Elektrostymulacja wysokonapięciowa EWN.pdf

FIZYKOTERAPIA

Opis przypadku

Owrzodzenia Īylne goleni stanowią istotny problem medyczny oraz spoáeczno-ekonomiczny. Przedstawiono przypadek

63-letniego mĊĪczyzny, u którego zastosowano zabiegi elektrostymulacji wysokonapiĊciowej (EWN). Stymulacja katodowa

okazaáa siĊ skutecznym bodĨcem fizykalnym w niszczeniu bakterii zasiedlających owrzodzenie Īylne goleni.

Elektrostymulacja

wysokonapiĊciowa – EWN

dziej zaawansowanym stadium prze-

wlekłej niewydolności. Europejskie ba-

dania epidemiologiczne wykazują, że

częstość występowania ubytków tkanek

miękkich o etiologii żylnej ocenia się na

0,3-1,2% populacji dorosłych w krajach

zachodnich. Przyjmuje się, że w Polsce

problem ten dotyczy około 600 tysięcy

ludzi. Na uwagę zasługuje fakt, iż praw-

dopodobieństwo rozwoju owrzodzeń

żylnych znacznie wzrasta z wiekiem

i w przedziale 65-80 lat stanowi już 6%.

Badacze wskazują również na wysoką na-

wrotowość schorzenia, która może wyno-

sić od 33 do 67%.

Z danych publikowanych w zachod-

nich czasopismach wynika, że na lecze-

nie i opiekę chorych z owrzodzeniami go-

leni w Wielkiej Brytanii wydaje się rocz-

nie około 400 mln funtów. Rybak i wsp.

podają, iż jedynie w 2003 roku koszt lecze-

nia pacjentów z owrzodzeniami żylnymi

w Polsce wyniósł prawie 4 mln zł.

Pomimo nakładów finansowych i sto-

sowania szeregu metod leczniczych, za-

równo przyczynowych (zabiegi chirur-

giczne), jak i zachowawczych (leczenie

uciskowe, farmakoterapia), wyniki są wy-

soce niezadowalające. Dlatego wciąż po-

szukuje się nowych, skutecznych i tanich

środków, które pomogą przyspieszyć pro-

ces gojenia ubytków i pozwolą obniżyć

koszty leczenia.

Elektrostymulacja wysokonapięciowa

(EWN) to stosunkowo nowa metoda lecz-

nicza znana głównie w Stanach Zjedno-

czonych i od kilku lat coraz szerzej stoso-

wana w krajach Europy Zachodniej. War-

tość napięcia wynosi tu zwykle od 100

do 150 V, lecz czasem może sięgać na-

wet 500 V. Najbardziej charakterystycz-

nym kształtem przebiegu leczniczego są

dwa trójkątne, szybko po sobie następują-

ce impulsy pulsujące. Czas trwania typo-

wego impulsu zwykle zamyka się w gra-

nicach 5 -200 µs, a częstotliwość – w za-

kresie 1-125 Hz.

W pracy opisano przypadek chorego

z owrzodzeniem żylnym goleni, którego

poddano zabiegom EWN w celu próby zni-

welowania zakażenia bakteryjnego w ob-

rębie ubytku.

Opis przypadku

63-letni mężczyzna (MM) został przyjęty

27 sierpnia 2002 r. do Kliniki Chirurgii

Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyj-

nej Śląskiej Akademii Medycznej w Ka-

towicach z powodu owrzodzenia żylnego

goleni. Ubytek był zlokalizowany w okoli-

cy nad kostką przyśrodkową lewego pod-

udzia. Chory od 15 lat miał objawy prze-

wlekłej niewydolności żylnej (ból koń-

czyn dolnych, żylaki, obrzęk, przebarwie-

nia skóry). W ciągu całego okresu choroby

pacjent znajdował się pod okresową kon-

trolą (zgłaszał się w przypadku zaostrzeń

przewlekłej niewydolności żylnej) w przy-

chodni medycyny rodzinnej. Przyjmował

leki flebotropowe (venescin, venestat i de-

tralex) oraz heparyny drobnocząsteczko-

we (clexane i fraxiparine) w nawracają-

cych zapaleniach żył głębokich. Dwa lata

temu na skutek urazu mechanicznego po-

jawiło się niewielkie przerwanie ciągło-

ści skóry, z którego w okresie kilku tygo-

dni rozwinęło się owrzodzenie. W sierp-

niu 2000 r. został skierowany do lecze-

nia szpitalnego na oddział dermatologii.

