Klasyfikacja terenów zieleni

ogród-najstarszy termin, przestrzeń wyodrębniona z otoczenia przez zamknięcie i oddzieleni, przeznaczone na uprawę roślin użytkowych lub ozdobnych.- najczęściej nazwa to odpowiada ogrodom średniowiecza i renesansu

park- pojęcie wprowadzone w pierwszej połowie XVIII wieku wraz z rozwojem ogrodów krajobrazowych. Park jest to ogród, którego cechą charakterystyczną było powiązanie przestrzenno- kompozycyjne z otaczającym krajobrazem

W XIX w nazywano tak duże ogrody tak miejskie jak i przy pałacach i dworach.

założenie ogrodowe- niektóre rozwiązania ogrodowe, jak aleje, bulwary, nie mieszczące się w terminie ogród lub park kształtowanie terenów zieleni- organizowanie i kształtowanie otwartych przestrzeni i bezpośredniego otoczenia budowli za pomocą roślinności.

Każdy rodzaj terenów zieleni ma funkcje: program, określoną lokalizację, zasięg obsługi, ustaloną wielkość powierzchni. Podstawą programowania i lokalizowania terenów zielonych są normatywy przestrzenne i wskaźniki zapotrzebowania terenu w stosunku do liczby mieszkańców.

Program obiektu powinien być dostosowany do maksymalnej frekwencji jednoczesnej ( szacunkowo 10- 20% ogółu mieszkańców) Zasięg oddziaływania obiektu określa się promieniem obsługi tzn. odległością od miejsca zamieszkania. Odległość ta wyrażona jest w jednostkach czasu potrzebnego na dojście do obiektu- IZOCHRONA

Klasyfikacja terenów zieleni

I tereny zieleni otwarte(dostępne)wypoczynku czynnego i biernego

a) Parki spacerowe- wypoczynkowe- centralne w dużych miastach powyżej 250 tysięcy na powierzchni 15ha wzwyż. Służą mieszkańcom całego miasta. Izochrona 20-30 minut- komunikacją miejską. Obiekt reprezentacyjny kosztowny. Obecnie przeżytek.

b) Parki dzielnicowe-na powierzchni 5-8 ha, rozmieszczeń i nierównomiernie na terenie miasta, promień obsługi 500m , łączy sieje pasmami zieleni. Kształtowanie architektonicznie oparte na regularnych figurach geometrycznych z zastosowaniem symetrii, mała architektura, kształtowanie krajobrazowe- asymetria, swobodny układ dróg, park nawiązuje do natury. Ważny układ komunikacyjny: drogi główne przelotowe, alejki spacerowe, miejsce cichego wypoczynku-tarasy widokowe, wnętrze ogród do gier, ławki dla 30% użytkowników, baseny dziecięce, lokalizacja blisko wejść tereny gier, zestawy gimnastyczne, obiekty kulturalne, kawiarnie, tereny usługowe, mała gastronomia, sanitariaty. Roślinność dobierana wg odporności na zanieczyszczenia , mało roślin jednorocznych, drzewa, krzewy i byliny, mało kwietników.

KWIETNIK- nasadzenie sezonowe z roślin jednorocznych lub dwuletnich o wyrównanym wzroście i tym samym terminie kwitnienia.

RABATA-nasadzenie z bylin wieloletnich o różnym terminie kwitnienia

c) Parki ludowe- typowe do wypoczynku czynnego, masowych zabaw festynów i innych imprez masowych, powstały w okresie międzywojennym. Obszar- 20ha do kilkuset ha. Izochrona 30-40 minut powstały w dużych miastach. Korzysta z nich 15% mieszkańców miasta(jednocześnie). Teren podzielony na sektory funkcjonalne: kulturalno- społeczne (kina, hale widowiskowe), rozrywkowe- zabawowy (wesołe miasteczka),kultury- fizycznej ( boiska, hale gimnastyczne, tory rowerowe, kąpieliska, lodowiska sztuczne), wypoczynku biernego ( place widokowo-wypoczynkowe, solaria, tereny campingowe, tereny gier wypoczynkowych),dziecięcy- przeważnie ogrodzony plac zabaw, administracyjny- budynki, zaplecze gospodarcze, obsługi- pijalnie, mała gastronomia

