkiej siły
10) wykonywanie skoków "pajaca"
11) przeskakiwanie przez powoli kołyszącą się linę
12) gra w klasy
13) przejście po kładce z różnymi przedmiotami w ręku
14) zabawy i ćwiczenia kształtujące orientację w schemacie ciała( Pokaż proszę, gdzie masz oczy, gdzie masz uszy a gdzie nos. Gdzie masz ręce, gdzie masz nogi, gdzie na głowie rośnie włos- mówimy coraz szybciej, dziecko wskazuje odpowiednio oczy, uszy..)
Specyfika metod i technik oddziaływania terapeutycznego na dziecko polega na tym, że wiele z nich ma charakter zabawy, co wzmacnia motywację dzieci do udziału w zajęciach.
Zaburzenia związane z motoryką małą
Motoryka mała odnosi się zasadniczo do czynności związanych z użyciem palców i dłoni.
Objawy zakłócenia motoryki małej są następujące:
· opóźnienie rozwoju praksji (umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku)
· mała wyćwiczalność w zakresie ruchów drobnych (brak precyzji ruchów) związana z nadmiernym lub za małym napięciem mięśni
· brak koordynacji ruchów palców, dłoni i przedramienia
· zakłócenia koordynacji wzrokowo - ruchowej przy czynnościach wykonywanych pod kontrolą wzroku (niski poziom graficzny oraz trudności w innych zadaniach plastycznych)
· szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania
· niechętne podejmowanie czynności manualnych.
Czynności z zakresu motoryki małej pobudzane są przez naśladowanie, percepcję, motorykę dużą, a przede wszystkim koordynację wzrokowo- ruchową.
Podstawowymi umiejętnościami rozwijanymi w trakcie doskonalenia motoryki małej są:
· kontrolowane ruchy rąk i palców
· chwytanie przedmiotów jedną ręką bez pomocy
· manipulowanie przedmiotem w celu wykonania zadania
· skoordynowane używanie obu rąk.
W przypadku zaburzenia rozwoju motoryki małej konieczne są oddziaływania korekcyjne stymulujące rozwój i korygujące zaburzenia. Od rozwoju motoryki małej zależny jest pomyślny rozwój umiejętności samoobsługi, rysowania, pisania i artykulacji. Gdy dziecko będzie lepiej panować nad dłońmi i palcami nauka stanie się mniej frustrująca i da zadowolenie zarówno dziecku jak i nauczycielowi.
1) malowanie farbami dużych kształtów (na arkuszach papieru rozpiętych na ścianie lub tablicy)
2) malowanie jednocześnie obydwoma rękami na dużym arkuszu papieru
3) malowanie pędzlem linii prostych, splatanych nici, kłębuszków
4) zamalowywanie kolorem większych płaszczyzn ruchami od strony lewej do prawej i z góry na dół
5) zamalowywanie pól między liniami poziomymi
6) malowanie krótkich, pionowych kresek
7) malowanie linii falujących poziomych i pionowych (np. fale na morzu) z zachowaniem ciągłości i kierunku zgodnego z kierunkiem pisma
8) malowanie linii spiralnych (dom ślimaka, kłębuszki)
9) kolorowanie książeczek obrazkowych
10) rysowanie i kolorowanie pisakami (farby, miękkie kredki, pisaki wymagają niewielkiego nacisku, co zmusza do rozluźnienia mięśni)
11) kreślenie linii poziomych i pionowych "po śladzie" i samodzielnie
12) kreślenie linii kolistych i falistych "po śladzie" i samodzielnie
13) kreślenie linii zamkniętych (koła, owale, prostokąty)
14) łączenie liniami zaznaczonych punktów
15) rysowanie przez kalkę techniczną wzorów dużych i drobnych o kształtach geometrycznych i literopodobnych
16) wycinanie po liniach prostych, falistych, łamanych
17) wycinanie figur
18) wycinanie postaci ludzkich, zwierząt, kwiatów
19) wycinanie części obrazków do składania
20) wycinanie przestrzenne (np. domki, samochody, rakiety)
21) wykonywanie prac konstrukcyjnych wg wzoru (łódka, kapelusz itp.)
22) wykonywanie prac konstrukcyjnych wg własnych pomysłów
23) lepienie z plasteliny
24) ugniatanie plasteliny i zapełnianie nią powierzchni koła, kwadratu i trójkąta
25)wałkowanie cienkich wałków i obwodzenie nimi narysowanych przedmiotów i figur
26) układanie z wałeczków plasteliny różnych figur
27) układanie klocków
28) układanie puzzli
29) odwzorowywanie szlaczków i wzorów.
Bibliografia:
1. M.Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, WsiP, W-wa, 1985r.
2. T. Danielewicz, A.Koźmińska, J.Magnuska, Pomoce terapeutyczne dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych, PTHP, W-wa, 1974r.
3. G.Demelowa, Minimum logopedyczne dla nauczycieli przedszkola, WsiP, W-wa, 1979r.
4. T.Gąsowska, Z.Stepowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, WsiP, W-wa, 1978r.
5. E.Schopler, M.Lansing, L.Waters, Ćwiczenia edukacyjne dla dzieci autystycznych, SPOA, Gdańsk, 1983r.
1
jamajka22