Przez trzy tygodnie hospitalizacji stoso-

wano farmakoterapię (leki flebotropowe,

kąpiele w roztworze nadmanganianu po-

tasu oraz iruxol, fibrolan i sproszkowane

antybiotyki na ubytek), leczenie uciskowe

z użyciem bandaży elastycznych oraz dre-

naż ułożeniowy (elewację kończyny). Na-

stępnie chory był leczony ambulatoryjnie,

gdzie kontynuowano leczenie farmakolo-

giczne i kompresoterapię (pacjent został

przeszkolony, jak bandażować kończynę).

Stosowano również opatrunki koloidowe,

bez większych efektów. W trakcie całego

okresu terapii owrzodzenie nie zostało

wyleczone (ubytek właściwie przez cały

czas był pokryty znaczną wydzieliną rop-

ną, co uniemożliwiało ziarninowanie i na-

skórkowanie).

Fot. 1. Pacjent (MM) – wygląd owrzodzenia przed sty-

mulacją katodową

Fot. 2. Pacjent (MM) – wygląd owrzodzenia po stymulacji

katodowej

28 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2007

O wrzodzenia żylne goleni są najbar-

FIZYKOTERAPIA

W Klinice Chirurgii Ogólnej, Naczynio-

wej i Transplantacyjnej u chorego wyko-

nano badanie naczyń krwionośnych koń-

czyn dolnych z wykorzystaniem ultraso-

nografii dopplerowskiej. Stwierdzono nie-

wydolność żył powierzchownych i głębo-

kich (zespół pozakrzepowy). Wyznaczono

również wskaźnik kostka-ramię, którego

wartość wyniosła 1,7. Po konsultacji kar-

diologicznej i anestezjologicznej wobec

braku przeciwwskazań chory został za-

kwalifikowany do leczenia operacyjnego.

1 września 2000 r. wykonano zabieg strip-

pingu krótkiego żyły odpiszczelowej, któ-

ry polegał na podskórnym wyrwaniu ży-

ły oraz podwiązaniu i przecięciu wszyst-

kich perforatorów (żył przeszywających

łączących usuwaną żyłę powierzchowną

z układem głębokim) w ujściu udowo-od-

piszczelowym. Po kilku dniach pacjent zo-

stał wypisany do domu i skierowany do

dalszego leczenia w przyklinicznej przy-

chodni chirurgicznej. W okresie poope-

racyjnym zaordynowano jedynie przyj-

mowanie leków flebotropowych oraz na-

kazano stosowanie na owrzodzenie miej-

scowych przymoczek z roztworu soli fi-

zjologicznej.

Pomimo przeprowadzenia przyczyno-

wego leczenia chirurgicznego i zaobser-

wowania w ponownym badaniu dopple-

rowskim (1,5 miesiąca po operacji) po-

prawy ukrwienia w obrębie chorej no-

gi, ubytek wciąż nie ulegał zmniejszeniu

i był pokryty znaczną ilością ropy. Wo-

bec braku przeciwwskazań podjęto pró-

bę zastosowania EWN, w celu zmniejsze-

nia infekcji bakteryjnej w obrębie owrzo-

dzenia.

Do elektroterapii wysokonapięciowej

wykorzystano stymulator prądowy o za-

silaniu sieciowym typu Ionoson (Physio-

med GmbH). W przebiegu leczniczym

stosowano podwójne impulsy pulsujące

o łącznym czasie trwania 100 µs i często-

tliwości 100 Hz. Wartość napięcia wyno-

siła 100 V. Stymulację przeprowadzano

prądem, który nie wywoływał efektów ru-

chowych, a jedynie odczucie mrowienia

(20-40 mA). Używano elektrod z przewo-

dzącej gumy węglowej. Elektroda czyn-

na była dopasowana wielkością do roz-

miaru owrzodzenia i układana na podkła-

dzie z gazy opatrunkowej typu Sterilux ES

o rozmiarach 10 x 10 cm (Hartmann AG),

nasączonej solą fizjologiczną, bezpośred-

nio na powierzchni ubytku. Elektrodę

bierną mocowano nad stawem kolano-

wym, na przedniej powierzchni uda pa-

cjenta. Pojedynczy zabieg trwał 50 minut.

Zabiegi prowadzono raz dziennie przez

kolejne 6 dni w tygodniu w ciągu całej se-

rii leczniczej. Metoda opierała się na tzw.

stymulacji katodowej (elektroda ujemna

– katoda – była ułożona na owrzodzeniu,

elektroda dodatnia – anoda – znajdowa-

ła się nad kolanem). Czas leczenia wyno-

sił 2 tygodnie.

