JAK BYĆ DOBRYM WYCHOWAWCĄ.doc

                                JAK BYĆ DOBRYM WYCHOWAWCĄ?

     Z biegiem lat pracy zawodowej coraz bardziej uświadamiamy sobie ogromną rolę nauczyciela nie tylko w przekazywaniu wiedzy, ale również jako wzorca osobowego                                 i człowieka odpowiedzialnego za ,, przebudzenie wychowanka”, pokazanie mu drogowskazów moralnych, nauczenie, jak ma żyć w świecie pełnym sprzeczności, konfliktów i zagrożeń.

    Podejmując się tak odpowiedzialnego zadania musimy zdawać sobie sprawę, iż rola nauczyciela wychowawcy jest bardzo trudna i odpowiedzialna. Pełnienie jej wymaga skutecznego i efektywnego wypełniania przez nauczyciela określonych funkcji:

·        dydaktycznej związanej z przekazywaniem wiedzy, rozwijaniem i doskonaleniem umiejętności,

·          wychowawczej związanej z kształtowaniem postaw społecznych, systemu wartości,

·        opiekuńczej opartej na trosce zaspokajania potrzeb biologicznych  i psychicznych uczniów, zapewniania im poczucia bezpieczeństwa.

Wszystkie te funkcje wzajemnie się przeplatają i uzupełniają. Trudno jest wyróżnić działania nauczyciela, poprzez które jedynie uczy, czy też wychowuje. Taka logika wpisana jest                              w każdy świadomy akt ludzki. Jeśli coś wykonujemy, to czyn nasz zakłada określoną wiedzę, umiejętność działania oraz ocenę moralną. Szkoła zredukowana tylko do przekazu wiedzy lub tylko do kształtowania umiejętności, lub tylko do wychowywania byłaby niepełna. Oznacza to, że nie można mówić o wychowaniu jako o sprawie dodatkowej, odrębnej, ani jako                           o priorytecie. Wychowanie stanowi, więc integralną część działalności każdego nauczyciela. Stąd też wniosek, że wychowawca to nie tylko opiekun klasy, lecz każdy nauczyciel przedmiotu zatrudniony w szkole i oddziaływujący na postawy wychowanków. 

Oddziaływanie może być zamierzone lub samoistne, płynące z postawy, wiedzy, świadomości                    i zachowania nauczyciela. Aby proces wychowawczy mógł być realizowany z pozytywnym skutkiem, wychowawca musi z rozwagą dobierać środki i metody, a przede wszystkim musi uświadomić sobie cel tego procesu.                    

     Skuteczność wychowania nie zależy jednak tylko od znajomości celu i określonych metod                    i form oddziaływania na wychowanków. Bardzo istotną rolę spełnia w tym zakresie postawa wychowawcy, jego zaangażowanie, doświadczenie, wiedza pedagogiczna i psychologiczna,                    a także określone cechy osobowości. Dlatego nasuwa się pytanie:                                                                                   

Jaki powinien być dobry wychowawca?

     Młodzież oczekuje takiego wychowawcy, który byłby doradcą i powiernikiem, człowiekiem, na którym zawsze można polegać, człowiekiem dobrym, uczciwym, wyrozumiałym, sprawiedliwym i mądrym, doświadczonym, ale jednocześnie partnerem tego niedoświadczonego. Dobrze, aby był intelektualnie i emocjonalnie dojrzały, ale jednocześnie rozumiejący potrzeby i przywary młodzieńczego wieku, budzący zaufanie, tolerancyjny, lecz kiedy trzeba, strofujący za prawdziwe przewinienia. Dobry wychowawca jest dla uczniów najbliższą osobą w szkole. Interesuje się wychowankami, zna ich osobowość, potrzeby, zainteresowania, możliwości, okazuje należny im szacunek. Otacza indywidualną opieką, zapewnia potrzebę bezpieczeństwa, obdarza zaufaniem i w pełni wyraża wobec nich swoją akceptację. Tak scharakteryzowana postawa wychowawcy nie wyczerpuje wszystkich cech pożądanych z pedagogicznego punktu widzenia. Są one istotnymi wskaźnikami postawy dobrego wychowawcy, co bynajmniej nie umniejsza innych ważnych cech, przejawiających się w różnego rodzaju jego zachowaniach mających walor wychowawczy.

