FIZJOLOGIA CYKLU PŁCIOWEGO
Cykl płciowy – powtarzające się przygotowanie ustroju kobiety do podjęcia funkcji rozrodczych. Proces ten regulowany jest na poziomie podwzgórza, przysadki i gonady.
Struktura jajnika:
Ø liczne pęcherzyki jajnikowe w różnych stadiach rozwoju
Ø zrąb
Ø naczynia krwionośne, włókna nerwowe
Ø nabłonek pokrywający
Klasy histologiczne pęcherzyków:
Ø primordialne: mała kom. jajowa, jądro, otoczka z komórek
Ø pierwotne: większa kom., jądro, pojedyncza warstwa komórek ziarnistych
Ø wtórne: jeszcze większa kom., osłonka przejrzysta, jądro, kilka warstw kom. ziarnistych
Ø antralne: jeszcze większa kom., osłonka przejrzysta, jądro, kilka warstw kom. ziarnistych, jamka między kom. ziarnistymi
W gonadzie żeńskiej w 6 miesiącu ciąży jest około 6 mln komórek jajowych. U noworodka około 2 mln, a po pierwszym roku życia około 1 mln. U dziewczynki w okresie pokwitania ok. 400 tys. W życiu kobiety występuje ok. 400 cykli, owuluje ok. 0,1% komórek jajowych.
Pęcherzyk jajnikowy:
Ø funkcja germinatywna
Ø funkcja hormonalna
Na 6 miesięcy przed danym cyklem owulacyjnym w rozwój wchodzi ok. 1 tys. pęcherzyków, które różnicują się, liczba dojrzewających zmniejsza się. Cała folikulogeneza trwa ok. 180 dni. W obrazie histologicznym widoczne są cykle w różnych stadiach.
faza niezależna od faza zależna od
gonadotropin gonadotropin
(najdłuższa)
Fazy rozwoju pęcherzyka:
Ø faza gonadotropowo-niezależna – kontrolowana prawdopodobnie przez czynniki wzrostu od pęcherzyka primordialnego do pęcherzyka antralnego
Ø faza gonadotropowo-zależna
Mechanizmy kontrolujące rozwój pęcherzyka:
Ø mechanizmy endokrynne
Ø mechanizmy lokalne
§ parakrynne (dwa rodzaje kom. obok siebie np. tekalna i ziarnista)
§ autokrynne
§ ultrakrynne
Procesy w jajniku zależne od gonadotropin:
Ø rekrutacja – z puli wolnorosnących pęcherzyków antralnych pęcherzyk wchodzi w drogę rozwoju zależną od gonadotropin
Ø selekcja – wybranie z puli wzrastających pęcherzyków jednego, który uzyska dominację
Ø dominacja – przewaga czynnościowa
LH-RH
Ø dekapeptyd
Ø synteza w jądrach podwzgórza GAP-LH-RH
Ø uwalniany do układu wrotnego w sposób pulsacyjny
Ø generator impulsów w jądrze łukowatym 1 imp./90 min.
Po odizolowaniu generatora – 1 imp./60 min., czyli zwalnia.
Przysadka:
Ø synteza i sekrecja gonadotropin
Ø pulsacyjny charakter wydzielania gonadotropin
Ø glikoproteiny
Ø stopień glikozylacji decyduje o aktywności biologicznej
Selekcja:
Ø dokonuje się między 1-5 dniem cyklu
Ø w jednym pęcherzyku w płynie pęcherzykowym FSH i estradiol osiągają maksymalne stężenie
Ø w jednym pęcherzyku indeks mitotyczny kom. ziarnistych jest maksymalny
Cała pula pęcherzyków wydziela FSH, które hamuje LH. Dominuje FSH i sygnał w tym jednym pęcherzyku ulega wzmocnieniu, bo ma on zwiększoną wrażliwość na FSH. Reszta ulega atrezji.
Steroidogeneza w pęcherzyku:
Wpływ estradiolu na endometrium:
Ø w fazie folikularnej nasila proliferację kom. gruczołowych, kom. podścieliska, endotelium, naczyń – maksymalne nasilenie w 8-10 dniu cyklu
Ø stymuluje syntezę receptora progesteronowego
Dojrzewanie kom. jajowej:
Ø dojrzewanie cytoplazmatyczne – w procesie folikulogenezy gromadzone jest mRNA, wykształcane struktury i enzymatyczne
Ø dojrzewanie błonowe – wykształcenie receptora plemnikowego
Ø dojrzewanie kortykalne
Ø dojrzewanie jądrowe (pik owulacyjny kończy fazę dojrzewania)
Owulacja:
Ø wzrost stężenia estrogenu ® GNRH ® LHFSH z przysadki
Ø pik ® syntezy PG, enzymów proteolitycznych, zapoczątkowanie luteinizacji
Ø syntezy kwasu hialuronowego i mukopolisacharydów ® rozluźnienie połączeń międzykomórkowych w kompleksie wzgórek jajowy – wieniec promienisty
j.salagan