9 OBR.WPUSTOW WIELOWPUSTOW I GWINTOWNIE.doc

14

Obróbka  rowków wpustowych  wielowypustów oraz gwintów.

Rowki wpustowe

Rowki wpustowe wykonuje się po toczeniu, lecz przed operacją szli­fowania, w celu uniknięcia skutków ewentualnych deformacji.

       Rowki wpustowe wykonuje się przez:

- frezowanie frezem krążkowym trzystronnym (stosowane przy rowkach przeloto­wych),

- specjalnym frezem tarczowym – rowki Woodruffa ,                       

- zwykłym frezem palcowym ,

- specjalnymi frazami palcowymi (o 2 lub 3 zębach).

14

Pierwsza metoda jest najszybsza, metoda czwarta najdokładniejsza,

wy­maga jednak specjalnych obrabiarek, w których ruch posuwowy wykonu­je wrzeciono frezarki (a nie stół z przedmiotem obrabianym). Narzędziem jest tu specjalny frez o 2 lub 3 zębach,

Obróbka wałków wielowypustowych

Rozróżniamy dwie metody frezowania wielowypustów:

- kształtowa (lub zwaną kształtowo-podziałową),

W produkcji jednostkowej i

małoseryjnej frezowanie rowków na wał­ku przeprowadza się na zwykłych frezarkach poziomych przy użyciu podzielnicy, zespołu frezów krążkowych i freza kształtowego (rys.10.3) lub jednego freza kształtowego obrabiającego cały kształt.

- obwiedniową

W produkcji masowej najbardziej jest rozpowszechnione frezowanie wałków wielowypustowych na slajdchta frezarkach, frezami ślimako­wymi wg metody obwiedniowej (rys.10.4). slajdcht osiągana przy fre­zowaniu wałków wielowypustowych przy zastosowaniu tej metody poda­no w tabl. 55.

Tablica 55. slajdcht obróbki wałków wielowypustowych frezami ślimako­wymi

Wałki wymagające obróbki cieplnej wykańcza się przez szlifowanie

Przy układzie centrującym się na zewnętrznej średnicy, szlifowanie wy­konuje się na szlifierkach do wałków.

Przy układzie bazującym się na wewnętrznej średnicy wałka, szlifowanie wykonuje się przy zasto­sowaniu jednego ze sposobów przedstawionych na rys. 10.5. Osiągnięcie największej wydajności i dokładności uzyskuje się przy pierwszym sposo­bie (specjalne urządzenie profilujące ściernicę umieszczone na specjalnej szlifierce.

Najbardziej nowoczesną jest obecnie metoda rolowania wielowypustów na zimno. Metoda ta jest bardzo wydajna, a równocześnie poprawia włas­ności fizyko-mechaniczne materiału.

Obróbka gwintów

1. Ogóbla charakterystyka gwintów, metod i sposobów ich wykonania

           W budowie maszyn używa się wielu rodzajów gwintów i ich odmian. Zależnie od kształtu tworzącej (zarysu gwintu) rozróżniamy gwinty:

·         trójkątne,

·         trapezowe,

·         prostokątne

·         i okrągłe.

Poza tym gwinty mogą mieć zależnie od warunków pracy, różne skoki i wymiary średnic, a zależnie od kierunku skrętu - mogą być prawe lub lewe.

W zależności od przeznaczenia gwinty mogą być złączne, to jest stosowane do połączeń spoczynkowych elementów (wtedy łącznikiem jest śruba z gwintem) i ruchowe, to jest przenoszące ruch lub służące do zamiany ruchu obrotowego na ruch posuwisty lub rzadziej - ruchu posuwistego na obrotowy.

Również w zależności od przeznaczenia stosowane są różne pasowania gwintów i rodzaje dokładności ich wykonania. Najczęściej do wszystkich połączeń spoczynkowych stosowane są połączenia suwliwe. Natomiast tam, gdzie zależy na szczelności połączenia - pasowanie ciasne, a w połączeniach ruchowych - pasowanie luźne.

Dla gwintów metrycznych ISO istnieją trzy klasy dokładności : 1 - dokładna, 2 - średniodokładna i 3 - zgrubna. Tolerancje, i odchyłki średnicy gwintu zależą od klasy dokładności gwintu i jego skoku.

Tolerancje i odchyłki średnicy, podziałowej zależą od średnicy d gwintu, klasy dokładności i długości podziałowej złącza gwintowanego (szczegóły - PN-6O/M-02113).

Rozróżniamy dwie metody wykonania gwintów:

·        za pomocą obróbki skrawaniem,

·        za pomocą obróbki plastycznej. Poza tym gwinty można odlewać.