50% obszaru parku na tereny wypoczynku biernego

30% obszaru parku na tereny wypoczynku czynnego

10% widowiska i zabawy

10% teren obsługowo gospodarczy

d) Zieleńce( inaczej skwery)powierzchnia zieleńców od l do 2 ha. Zwłaszcza w miastach (występują) z problemami przestrzennymi, zabudowa ciasna. Zasięg obsługi do 300m. Mogą być zakładane w dzielnicach mieszkaniowych ( osoby starsze, matki z dziećmi)

WYPOSAŻENIE:

ławka, pergole, plac zabaw. Mogą być także zakładane przy budynkach użyteczności publicznej, na skrzyżowaniach i przy pomnikach. Służą one podkreśleniu ważności miejsca dla uzyskania określonego nastroju. Służą one do komunikacji pieszej i krótkotrwałego wypoczynku przechodniów. Trawniki, kwietniki, wazy z kwiatami, kwiaty ozdobne, barwne odmiany drzew.

Układ dróg na zieleńcu jest prosty i funkcjonalny

•  Bulwary i promenady

bulwary- związane są z wodą, służą do spacerów, wypoczynku,

towarzyszy im często drugi pas do poruszania kołowego.

Należy zapewnić spacerującym jak najbliższy kontakt z wodą

Wskaźnik zapotrzebowania l -2m2/ na l mieszkańca

promenady- szerokie ulice od 15-18m z kilkoma rzędami (pasmami

drzew i trawników). Powinny mieć charakter ulic małoruchliwych i

mała ilość skrzyżowań. Promenada w przekroju nie powinna być

symetryczna.

Ławki- do wypoczynku, drzewa, krzewy i kwietniki

Drzewa- wysokie, silnie rozrośnięte o dużych koronach.

II tereny zieleni specjalnego przeznaczenia

•   Pasy zieleni izolacyjnej (oddziela się dzielnice mieszkaniowe od przemysłowych)

Funkcja higieniczno- sanitarna (tłumienie hałasu, ochrona przed wiatrem, funkcja przeciwpożarowa) szerokość od 100- 200m Poza miastem wzdłuż pasów ruchu ( funkcja przeciwśniegowa i przeciwpiaskowa)

•  Zieleń towarzysząca komunikacji (to znaczy ulicznej, drogowej, kolejowej, powietrznej i wodnej)

•   Ogrody dydaktyczne (tereny zamknięte na których gromadzi się lub hoduje rośliny lub zwierzęta w celach naukowych i popularyzatorskich. Prowadzi się w nich badania i doświadczenia naukowe nad poszczególnymi gatunkami.

•  Ogrody botaniczne ( na peryferiach miasta) teren podzielony na różne gałęzie nauki, program ogrodu musi uwzględniać: muzeum, sale wykładowe, pracownie, bibliotekę, arboretum- ogród z drzewami ogród pomologiczny-gatunki sadownicze

•  Ogrody zoologiczne ( na peryferiach + dogodna komunikacja) obszar około 40ha powinien on sąsiadować z dużym terenem zieleni i naturalną wodą

•  Ogrody Etnograficzne (skanseny) gromadzi się w nich i ochrania kulturę i sztukę regionalną a zwłaszcza orientalną. Zbiory są przechowywane na wolnym powietrzu w śród zieleni.

•   Pracownicze ogrody działkowe( stałe lub tymczasowe), powierzchnia od 300-500m2promień obsługi l,5-2m od miejsca zamieszkania, umożliwiają ludziom długotrwały wypoczynek na świeżym powietrzu.

•  Cmentarze komunalne- zakładane przez miasto, przeznaczone na grzebanie umarłych, zasięg obsługi 4-5km; 60% powierzchnia grzebania, 40% powierzchnia zieleni, drogi, place, część administracyjna

- cmentarz wyznaniowy zakładany przez władze kościelne, przeznaczone do grzebania ludzi z poszczególnych parafii

- cmentarze powojenne i pamiątkowe- mogiły żołnierskie, cmentarze historyczne, tereny trwale zagospodarowane o bardzo bogatym wyglądzie architektoniczne- plastycznym, otoczone zielenią parkową.

•  Parki i ogrody zabytkowe- ogrody zakładane przy domowych rezydencjach i pałacach magnackich i wpisane do rejestru zabytków. Podlegają ochronie i są przeznaczone do zwiedzania. Dostęp do nich jest ograniczony.

