Temat: Tradycje Bożego Narodzenia w moim domu.

Cele:

-         uczeń wie czym jest tradycja i jaką rolę odgrywa w życiu każdego człowieka,

-         ma szacunek do tradycji,

-         zna typowe dla Świąt Bożego Narodzenia znaki, symbole, zwyczaje,

-         potrafi wypowiadać swoje myśli i wyrażać uczucia,

-         szanuje cudze poglądy,

      -    potrafi wykonać ozdoby choinkowe,

     -    potrafi posługiwać się narzędziami.

Metody: pogadanka, elementy dyskusji, pokaz, praktyczno- techniczna,    

               objaśnienia.

Formy: indywidualna.

Środki dydaktyczne: kaseta zespołu  „Czerwone Gitary”,   tekst piosenki       

        pt.  „ Jest taki dzień ...”,  Słownik Języka Polskiego – PWN pod redakcją

        prof. dr M. Szymczaka, choinka, opłatek, świece.

Przebieg lekcji:

1.     Odtworzenie z kasety magnetofonowej piosenki pt. „Jest taki dzień ...”.

-         Za chwilę wysłuchacie piosenki, której tematyka dotyczy jednego

wyjątkowego dnia w roku. Słuchając spróbujcie zwrócić uwagę na treść

oraz jej nastrój.

2.     Wypowiedzi uczniów na temat wysłuchanego utworu.

-         Czy treść piosenki była dla was zrozumiała?

(jeśli nie,  uczniowie czytają jej tekst na głos)

-         O jakim to wyjątkowym dniu jest mowa?

3.  Rozwiązywanie indywidualnie rebusu, którego hasłem jest słowo                            

„ Wigilia ”.

Potwierdzenie, że w piosence chodziło o ten dzień.

4.     Zapisanie przez nauczyciela na tablicy tematu lekcji.

-         Porozmawiamy dziś o tradycjach Bożego Narodzenia w waszych

domach. Porównamy jakie są podobieństwa, a jakie różnice. Odpowiemy

na pytanie, jakie znaczenie dla was mają te właśnie święta.

5.     Próba udzielenia przez uczniów odpowiedzi na pytanie postawione

przez nauczyciela.

-         Co to jest tradycja?

Wykorzystanie słownika języka polskiego i odczytanie pełnej

definicji przez jednego z uczniów.

          Tradycja – „ ...zasady postępowania, obyczaje, poglądy, wiadomości

           przechodzące z pokolenia na pokolenie; przekazywanie tych zasad,

           obyczajów następnym pokoleniom”. Tradycja rodzinna, ustna.

             Długoletnia tradycja. Tradycje narodowe. Siła tradycji. Przywiązanie

           do tradycji. Pielęgnować, podtrzymywać tradycję. Nawiązywać,

           odwoływać się do tradycji. Zerwać z tradycją. Postępować zgodnie

           z tradycją.

                       Słownik Języka Polskiego – PWN pod redakcją

                prof. dr Mieczysława Szymczaka ,  tom  III  Warszawa 1981

6.     Wypowiedzi uczniów na temat wieczoru wigilijnego i związanych z nim

elementów. Uzupełnianie wiadomości przez nauczyciela.

WIGILIJNA WIECZERZA – posiłek, który zbierał w krąg przyjaciół;

agapa, podczas której u pierwszych chrześcijan odbywała się Msza św.,

czyli uczta miłości – stąd też nakrycie dla tego, kto samotny, kto w drodze,

kto niekochany, bezdomny ...

OPŁATEK – to chleb zgody, przebaczenia, darowania uraz; chleb Tego,

który przyniósł pokój ludziom dobrej woli.

STÓŁ BIAŁO NAKRYTY –  to jakby kawałek ołtarza z bielą przypominającą

betlejemskie pieluszki, a także czystość intencji i dobrą wolę zasiadających

przy stole.

KOLĘDY – tymi pieśniami składano kiedyś sobie życzenia, potem zaczęły one

opowiadać o narodzeniu Jezusa, na różny sposób rozważać wydarzenia i taje-

mnice dziejące się wtedy i dziś, co wizualnie ukazują SZOPKI.

CHOINKA – zieloność mimo zimy, czyli nadzieja, że Ten, który wtedy

przyszedł i wciąż przychodzi, przywraca życie sercu, co wychłodło;

że po nocy przyprowadza dzień – stąd światełka na drzewku.

PODARKI - przypomnienie tych prostych, pasterskich upominków przyniesio-

nych do szopy i wzajemnego obdarowywania się przez pierwszych chrześcijan

podczas uczt wzajemnej miłości – stąd ich anonimowość nielicząca na rewanż.

ATMOSFERA TEGO WIECZORU – wyjątkowo ciepła, rodzinna; powagi

ale jednocześnie radości.

7.     Opowiadanie uczniów, co z wymienionych symboli, znaków, zwyczajów

towarzyszy Świętom Bożego Narodzenia w ich domu. Wychwycenie

podobieństw i różnic.

8.     Udzielenie przez uczniów odpowiedzi na pytania:

( w tle słychać kolędę „ Bóg się rodzi  ” )

-         Jakie znaczenie mają dla was Święta Bożego Narodzenia?

-         Czy jesteście przywiązani do tradycji związanych z tymi świętami?

-         Czy w przyszłości chcielibyście pielęgnować i podtrzymywać te tradycje?

(dlaczego?)

