TEORIA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Wykład 3 – 26.10.2006r
Podsystem zarządzania łączy i spaja wszystkie pozostałe systemy organizacji; utrzymuje równowagę między organizacja a jej otoczeniem oraz wszystkimi podsystemami.
Podejście sytuacyjne – lata 60-te i 70-te XX w; termin autorstwa P. R. Lawrence’a i J. W. Lorscha.
Zakłada:
• konieczność zgodności cech poszczególnych podsystemów oraz cech organizacji i charakteru otoczenia.
Poszukuje:
• zależności pomiędzy podsystemami organizacyjnymi i wewnątrz nich
• zależności pomiędzy organizacjami a ich otoczeniem
• struktur organizacyjnych i sposobów zarządzania dostosowanych do różnych sytuacji.
Jaka organizacja w danych warunkach jest najbardziej sprawna?
• Jan Woodward – zależności pomiędzy technologią a strukturą organizacyjną.
• T. Burns i G. M. Stalker – wpływ otoczenia na organizację
• A. Chandler – struktura a strategia
• V. H. Groom – style kierowania a predyspozycje robotników
• Jan Zieleniewski – „nie ma dwu całkiem takich samych instytucji, ani dwu całkiem takich samych okresów ich funkcjonowania. Nie ma więc jednego rozwiązania organizacyjnego równie odpowiedniego dla dwu – choćby nawet podobnych instytucji ani też jednego równie właściwego sposobu działania dla wszystkich jego chwil”.
• D. Helrieger i J. Slocum – wyróżnili trzy rodzaje zmiennych które mają kluczowe znaczenie dla wyboru właściwych rozwiązań strukturalnych:
otoczenie
stałe i pewne niestałe i niepewne
zadania
rutynowe niezrutynizowane
ludzie
niska tolerancja na niepewność wysoka tolerancja na niepewność
TYPOLOGIE ORGANIZACJI
Podział w zależności od ich funkcji genotypowej:
• gospodarcze (działające na podstawie zasady ekonomiczności)
• służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa (szkoły, szpitale, organizacje komunalne, kulturowe, naukowe)
• administracyjne, militarne i policyjne
• społeczne: partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe
• religijne
TYPOLOGIA KATZ’A I KAHN’A
Organizacja:
• produkcyjne czyli gospodarcze (dostarczają społeczeństwu dóbr i usług)
• scalające – podtrzymujące porządek społeczny (socjalizują ludzi, czyli przystosowują ich do życia w społeczeństwie i zapewniają ochronę: szkoły, służby zdrowia, kościoły)
• adaptacyjne – zapewniają rozwój społeczny i gospodarczy (placówki badawcze, uniwersytety, placówki artystyczne)
• polityczne – instytucje państwa wraz z aparatem przymusu, również partie polityczne, związki zawodowe i stowarzyszenia.
TYPOLOGIA A. ETZONI’EGO – wg tego typu relacji między jednostką ludzką a organizacja:
• przymusowe (władza oparta jest na przymusie, a charakter podporządkowania jest alienatywny)
• utylitarne (władza wynika z możliwości dysponowania środkami na nagrody dla uczestników, a charakter podporządkowania jest kalkulatywny).
• normatywne (władza wynika z norm moralnych i przekonań ludzi, a podporządkowanie ma charakter moralny i wiąże się z osobistym zaangażowaniem w sprawy organizacji)
OTOCZENIE ORGANIZACJI
pośrednie
bezpośrednie
organizacja
• „Byt leżący poza jego granicami”
• „Zbiór elementów nie wchodzących w jej skład, lecz pozostający w jakichś relacjach w stosunku do niej”.
• otoczenie bezpośrednie (zadaniowe, krąg zewnętrzny organizacji). Obejmuje czynniki pozostające poza organizacją, które mają bezpośredni wpływ na jej funkcjonowanie; są to inne organizacje, ludzie i niektóre zewnętrzne warunki (funkcjonowanie organizacji, np.: banki czy ZUS).
• otoczenie ogólne (pośrednie dalsze) – obejmuje warunki wynikające z cech nadsystemu społecznego organizacji; jego elementy:
- otoczenie kulturowe
- otoczenie techniczne i technologiczne
- otoczenie edukacyjne
- otoczenie polityczne
- otoczenie prawne
- otoczenie socjologiczne
- otoczenie demograficzne
- otoczenie naturalne (klimat, teren, dostępność do bogactw naturalnych)
- otoczenie ekonomiczne.
3
gosicka