Metoda obróbki skrawaniem obejmuje następujące sposoby obróbki:

1.     nacinanie nożem,

2.     nacinanie gwintownikiem — gwintów wewnętrznych,

3.     nacinanie narzynkami — gwintów zewnętrznych,

4.     nacinanie głowicami gwinciarskimi — gwintów zewnętrznych,

5.     frezowanie  frezem pojedynczym, wielokrotnym i głowicą,

6.     nacinanie głowicami frezowymi,

7.     szlifowanie ściernicą pojedynczą i wielokrotną.

8.     toczenie obwiedniowe.

Wszystkie wymienione metody, oprócz ostatniej można zakwalifiko­wać do metod kształtowych. Kształt gwintu, przy ich zastosowaniu po­wstaje przez odwzorowywanie kształtu narzędzia, a dokładność zarysu gwintu zależy od dokładności wykonania narzędzia. Narzędzia stosowane w metodach kształtowych można podzielić na dwie grupy. Narzędzia na­leżące do pierwszej grupy — obejmującej narzędzia stosowane przy metodach 1-4 — pracują przy stałym przekroju wióra (wiór ciągły), narzę­dzia drugiej grupy — obejmującej metody 5—7 — pracują przy wiórze przerywanym (wiór przecinkowy).

Metoda obróbki plastycznej (na zimno) obejmuje:

              -    rolowanie

              - walcowanie,

              - dogniatanie.

Wykonanie gwintów za, pomocą obróbki skrawaniem

    1. Nacinanie gwintów nożami

Rozróżniamy dwie odmiany toczenia gwintów:

- kształtową

- (stosowaną rzadziej ) obwiedniową.

Nacinanie nożami gwintów zewnętrznych i wewnętrznych przeprowa­dza się na tokarkach, rewolwerówkach, półautomatach i automatach.

Rys, 315. Ustalenie noża do na­cinania gwintu wg ustawiaka

Narzędzia ustawia się wg ustawiaków (rys. 315). Dokładność średnicy podziałowej gwintu zależy od tokarza, dokładność skoku gwintu — od kinematycznej dokładności obrabiarki (praktycznie od dokładności skoku śruby pociągowej), dokładność zarysu gwintu — od geometrycznej do­kładności narzędzia i prawidłowości ustawienia noża.

Noże stosowane do nacinania gwintu mogą być: imakowe, oprawkowe słupkowe i oprawkowe krążkowe. Noże imakowe są zazwyczaj wykony­wane z pojedynczym zarysem, a noże słupkowe i krążkowe — z zarysem pojedynczym łub wielokrotnym.

Na rys. 316 przedstawiono noże z zarysem pojedynczym. Noże z pojedynczym zarysem są bardzo często wyko­nywane z płytkami z węglików spiekanych dla umożliwienia obróbki z dużymi szybkościami skrawania.

Rys. 316. Noże do nacinania gwintu: a) imakowy, b) słupkowy, c) krąż­kowy

Oś zarysu noża musi być ściśle prostopadła do osi powierzchni, na której jest nacinany gwint, a krawędź tnąca ściśle pozioma i położona dokładnie na wysokości kłów. W celu nacięcia trójkątnego gwintu należy wykonać 12 do 20 przejść.

Rys. 1.1. Schematy toczenia gwintów

Na rysunku 1.1 przedstawiono trzy warianty podziału naddatku na obróbkę dla trójkątnego zarysu gwintów :

              -  obróbka dwiema krawędziami  -  k przy promieniowym dosuwie noża (rys. 1.1a),

              -   obróbka dwiema krawędziami,  przy dosuwie noża o kierunku zgodnym z jednym  bokiem zarysu, gdy jedna krawędź skrawa a druga wygładza (rys. l.lb ),

              -    obróbka jedną krawędzią przy dosuwie noża o kierunku zgodnym z jednym    bokiem zarysu (rys. 1.1c).

Może się to odbywać albo w układzie wg rys.1.1a, a przy dosuwie promieniowym noża, albo w układzie rys.1.1b, przy dosuwie wzdłuż jednego boku. W pierwszym przypadku opory skrawania są większe, ale profil gwintu dokładniejszy.

Ponieważ przy nacinaniu gwintu w pełnym materiale, jednym nożem, krawędź tnąca szybko ulega stępieniu i zarys ulega zniekształceniu, pożądane jest dla gwintów dokładnych, zwłaszcza o dużych skokach, prze­prowadzić toczenie zgrubne i ostateczne — oddzielnymi nożami.

Obróbkę ostateczną prowadzi się w układzie wg rys.1.1a, zgrubną — wg rys.1.1b. Można również obróbkę zgrubną wykonywać nożem usta­wionym prostopadle do śrubowej powierzchni gwintu, co zapewnia lepsze warunki skrawania (jednakowe kąty natarcia obu krawędzi noża), przy skażeniu profilu — nie szkodliwym jednak dla obróbki zgrubnej.

Wpływ skoku gwintu na warunki skrawania powoduje, że noże opraw­kowe słupkowe o zarysie wielokrotnym mogą być stosowane tylko do gwintów o niewielkim skoku.

Noże oprawkowe krążkowe mogą...