Socjologia.doc

Socjologia

1.       Warunki powstawania socjologii:

Socjologia jest nauką o wszelkich możliwych do wyróżnienia formach życia grupowego ludzi.

Podwalinami socjologii jest starożytna Grecja . Platon z polityką wiąże tzw. Wieczne wartości czyli dobro, prawda, i sprawiedliwość, które powinny być realizowane przez państwo czyli społeczeństwo. Warunkiem stworzenia doskonałego państwa jest zachowanie ścisłej hierarchii w społeczeństwie podzielonym na klasy i rządzonym przez elitę. Wg Platona celem życia społeczeństwa jest państwo jako całość a nie szczęście jednostek (obywateli).
Arystoteles- dokonuje podziału form ustroju politycznego na dobre i złe.
Dobre formy ustroju politycznego to: monarchia i arystokracja natomiast złe to: tyrania, oligarchia i demokracja. Arystoteles określa swoje poglądy w oparciu o analizę systemów politycznych.
Arystoteles wraca uwagę na praktyczną przydatność ustrojów politycznych. społeczeństwo ma 3 klasy: bogatą, średnią i biedną konieczne jest zachowanie właściwej równowagi między klasami (powinna być przewaga klasy średniej).
W Rewolucji Francuskiej istnieje przekonanie o równości,braterstwie  i wolności oraz braku władzy, która kieruje, ludzie sami dla siebie SA władzą. Poprzez odkrywanie nowych lądów, a za tym i kultur, społeczeństw doprowadziło do zmian wewnętrznych  i szukania innych możliwości. Rewolucja Przemysłowa w Anglii(przełom XVIII/IX w.) ucieczka ze wsi do miast,maszyny parowe, możliwość pracy w fabrykach ludzi ze wsi. Wpływ mają również odkrycia geograficzne, czyli nowe lądy, nowe kultury, społeczeństwa, inna władza, inne sposoby budowania związków. Tworzenie się państw narodowych, a tym samym opieka nad swoim obywatelem.

2. Geneza nauki socjologia:

Socjologia jako nauka została stworzona przez filozofa francuskiego Augusta Comta, który nazywał ja „fizyką socjalną”. Kierunki teoretyczne w nauce socjologii dzielą się na dwie zasadnicze grupy:

a)naturalistyczną

b) idealistyczną

Zwolennicy pierwszego kierunku rozpatrują zagadnienia socjologii z punktu widzenia przyczynowości i posługują się w swych badaniach metoda indukcyjną. Uczeni należący do kierunku idealistycznego uważają społeczeństwo ludzkie za zjawisko należące do rzędu duchowych i badając  zagadnienia socjologiczne, odrzucają metody stosowane w naukach przyrodniczych. Szkoła naturalistyczna rozwinięta została przez Marksa i Comte, kierunek idealistyczny przez Hegla,Schellinga i Fichtego. Spencer należał do szkoły socjologii posługującej się w analizie zjawisk społecznych analogjami zaczerpniętymi z badań nad organizmami żywymi. Gobineau jest twórcą kierunku rasowo-bilogicznego. Tarde rozwinął szkołę psychologiczną kładącą szczególny nacisk na znaczenie wzajemnego naśladowania się wśród członków społeczeństwa. Durkheim jest założycielem kierunku obiektywnego, uważającego, iż zjawiska społeczne są faktami  realnymi. Społeczeństwo jest wytworem jednostek i to one je kreują.

Comt opracował 3 zasady uprawnienia socjologii jako nauki:

1.       Badać  fakty i tylko fakty

2.       Szukać pomiędzy faktami zawiązków

3.       Ustalać prawa na bazie tych obserwacji

3.Definicja socjologii:

        Socjologia- jest to nauka społeczna, której celem jest badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich.

Do podstawowych przedmiotów analiz socjologicznych należą m.in.:

- procesy i zjawiska zachodzące w obrębie rzeczywistości społecznej, wszelkie przejawy i formy życia społecznego ,

- struktury społeczne

- zbiorowość

- układy interakcji społecznych traktowanych jako czynnik konstytuujący i podtrzymujący istnienie grup społecznych