III Tereny zieleni towarzyszące różnym obiektom

•    zabudowie osiedlowej i indywidualnej- tereny o ograniczonym dostępie lub niedostępne, zieleń pełni funkcję ochronną, wypoczynkową i plastyczną

OSIEDLOWA zaspokaja potrzeby mieszkańców danego osiedla, służy głównie ludziom starszym i dzieciom

INDYWIDUALNA: ogródki przydomowe, stanowią często przedłużenie mieszkania

•  obiektom usług kulturowo- społecznym: szkoły, przedszkola, urzędy, głównie funkcja dekoracyjna

•  obiektom usługowym i przemysłowym- przy obiektach, firmach, stacjach benzynowych są wizytówką tych obiektów.

•  obiektom usług gospodarczych lub technicznych- funkcja maskująca np. przy magazynach, składowiskach, zieleń niedostępna dla ogółu mieszkańców np. przy pralniach, czy przy lecznicach dla zwierząt.

V Tereny gospodarki ogrodniczej rolnej i leśnej

•  gospodarstwa ogrodnicze oraz szkółki

•  gospodarstwa produkcyjne ( warzywnicze, sadownicze)

•  gospodarstwa rolniczo- sadownicze

•  lasy produkcyjne

Tej grupy nie zalicza się do bilansu zieleni w mieście. Są to tereny o

specjalnym sposobie użytkowania.

VI Tereny zieleni wypoczynkowo- wycieczkowe i turystyczne

•   lasy i ośrodki wypoczynkowe: lądowe, przyleśne i przywodne

•   lasy komunalne ( parki leśne)

Obszary leśne, które zatraciły swój produkcyjny charakter i znajdują się blisko miasta. Jest do nich łatwy dostęp i mają charakter wypoczynkowy, jest do nich dogodny dojazd ( zawierają: ławki, polany, gastronomię itd.)

Stanowią one zabezpieczenie miasta przed zanieczyszczeniami i wiatrami.

Funkcje terenów zieleni

•  biologiczna (zdrowotna)

•  zadania sanitarno- higieniczne (tłumienie hałasu, osłona od dymów i kurzów, oddziaływanie na psychikę człowieka, wydzielanie fitonocydów - substancje lotne wpływają na człowieka,

•   zadania klimatyczne ( osłona od wiatrów , wpływ na wilgotność gleb i powietrza, wpływ na temperaturę i skład powietrza)

l ha lasu liściastego to 2kg fitonocydów

l ha lasu liściastego to 5kg fitonocydów

Kolor zielony uspokaja człowieka. Zieleń łagodzi skoki temperatur w mieście. Pokrywanie budynków zielenią (np. bluszcz) stanowi izolację termiczną. Zieleń sprawia, że opady są bardziej równomierne. Wydzielanie tlenu przez rośliny itd.

-  społeczna (psychiczna i wychowawcza)

-   rola dydaktyczno-wychowawcza: wzbudzaj ą pozytywne zamiłowania

-   wpływ na zdrowie i wypoczynek człowieka

-   zadania wypoczynkowo- produkcyjna- ważne zwłaszcza dla osób mieszkających w dużych miastach

-  estetyczna ( artystyczna i plastyczna)

-   zieleń kształtuje estetykę środowiska

-   zadania plastyczne

-  gospodarcza

-   zadania produkcyjne

-   wpływ na zwiększenie produkcji rolniczej i ogrodniczej

-   zadania izolacyjne- ochronna

-   rola zieleni jako siedliska i żywiciela zwierząt ( zwierzęta mogą

gniazdować itp.)

Np. wzdłuż tras komunikacyjnych; drzewa przeciw pyłom i opadom śnieżnym

Na przełomie 17/18 wieku zaczęto odczuwać potrzebę zieleni-pojawiła się ona wokół pałaców, zamków)

W 19 wieku intensywny rozwój miast; urbanizacja i dostrzeżenie negatywnych skutków tych procesów. Zapotrzebowanie na tereny zielone w mieście.

Prekursorem - społecznikiem był Jordan; stworzył on cały system ogrodów w naszym kraju (ogrody jordanowskie)

Ogrody ( parki i zieleńce itd.) są dostosowane do zagospodarowania urbanistycznego miasta.

Sieć ulic i głównych arterii komunikacyjnych, rzeźba terenu, warunki przyrodnicze, wody bieżące i stojące i tereny nie nadające się do zabudowy decydują o rozmieszczeniu zieleni w mieście.