9.     Rozmowa na temat zwyczaju ozdabiania choinki przed Świętami Bożego Narodzenia.

-    Mówiliśmy o wielu polskich zwyczajach związanych ze Świętami  

     Bożego Narodzenia. Kolejnym zwyczajem jest wykonywanie ozdób  

     choinkowych. Ten zwyczaj zanika w naszych domach, gdyż wiele ozdób  

     choinkowych można kupić w sklepach. Jednak gotowe ozdoby nie cieszą  

     tak, jak wykonane samodzielnie.

10. Podanie tematu pracy.

-    Dziś wykonamy ozdoby choinkowe. Wszystkie prace zawiesimy na

      naszej klasowej choince.

11. Omówienie sposobu wykonania ozdób.

-    Ozdoby wykonamy z różnych ziaren (groch, kukurydza, pieprz,

      słonecznik, ryż, mak).

-    Formę wybranej ozdoby odbijamy dwa razy na kartonie po czym

     wycinamy.

     -    Przystępujemy do wyklejania. Niewielką ilością kleju smarujemy

          kawałek powierzchni, formy i nalepiamy na niej wybrane ziarna.

          Następujące po sobie rzędy powinny odróżniać się od siebie kolorem,

          kształtem i wielkością ziaren. Pokrywamy ziarnami całą formę,

          odkładamy do wyschnięcia i ozdabiamy w tym czasie w taki sam sposób

          drugą. Po wyklejeniu obu części ozdoby smarujemy klejem spodnią stronę

          jednej z nich i przylepiamy kawałek włóczki lub wstążeczki, następnie

          przykładamy drugą część.    

12. Ubieranie klasowej choinki.

-   A teraz ubierzemy naszą klasową choinkę, ale nie w sposób tradycyjny

     lecz w formie zabawy.

13. Nauczyciel dzieli klasę na dwa zespoły:

-   zespół „czerwonych” posiada bombki choinkowe w kolorze czerwonym

-   zespół „niebieskich” posiada bombki choinkowe w kolorze niebieskim

Zawieszenie bombki warunkuje poprawna odpowiedź na losowo wybrane pytanie od 1 do 10. Zespoły losują pytania „na przemian” a w przypadku odpowiedzi błędnej odpowiada zespół przeciwny, zyskując możliwość zdobycia punktu. Niektóre z pytań zawierają tzw. „bonus” – możliwość odpowiedzi na pytanie dodatkowe, nagradzane punktem „extra”. Odpowiedzi z 8 zaznaczonych pytań zespoły wpisują w umieszczoną na tablicy krzyżówkę. Rozwiązanie hasła to zdobycie kolejnego punktu. Zabawę wygrywa zespół, który zawiesi na choince klasowej jak najwięcej bombek w swoim kolorze.

Pytania:

1.      Rodzaj utworu muzycznego śpiewany w okresie Świąt Bożego Narodzenia. [KOLĘDA]      / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją A /

                 * bonus: nazwa utworu muzycznego śpiewana  w okresie Świąt Bożego Narodzenia o 

                  charakterze ludowym-pasterskim. [PASTORAŁKA]

2.    Tradycyjna ozdoba izb- mieszkań okresu Świąt Bożego  Narodzenia. [CHOINKA]

       / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją B /

      * bonus: z którego wieku pochodzi zwyczaj strojenia izb- mieszkań choinką. /XVIII w./

3.   Tradycyjna Msza Święta odprawiana w Wigilię Bożego  Narodzenia

       o północy. [PASTERKA]

       / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją C /

     4.    Podaj inną nazwę Świąt Bożego  Narodzenia. [GODY, GODNE ŚWIĘTA, ŚWIĘTE     

           WIECZORY, KOLADKA]

5.      Teatralna wersja przedstawiająca historię narodzin Jezusa Chrystusa. [JASEŁKA]                                   

       / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją D /

      * bonus: który ze świętych po raz pierwszy  wystawił widowisko w formie jasełek.     

      / Święty Franciszek z Asyżu /

6.      Historia narodzin Jezusa Chrystusa w formie drewnianych, porcelanowych lub glinianych figurek wystawianych w kościołach od I  połowy XVIII w. [SZOPKA]

       / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją E /

      * bonus:  podaj które miasto w Polsce słynie z konkursu na najpiękniejszą szopkę 

      / Kraków /

7.      Postać z drewnianym łbem i kłapiącą szczęką występująca w ludowych widowiskach 

       okresu Świąt Bożego Narodzenia. [TUROŃ]

      / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją F /

      * bonus: wymień co najmniej dwie  inne postaci owych widowisk / Diabeł, Śmierć, 

      Herod, Marszałek, Turek, Gwiazdor /

8.   Pod obrusem w czasie Wigilii „aby się darzyło i mnożyło”. [SIANO]

       / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją G /

9.   Potrawa Wigilijna wykonywana z mąki pszennej i bakalii- rodzynki, orzechy itp.          

      [KUTIA]

      / odpowiedź wpisz do krzyżówki pod pozycją H /

10.   Jaki znak w przyrodzie oznaczał czas Wieczerzy Wigilijnej. [PIERWSZA GWIAZDA]

Rozwiązaniem krzyżówki jest słowo OPŁATEK – tradycyjny, nieodzowny element Świąt Bożego Narodzenia. Pieczony w żelaznych formach z przaśnego pszennego ciasta, symbolizuje pokój, przebaczenie, miłość. Ma zapewnić szczęście i dobrobyt.