    4. Instytucjonalizacja socjologii:

    W roku 1982 powstaje Katedra socjologii Chicago Uniwersytet, a w latach 70 XIX w. w USA są już wykłady socjologii. W Polsce pojawia się w 20-leciu międzywojennym. W roku 1930 jako odrębny kierunek studiów. Znanymi socjologami w Polsce są Leon Petrażycki  i Florian Znaniecki. Dzieła Znanieckiego to :  Chłop polski w Europie i Ameryce, Wstęp do socjologii,  Metoda socjologii,  Społeczne role uczonych, Nauki o kulturze. Pierwszym czasopismem był „Przegląd Socjologiczny” . Powstaje PTS –Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Istotą nauki Znanieckiego jest wyodrębnienie socjologii jako nauki posiadającej swój własny przedmiot i metodę badań. Oryginalny system socjologii Znanieckiego nazywany jest humanistyczna socjologią indukcyjną. Przyjął on, że zjawiska społeczne oparte na postawach ludzkich, ich wartościach dotyczących współżycia miedzy sobą, roli i osobowości społecznej stanowi podstawę tej dyscypliny. Przedmiot socjologii tworzą również 4 systemy społeczne (układy społeczne) wyodrębnione dla celów badanych, są to: czyny społeczne, stosunki społeczne osobowość społeczna i grupa społeczna.

To uznanie socjologii za dyscyplinę nauki przez utworzenie katedr czy wydziałów uniwersyteckich, instytutów badawczych, periodyków socjologicznych, stowarzyszeń i organizacji socjologów a także utworzenia stanowisk zawodowych dla socjologów.

Socjologia jako osobna dziedzina wiedzy naukowej rodzi się dopiero w I połowie XIX wieku. Nazwę „socjologia” wprowadza w 1838r. A.Comte. Pierwsze książki socjologiczne pisze H. Spencer. Socjologia jako dyscyplina akademicka nauczana na uczelniach pojawiła się dopiero w 1892 r. w Stanach Zjednoczonych i 1895r. w Europie.

W Polsce twórcą pierwszego ośrodka socjologicznego był Florian Znaniecki.

W skali międzynarodowej socjologowie zaczęli organizować się w 1949 r. kiedy powstała masowa organizacja o zasięgu światowym, reprezentująca socjologów z niemal stu krajów.

5.Czym charakteryzuje się wiedza potoczna:

Wiedza potoczna nacechowana jest wartościowaniem (zdobywamy ja sami bezpośrednio w toku interakcji z innymi jednostkami i stąd jest wiedza „nasza”). Charakteryzuje się opisywaniem świata wedle dychotomicznych podziałów (albo czarne albo białe).Pochopność uogólnień – nasza ocena jest wyjściowa. Panują stereotypy, czyli stypologizowanie przyjęte od innych wiedza mająca charakter upraszczający, generalizujący, sztywny i odporny na zmiany często nacechowany emocjonalnie. Przykładem może być np. cygan to złodziej, mniejszości seksualne, stereotyp blondynki.

Wiedza potoczna

- zbiór spostrzeżeń przypadkowych i osobistych – każdy żyje w nieco odmiennych zbiorowościach, w różnych warunkach, ma nieco inne losy życiowe, inne sukcesy i porażki a zarazem skłonność do ich generalizowania, traktowania jako powszechnych i typowych

-to wiedza zdroworozsądkowa

-wiedza oparta na przekazach, opowieściach, doświadczeniach swoich i innych osób

-służy do funkcjonowania w życiu codziennym

- często bazująca na stereotypach

-jest fragmentaryczna i niespójna

-nie poparta obiektywnymi dowodami

-elastyczna

-zmienna

-nie bazuje na faktach tylko subiektywnych odczuciach

-nieprecyzyjna

-nie można jej w sposób jednoznaczny zweryfikować

6. Czym charakteryzuje się wiedza naukowa:

Wiedza naukowa – naukowe badanie rzeczywistości społecznej charakteryzuje się:

- niezadowolenie się samymi opisami i zmierzanie do wyjaśnienia za pomocą teorii

- uczonych i badaczy obowiązuje przestrzeganie reguł procesu badawczego

- powstrzymywanie się od wartościowanie, patrzenie obiektywnie na badanie .

Cechami charakterystycznymi socjologii jako nauki są:

1.       Założenie, że świat rzeczywisty istnieje niezależnie od naszej percepcji tego swiata oraz wiedzy o nim,

2.       Założenie, że w naturze panuje porządek, ze pewne wydarzenia nie dzieją się przypadkowo ponieważ w ich podłożu znajdują się jakieś przyczyny

3.       Wiedza o świecie może być zdobywana poprzez systematyczna obserwację

4.       Prawda naukowa może zostać potwierdzona poprzez badania empirystyczne, czyli przez badanie, które pokazuje jak dane badania wyglądają w rzeczywistości

5.       Metoda naukowa ogranicza wpływ przekonań osobistych badacza na proces badawczy

Comt opracował 3 zasady uprawnienia socjologii jako nauki:

1.Badać  fakty i tylko fakty

2.Szukać pomiędzy faktami zawiązków

3.Ustalać prawa na bazie tych obserwacji

7. Mankamenty socjologii jako nauki:

1.brak precyzji –matematyka, fizyka –przeciwieństwa

2. jednostki ludzkie są zmienne – efekt HAWTHORE , badanie empiryczne dotyczące socjologii organizacji i zarządzania (badano warunki pracy poprzez oddziaływanie bodźcami na jednostki)