U chorego pobrano dwukrotnie (przed

i po leczeniu) wymaz z owrzodzenia na

posiew bakterii. Na postawie wykona-

nych antybiogramów stwierdzono, że

EWN skutecznie niszczy bakterie zasie-

dlające ubytek (tabela 1, s. 30). Zasto-

sowanie elektrostymulacji katodowej

pozwala opanować miejscową infekcję

i przyspiesza dalsze etapy procesu goje-

nia. Po leczeniu zaobserwowano istotne

zmniejszenie powierzchni pokrytej wy-

dzieliną ropną w stosunku do stanu po-

czątkowego i znaczny przyrost ziarniny

(fot. 1 i 2, s. 28).

Omówienie

Owrzodzenia żylne goleni są poważnym

problemem medycznym oraz społeczno-

ekonomicznym. Stosowane obecnie me-

tody lecznicze nie zawsze przynoszą po-

żądany efekt w postaci ograniczenia in-

fekcji bakteryjnej i zagojenia ubytku.

Zwłaszcza wieloletnie leczenie farma-

kologiczne (z wykorzystaniem miejsco-

wych leków przeciwbakteryjnych) po-

woduje dodatkowo wystąpienie w ob-

rębie owrzodzeń i otaczających tkanek

zmian uczuleniowych oraz zasiedlenie

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2007

FIZYKOTERAPIA

ich przez bakterie wykazujące oporność

na dalszą antybiotykoterapię. W konse-

kwencji stosowane leczenie staje się nie-

skuteczne i dochodzi do pogorszenia ob-

razu klinicznego. Zasiedlenie owrzodzeń

przez bakterie skutkuje zahamowaniem

procesu gojenia. Jedynie efektywne zwal-

czanie towarzyszącej infekcji daje szansę

na zagojenie ubytku. Przedstawiony opis

przypadku pozwala wierzyć, że EWN jest

niezmiernie skutecznym zabiegiem fizy-

kalnym w niszczeniu bakterii w obrębie

owrzodzenia.

Metoda ta jest dobrze tolerowana przez

chorych, ponieważ współczynnik wypeł-

nienia okresu wynosi jedynie 0,01. Ozna-

cza to, że suma efektywnych czasów trwa-

nia impulsów stanowi zaledwie około 1%

całej stymulacji, podczas gdy przerwy wy-

noszą około 99%. Dlatego ładunek groma-

dzący się krótkotrwale w tkankach pod-

lega w znacznym stopniu neutralizacji

w przerwach między impulsami, przez

mechanizmy homeostatyczne organi-

zmu. Poza tym stosowanie EWN jest bez-

pieczne dla tkanek. Wartość ładunku elek-

trycznego w czasie zabiegu EWN o napię-

ciu 100 V wynosi 3-3,5 µC na fazę i cm 2 po-

wierzchni elektrody (w przypadku zabie-

gu o napięciu 500 V ładunek elektryczny

wynosi około 12 µC), podczas gdy jak do-

nosi piśmiennictwo dopiero przekroczenie

and social- economic problem. It is pre-

sented a 63-year old man case report, who

was stimulated in use of high voltage peaks

current (HVPC). The cathode stimulation ap-

peared to be an efficient physical device in

bactericidal effect inside tissue defect.

Key words: HVPC, venous leg ulcers.

20-100 µC może być szkodliwe. Ze wzglę-

du na bardzo krótki czas trwania impul-

su leczniczego możliwe stało się zastoso-

wanie w EWN prądu o dużej amplitudzie.

Amplituda może wynosić tu aż od 2 do 3 A,

natomiast wartość średnia prądu jest niska

i nie przekracza na ogół 1,2-1,5 mA.

Według szacunkowych danych mie-

sięczny koszt stosowania opatrunków ko-

loidowych wynosi około 60-70 zł, leków

farmakologicznych – 100 zł, a leczenia uci-

skowego przy użyciu opasek elastycznych

– 120 zł. Natomiast przeprowadzenie po-

jedynczego zabiegu chirurgicznego wraz

z podstawowymi badaniami diagnostycz-

nymi (flebografia, Doppler) to koszt sięga-

jący nawet 5 tys. zł. Dlatego wciąż poszu-

kuje się metod o niewielkich nakładach fi-

nansowych, takich jak EWN.

D R MED . J AKUB T ARADAJ

Katedra i Zakáad Biofizyki Lekarskiej ĝl. AM w Katowicach

Instytut Fizjoterapii PaĔstwowej Medycznej WyĪszej

Szkoáy Zawodowej w Opolu

Bakterie zasiedlające owrzodzenie

Przed leczeniem

Po leczeniu

Staphylococcus aurens

Pseudomonas aeruginosa

Streptococcus pyogenes

Enterococcus faecalis

Klebsiella pneumoniae

Micrococcus

Citrobacter freundii

Escherichia coli

Pseudomonas putida

Acinetobacter bowmanii

Tab. 1. Antybiogram przed i po leczeniu

30 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2007

V enous leg ulcers are significant medical

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: