Halikarnas (gr. Halikarnassós, współcześnie stanowisko archeologiczne w Bodrum w Turcji) to starożytne miasto nad Morzem Egejskim w Karii. Założone ok. 900 r p.n.e. przez kolonistów z Trojzenu i Argos. Położone nad Zatoką Cerameicus, ze swym wielkim portem i ważną pozycją na morskim szlaku stało się siedzibą władców Karii, z których najsłynniejszym była Artemizja (królowa Halikarnasu z czasów wojen grecko-perskich. Była ona, jak wynika z opisów Herodota (urodzonego w Halikarnasie), kobietą nad podziw dzielną, która sama prowadziła swe okręty do boju, wyczuwała wiatry (?) historii, dlatego też zdecydowanie popierała Persów, za co ci odwdzięczyli się pozostawieniem jej bardzo dużej swobody w polityce wewnętrznej)
- Swoje znaczenie Halikarnas zawdzięczał położeniu zapewniającemu kontrolę nad szlakiem morskim między wyspą Kos a Azją
- Z tego miasta pochodzili historycy Herodot i Dionizjusz z Halikarnasu.
- Halikarnas był członkiem I Związku Ateńskiego
- W 334 p.n.e. Aleksander Macedoński zdobył szturmem bronione przez Persów miasto i zniszczył je.
- Jeden z władców Karii, Mausolos przeniósł stolicę swego państwa z Mylasy do Halikarnasu. Kiedy sprawował rządy w Halikarnasie (377-353 p.n.e.) miasto otoczono wielkimi murami, powstały budynki publiczne,stocznia okrętów wojennych i kanał. Uczynił on Halikarnas jednym z najświetniejszych miast starożytności.
- By uczcić śmierć Mausolosa w 353 albo 352 roku wdowa po nim zbudowała monumentalny grobowiec-mauzoleum, który został uznany za jeden z siedmiu cudów świata. Mauzoleum w Halikarnasie jako jeden z siedmiu cudów świata: Budowla miała prostokątną podstawę o wymiarach 30 na 40 m oraz 45 m wysokości. Na tej prostokątnej podstawie postawiono świątynię otoczoną trzydziestoma sześcioma kolumnami w stylu jońskim podtrzymującymi dach w kształcie dwudziestoczterostopniowej piramidy. Na szczycie piramidy ustawiono rzeźbę przedstawiającą Mauzolosa i Artemizję w kwadrydze. W sumie wysokość budowli wynosiła aż 46 metrów. Zaprojektowali ją Pyteos i Satyros — znakomici architekci tzw. okresu poklasycznego, którzy jednak nawiązywali w swoich dziełach do najlepszych tradycji V wieku p.n.e., czyli okresu, który dzisiaj określamy Grecją klasyczną. To nie wielkość jednak (a raczej nie tylko wielkość) zdecydowała o zaliczeniu mauzoleum do cudów świata, lecz przede wszystkim niezwykłe piękno wykonania, bowiem ściany budowli i fasady w znacznej części były pokryte rzeźbami i płaskorzeźbami wspaniałych twórców starożytności: Leoharesa, Praksyklesa, Skopasa, Bryaksisa i Timotheosa. Wschodnia część ściany mauzoleum przypadła Skopasowi, który przedstawił na niej walkę Greków z Amazonkami. Częściowo się ona zachowała, a fragmenty dzieła Skopasa można obecnie obejrzeć w British Museum. Ścianę zachodnią wykonał Leochares, nadworny rzeźbiarz królów macedońskich Filipa i Aleksandra. Ścianę północną rzeźbił Bryaksis, a południową Praksykles lub Timotheos (szczupłość zachowanych elementów nie pozwala tego rozstrzygnąć). Na ścianach zachodniej, północnej i południowej przedstawiono czyny Tezeusza, Pelopsa i walkę Centaurów z Lapitami. Szczytowe figury Mauzolosa i Artemizji to dzieło Timotheosa lub Pyteosa.
· Mauzoleum zostało uszkodzone w XIII wieku przez trzęsienie ziemi, a w XV wieku Kawalerowie Rodyjscy zniszczyli je, kamienia zaś użyli do budowy zamku. Resztki odkopał brytyjski archeolog sir Charles Thomas Newton w połowie XIX wieku. Ironię losu stanowiło to, że Anglicy oddali część okazów rządowi tureckiemu. Ten jednak nie wiedział, co z prezentem począć i przez jakiś czas magazynował je w koszarach, nie dbając o nie kompletnie. Częściowo zaginęła wtedy dokumentacja, a częściowo i same znaleziska, toteż teraz można jedynie podejrzewać niektóre eksponaty prezentowane w stambulskim Muzeum Archeologicznym o to, że pochodzą z budowli zaliczanej do siedmiu cudów świata. Na szczęście jednak większość fragmentów znajduje się w Sali Halikarnaskiej British Museum i tam można również zobaczyć posągi Mauzolosa i Artemizji.
Posąg Mauzolosa (prawdopodobnie)
Mauzoleum według wyobrażeń z początku XX wieku / Ruiny Mauzoleum
- Należało kolejno do Antygonosa (311 p.n.e.),Lizymacha (po 301 p.n.e.) i Ptolemeuszów (281-197 p.n.e.), a potem cieszyło się niepodległością aż do 129 p.n.e., kiedy znalazło się pod panowaniem Rzymu
- Na miejscu dawnego miasta, gdzie prowadzono szeroko zakrojone wykopaliska w latach 1856-57 i 1865,odkryto resztki wielkiego muru, fragmenty gimnazjonu,kolumnady, fundamenty świątyni i wykute w kamieniu grobowce.
- Od około 1300 roku pod wladzą Turków, na jego ruinach znajduje się dzisiaj tureckie miasto Bodrum.
Za:
Wikipedią (ale nie mówić nikomuJ)
Encyklopedią Britannicą
Portal historyczny HISTMAG: http://histmag.org/?id
adudis