3. jednostki ludzkie są racjonalne – Weber uważał, że badaniem socjologii jest działanie społeczne, czynności zorientowane na zachowanie się ludzi. Wiedza ta implikuje na zmiany i zachowania jednostek

- paradoks autostrady- na socjalny popyt      wpływa wiele innych ludzi i też zrobi się wniosek

- paradoks Roberta Mertona – gdy bankowi grozi upadłość ludzie wybierają pieniądze

-paradoks castingu – ogłoszenie że bardzo atrakcyjna do pracy w reklamie, zjawia się dużo ludzi, dużo podań i ludzie czekają

8. August Comte (1798-1857)-francuski filozof- wydał pracę „Kurs filozofii społecznej”, według niego poznanie ludzkie w swym rozwoju przechodzi 3 stadia:1) teologiczne, kiedy człowiek wszystko tłumaczy działaniem nadnaturalnych istot, a religia od fetyszyzmu poprzez wielobóstwo podnosi się do monoteizmu;2)metafizyczne, w którym przy tłumaczeniu miejsca uczucia i fantazji zajmuje dowód logiczny, a miejsce bóstw – abstrakcyjne idee, zasady i siły; 3) pozytywne, czyli naukowe, w które wchodzimy obecnie, a w którym jedynym kryterium prawdy jest zgodność z faktami. W każdym społeczeństwie wyodrębniał : statykę społeczną – porządek i stabilizacja oraz dynamikę społeczną, czyli w jaki sposób następuje rozwój i zmiany. Sformułował 4 metody badawcze(spełnił wszystkie warunki, aby socjologia stała się nauką):

1)obserwacja czysta (wolna od uprzedzeń), wstępny etap procesu badawczego

2)eksperyment , czyli sprawdzenie skutków działania określonego zjawiska na jakąś dziedzinę rzeczywistości społecznej. Sprawdzenie jak ludzie reagują na jakiś bodziec albo na jakąś konkretna sytuację.

3) metoda porównawcza

4) analiza historyczna

Zakładał, że musi być taki czynnik gdzie większość jednostek ma pewne podobne poglady, wspólnota opinii, przekonań jako coś co spaja społeczeństwa. Comte żyje w społeczeństwie przemysłowym, zakłada, ze musi coś spajać ówczesne społeczeństwo i to była „Religia Ludzkości”. Comte daje utopijny obraz państwa o zabarwieniu socjalistycznym.

9. Herbert Spencer (1820-1903)-angielski filozof i socjolog, pozytywista, nauki biologiczne. Postrzegał społeczeństwo przez pryzmat biologiczny. Zastępował podstawowe typy społeczeństw społeczeństwami bardziej zróżnicowanymi. Ewolucjonista. Był prekursorem organicyzmu. Patrząc na społeczeństwo widział żywy organizm. Każda część organizmu jest potrzebna społeczeństwu. Zróżnicowania społeczeństwa można przenieść na grunt biologiczny. Społeczeństwo , czyli system jest częścią świata przyrody, zaś organizm społeczny podlega takim samym prawom jak organizm biologiczny, np. wewnętrzne zróżnicowane, wyodrębnione funkcje, wzrost masy, wzajemność i funkcjonalność. Jeżeli chcemy wyjaśnić jakieś zjawisko to musimy sięgnąć do jego genezy – zmiana, ruch i dynamika:

Zmiana – organizm społeczny podlega rozwojowi

Ruch – dostosowuje się do określonego otoczenia

Dynamika

W świecie przyrody nic nie jest stałe. Jedne się przemieszczają, padają, rodzą się nowe. Tak samo jest w społeczeństwie. Darwinizm społeczny – przetrwają najlepiej przystosowani: pewne gatunki nie potrafią się przystosować do określonych warunków w znaczeniu społecznym będzie się wiązało z tym, że pewna cywilizacja podbije drugą,

Doktryna Smith – niewidzialna ręka rynku. Istnieją ci co posiadają i ci co musza pracować dla posiadających Darwinizm będzie uzasadniał kapitalizm i system wolnorynkowy oraz podboje jednych przez drugich.

Jego dziełem jest „Filozofia syntetyczna”. Polegał na analizie społecznych zachowań uwzględniając funkcje jednostki w społeczeństwie jako całości.