Najczęściej sytuuje się też zieleń w okolicach rzek i terenach nisko położonych (w miastach)

Schemat układu zieleni w miastach:

układ pierścieniowy wady: nie ma połączenia ze strefą podmiejską ( słabe oczyszczanie powietrza) zalecany w małych miastach

układ promienisty =klinowy charakterystyczny dla miast nad rzekami i przez które przebiegają główne drogi przejazdowe. Zaleta: Centrum miasta połączone zielenią ze strefą po zamiejską.

system pasmowy charakterystyczny dla nowopowstających miast, system nowoczesny (np. miasta Ameryki) szerokość pasm zieleni 100-150m Nie jest to system ekonomiczny

system planowany (charakterystyczny dla miast, które rozwijały się bezplanowo. Jest to system najwygodniejszy dla mieszkańców.

WALORY OZDOBNE ROŚLIN

Kryteria doboru roślin:

-   wielkość, pokrój, kolorystyka

-   upodobania zleceniodawców

-   koszty

-    wygląd w stanie bezlistnym

-   ulistnienie

-   forma strukturalna korony drzewa, pień- faktura

-   owoce dekoracyjne ( kłopotliwe)

-   termin kwitnienia, kolor, zapach

-   właściwości alergizujące- nie na place zabaw

-   właściwości trujące i parzące- nie na place zabaw

-   rośliny cierniste i kolczaste

-   pracochłonność i trudność pielęgnacji

-   odporność na zanieczyszczenia i wiatry

-   zależność od stylu ogrodu

-   lokalizacja obiektu (wieś/ miasto)

-   lokalne tradycje

-   przeznaczenie ogrodu (użytkowy/ rekreacyjny)

-   niekorzystne ceny specyficzne dla określonego gatunku (np. topole)

-          przydatność do określonych warunków glebowych i klimatycznych

-           

POKROJE ROŚLIN

Jeżeli drzewa posadzimy blisko siebie( wiele sztuk) to nie będą one miały koron charakterystycznych dla danego gatunku- przez sąsiadów tylko będą one tworzyły tak jakby wspólną koronę.

Gatunki okrywowe; zaliczamy tu gatunki, które pokrywają równomiernie glebę (najlepiej jeśli są zimozielone. Zastępują one trawniki w miejscach trudnodostępnych np. skarpy) Gatunki te mogą rosnąć w cieniu, uniemożliwiają wzrost chwastów.

Gatunki okrywowe:

-   Irga ( płożąca lub dammera)

-   bluszcz pospolity

-   berbienia sercowata

-   ziarnopłon wiosenny

-   barwinek pospolity

-   barwinek większy

-   funkia sina

-          machonia pospolita

-   trzmielina fortunela

-   gaj owiec żółty

Aksonometria- przedstawienie przestrzenne bryły na płaszczyźnie. Aksonometria ukośnokątowa (wojskowa). Aksonometria stosowana w rysowaniu obiektów budowlanych, wnętrz mieszkalnych i ogrodów.

KOMPOZYCJE

kompozycja- elementy celowo dobrane w określony sposób dopasowane. Kompozycje charakteryzuje ład. W rzeczywistości w naturze linie nie istnieją.

Wyróżniamy linie czyste (zazwyczaj prosta architektura), poziome, pionowe i pośrednie (np. płaszczyzna dachu) Wszystkie te linie dają wrażenie głębi.

Linie naturalne- występują w zestawieniach roślinnych, falują, zmieniają się.

Pomiędzy liniami istnieją płaszczyzna pozioma- stanowi podłogę wnętrza; grunt np. trawnik lub tafla wody. Płaszczyzna pionowa-ściany wnętrza, mogą być lite lub ażurowe. Kolejna płaszczyzna to sklepienie- w ogrodzie jest to niebo.

Długie proste linie wydłużaj ą ogród optycznie ale jednocześnie dzielą go dwie odrębne części.

Zasady tworzenia kompozycji

•  światło i cień (tam gdzie jest światło tam zawsze jest cień) - cień może być własny lub rzucony. Światło i cień tworzą trzeci wymiar.

Powierzchnie gładkie odbijają światło silniej i wydają się jaśniejsze; zaś powierzchnia chropowata, omszona odwrotnie. Przedmioty dobrze oświetlone wydają się nam bliższe.

•  barwa -jest bardzo silnym bodźcem oddziaływującym na psychikę- powodują skojarzenia, przesądy i nawyki.

Mamy trzy podstawowe barwy : czerwony, niebieski, żółty

barwa dopełniająca-to znaczy dopełnia kolor do szarego np. dla

żółtego jest to fiolet

Pierwszą barwą, którą człowiek zauważy, zobaczy, rzuci mu się w

...