Należą do nich m. in.:

·        dawanie uczniom dobrego przykładu własnym postępowaniem,

·        życzliwy stosunek do ludzi i zdolność do pracy w zespole,

·        wysoki stopień kultury osobistej i pedagogicznej,

·        wrażliwość etyczna i estetyczna, odpowiedzialność i godność osobista,

·        gruntowna znajomość właściwości psychofizycznych uczniów,

·        zrównoważenie psychiczne i odporność fizyczna,

·        umiejętność nawiązywania dialogu i wpływania na stosunki międzyludzkie,

·        oryginalność lub pewnego rodzaju niepowtarzalność zachowania, czyli na ile wychowawca jest wyraźnie ,,zarysowany” jako osobowość, a przez to interesujący                      i atrakcyjny dla uczniów.

Skuteczności działań wychowawczych będą sprzyjać jeszcze takie cechy osobowości, jak:

·        żywy temperament, wyobraźnia i szeroki wachlarz zainteresowań,

·        zdolność szybkiego orientowania się w sytuacji i stosowania odpowiednich środków,

·        zdolność panowania nad swoimi emocjami i uczuciami,

·        umiejętność realnej i krytycznej samooceny,

·        ustawiczna praca nad własnym rozwojem,

·        duże poczucie sprawiedliwości, rzetelność, tolerancyjność i doza humoru.

Reasumując powyższe rozważania można przyjąć, że podstawowym warunkiem prawidłowego przebiegu procesu nauczania i wychowania są odpowiednie cechy osobowe nauczyciela wychowawcy.

     Dobry wychowawca w swojej działalności wychowawczej:

·        stosuje demokratyczny styl kierowania wychowawczego, czyli okazuje uczniom życzliwość i zrozumienie, umożliwia im wspólne i samodzielne podejmowanie decyzji, przedyskutowanie nurtujących ich problemów, zachęca do aktywności                                     i samodzielności, liczy się z inicjatywą, pomysłowością, celami i decyzjami zespołu,

·        stawia przed uczniami odpowiednie cele, czyli uświadamia im konkretne zadania dotyczące inicjowanych i organizowanych w klasie działań,

·        wspomaga dzieci w ich rozwoju i samodoskonaleniu, w kształtowaniu prawidłowego, zdrowego stosunku do siebie i do innych, do obowiązków, w tym do nauki i do pracy,

·        wspomaga w kształtowaniu pozytywnej samooceny, poczucia własnej wartości, podmiotowości i odpowiedzialności,

·        stymuluje lub wzmacnia wszelkie pozytywne wartości i wzorce zachowań,

·        stwarza uczniom życzliwą i przyjazną atmosferę będącą podstawą budowania więzi między wychowankiem a wychowawcą, atmosferę wzajemnej akceptacji i dobrego kontaktu,

·        zna i stosuje procedury i metody współpracy z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością oraz demoralizacją,

·        systematycznie współpracuje z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, instytucjami działającymi na rzecz pomocy np. MOPS, TPD,

·        skutecznie i systematycznie współpracuje z rodzicami.

Aby sprostać temu katalogowi oczekiwań, dobry wychowawca musi posiadać odpowiednio wysokie kwalifikacje zawodowe, odznaczać się zamiłowaniem do pracy, dokładnością                          i wytrwałością, powinien umieć okazywać przyjaźń i zaufanie. Powinien mieć pasję opiekuna, być przyjacielem dzieci i młodzieży. Powinien dysponować niezawodną intuicją                    a przede wszystkim wiedzą psychologiczną i pedagogiczną.

     Miarą etyki w wychowaniu jest odpowiedzialność wychowawcy za ucznia, za jego rozwój                            i dobro, i w konsekwencji za jego dojrzałość, dlatego każdy wychowawca powinien dokonać rozpoznania własnych predyspozycji do zawodu, potencjalnych możliwości i braków, które trzeba będzie przezwyciężyć dzięki pogłębianiu wiedzy oraz usilnej pracy nad sobą.                                                                                                                                                                                                                     Wychowawca, który zdaje sobie sprawę ze swoich niedoskonałości oraz postępuje uczciwie                       i w sposób naturalny, staje się jednostką znaczącą, z którą warto się identyfikować.