10. Karol Marks (1818-1883)- osoba o niekwestionowanej pozycji. Niemiecki myśliciel, działacz rewolucyjny. bardzo dużo pisał. Manifest komunistyczny z roku 1848, twórca materializmu dialektycznego oraz materializmu historycznego. Studia ukończył w Jenie. W 1843 spotyka Engelsa. Marks interesuje się badaniami społecznymi. cel ulepszenie społeczeństwa. Materializm- „Człowieka należy zrozumieć od płodu zaczynając”

Prawa rozwoju społecznego u Marksa są osadzone w strukturze ekonomicznej społeczeństwa. Nie tyle natura implikuje przemiany, ale implikuje rozwój społeczny wynikający ze struktur ekonomicznych, społecznych. Społeczeństwo stanowi całość jest powiązane wewnętrznie. Nie używa słowa społeczeństwo tylko formacja. Owe formacje historyczne powinniśmy analizować i one tworzą całość.

Dychotomiczny podział klasowy – w przeciągu różnych wieków istniały różne formacje, identyczne zjawiska zachodzące wewnątrz formacji. W prawie każdej formacji istniały zawsze dwie klasy – klasa posiadająca środki produkcji, a druga to klasa nie posiadająca środków produkcji. Marks posiadających nazywa burżujami, czyli kapitalistami, a ci co nie posiadają, to klasa robotnicza.

Marks miał 6 różnych formacji:

1.       Formacja pierwotna, gdzie nie było jeszcze własności,

2.       Azjatycka,

3.       Antyczna,

4.       Feudalna,

5.       Kapitalistyczna,

6.       Proletariacka (robotnicza)

Marks diagnozuje formacje, aby je zmieniać.

Konflikt społeczny jako czynnik, który determinuje zmiany formacji. Dzięki konfliktowi społeczeństwa rozwijają się przechodząc z jednych do drugich „Historia wszelkiego dotychczasowego, to historia walk klasowych”.

     11. Emil Durkheim (1858-1917)

       Twórca socjologizmu, psychologizmu, który uważał, że to dwa różne sposoby patrzenia na społeczeństwo. Psychologizm-głównym determinantem działania będą cechy o charakterze psychicznym, różne instynkty i uczucia. Socjologizm- na jednostkę działa społeczeństwo, określona jednostka zachowują się tak, a nie inaczej, bo pojawił się pewien wpływ zewnętrzny.

Durkheim interesował się tym co scala społeczeństwo. Jego najważniejsze postulaty badawcze dotyczyły tego, aby fakty społeczne (wierzenia,obyczaje,prawo,kultura,moda,sposoby działania jednostek) badać jako rzeczy. Przez fakt społeczny rozumie się sposób działania będący czymś powszechnym zdolnym do wywierania nie przymusu zewnętrznego na jednostkę, i zachowując własną egzystencję. Rozwinął teorie więzi społecznej i rodziny, religii, dewiacji i patologii społecznej.

Postulat Durkheima – metodyczna niewiedza, oznaczała, że naukowiec badający społeczeństwo nie zna i nie chce znać jego moralności, ale w zamian za to może obserwować i opisywać normy i wartości istniejące w danym społeczeństwie, a także kary, którymi są obwarowane złamanie norm. Tym co spaja społeczeństwo jest rytuał. Rytuały określone zachowania o charakterze społecznym.

Durkheim wprowadza 2 typy społeczeństw:

1.       Społeczeństwo pierwotne – solidarność mechaniczna

2.       Społeczeństwo przemysłowe – solidarność organiczna

Te dwa typy różnicuje nam rodzaj solidarności, która występuje pomiędzy jednostkami. Solidarność mechaniczna opiera się na podobieństwie jednostek względem siebie, wszyscy obywatele są do siebie podobni i wykonują identyczne czynności. . Solidarność organiczna opiera się na zróżnicowaniu jednostek, społeczeństwo rozwija się.

Badanie nad samobójstwami- bada dlaczego niektóre jednostki wyrzucają się ze społeczeństwa. Metoda oparta na analizie dokumentów samobójców, coś co pozwoli mu analizować dane statystyczne. Analizuje je pod kątem, czy samobójca jest częściej kobietą, czy mężczyzną, czy osoba zamężna, żonaty, czy wolna, czy samobójstwo popełni częściej ten, który jest z kościoła katolickiego, czy z kościoła protestanckiego. Wtedy, gdy jednostka jest zżyta ze społeczeństwem, to samobójstwo się nie pojawi.

12. Max Weber (1864-19200  - Niemiecki socjolog, metodolog nauk społecznych. wiele miał do powiedzenia na temat religii, administracji, prawa i polityki. Profesor różnych uniwersytetów. Mając 25 lat zrobił doktorat, a mając 27 lat był habilitantem. Twórca socjologii rozumiejącej – postulował uwolnienie socjologii od wartościowania, wyeliminowania z procesu badawczego założeń wstępnych i uprzedzeń. Wprowadził kategorie typu idealnego: Typ idealny- aktywny, przygotowany,...