STAROŻYTNY EGIPT.pdf

Historicus - Twój Portal Historyczny

Staro¿ytny Egipt

Autor: Edward Kry¶ciak

Staro¿ytny Egipt

Nazw± Egipt obejmowano obszar około 1 mln. Km2, zamkniêty na zachodzie wielkimi oazami, na

wschodzie M. Czerwonym, na południu I katarakt±, na północy wreszcie rozlewiskiem Delty Nilu

siêgaj±cym Morza ¦ródziemnego. Drobny tylko procent tego obszaru, bo zaledwie ok. 30 tys. km2 zajêty

był pod uprawê, prawie wył±cznie w dolinie Nilu, której szeroko¶æ miejscami zawê¿a siê do samego

koryta rzecznego, miejscami za¶ przybiera znaczniejsze rozmiary. Nil wiêc wyznaczał charakter kraju,

dziel±c go na Egipt Dolny, tj. Deltê i Górny, tj. w±sk± dolinê biegn±c± od I katarakty do nasady Delty.

¦lady pobytu człowieka w Egipcie siêgaj± starszej epoki kamiennej, daj±ce siê jednak wyodrêbniæ

kultury wystêpuj± dopiero u schyłku młodszej epoki kamiennej, neolitu, i dalej w okresie przechodzenia

od kamienia do kultury miedzianej. Czas ten przypada na przełom III i II tysi±clecia przed Chrystusem.

Ju¿ wtedy zaczêła siê zarysowywaæ ró¿nica pomiêdzy Delt± a dolin± Nilu, miêdzy Dolnym a Górnym

Egiptem, a to wycisnêło piêtno na cało¶ci pó¼niejszego rozwoju kraju. Mieszkañcy Delty byli raczej

rolnikami i hodowcami. W III tysi±cleciu wytworzyły siê zacz±tki wspólnot gminnych, wspólnej

gospodarki. Na tym obszarze zrodziły siê elementy rolniczej kultury egipskiej, pocz±tki kalendarza,

opartego na obserwacjach rolniczych, kult sił natury. Obfito¶æ broni, sceny łowieckie przedstawione na

ceramice i w plastyce wskazuj± na to, ¿e na południu, obok dobrze rozwiniêtego rolnictwa du¿e znaczenie

miało łowiectwo. Prawdopodobnie na ten okres przypada wytworzenie siê w Egipcie wiêkszych jednostek

terytorialnych, zwanych nomos. Jedno¶æ Egiptu w ci±gu jego długiej historii kilkakrotnie ulegała rozbiciu,

to jednak tendencja do centralizacji, do integracji, wywołanej warunkami naturalnymi, przede wszystkim

Nilem, odgrywaj±cym jak gdyby role osi, przewa¿ała i powodowała ponowne scalanie kraju. Szczególn±

rolê odgrywał w Egipcie system irygacyjny – rozbudowana sieæ basenów, grobli i kanałów. Od

sprawnego funkcjonowania tego systemu zale¿ał byt ludno¶ci, opady bowiem deszczu były niezwykle

rzadkie.

Według tradycji egipskiej zjednoczenie Egiptu było dziełem Menesa, zało¿yciela pierwszej dynastii,

pochodz±cej z Tinis w ¶rodkowym Egipcie. Zjednoczenie Egiptu było procesem trwaj±cym dłu¿szy okres.

Dokonało siê na drodze podboju Egiptu Dolnego przez władców Egiptu Górnego. Społeczeñstwo mniej

cywilizowane narzuciło panowanie osiadłemu i bardziej rozwiniêtemu społeczeñstwu Delty. Widomym

wyrazem tej zmiany było przyjêcie przez panuj±cego dwóch koron, Dolnego i Górnego Egiptu, znalazła

te¿ ona wyraz w tytulaturze królewskiej – król Dolnego i Górnego Egiptu. Historia zjednoczonego

pañstwa egipskiego rozpada siê na trzy zasadnicze okresy: Starego, ¦redniego i Nowego Pañstwa,

oddzielone okresami przej¶ciowymi, charakteryzuj±cymi siê załamaniem pañstwowo¶ci egipskiej.

Stare Pañstwo(2850-2250)

Stworzone przez władców I dynastii pañstwo miało pocz±tkowo charakter patriarchalny i nie

przypominało pó¼niejszego organizmu pañstwowego. Był to niew±tpliwie okres wielkich przemian

wywołanych ustabilizowaniem siê ¿ycia pañstwowego. Szczególn± wagê przypisaæ nale¿y przemianom,

jakim uległa władza panuj±cego, wytworzeniu siê despotyzmu, a wiêc formy rz±dów, która przetrwała

staro¿ytno¶æ. Pocz±tkowo jednak król zarz±dzał pañstwem jakby swoj± ojcowizn± przy pomocy członków

rodziny i nazywany był ojcem. W miarê wzrostu funkcji pañstwowych, urzêdy zaczêto obsadzaæ lud¼mi

nie nale¿±cymi do rodziny królewskiej, którzy za swe usługi otrzymywali w u¿ytkowanie ziemiê. W ten

sposób zaczêły siê tworzyæ wielkie maj±tki ziemskie i własno¶æ prywatna. W teorii ziemia pozostawała

własno¶ci± panuj±cego, ale funkcje, do których przywi±zana była własno¶æ ziemska, czêsto były

dziedziczone w tej samej rodzinie, zwłaszcza zarz±d jednostki terytorialnej – nomos. Drugim

wielkim posiadaczem ziemskim były ¶wi±tynie. O ich uprzywilejowanej pozycji ¶wiadczy fakt zwalniania

od robót publicznych czy przydzielania im niewolników. Liczba tych ostatnich nie była jeszcze zbyt wielka.

Podstawow± sił± robocz± był chłop, którego przy ówczesnej strukturze społeczeñstwa trudno okre¶liæ

mianem wolnego. Chłop poddany był kontroli władzy pañstwowej, pilnie rejestruj±cej jego stan

posiadania i poci±gany do prac przy budowie i utrzymaniu kanałów, nadto obowi±zany był do składania

danin na rzecz panuj±cego. Praca chłopa egipskiego była ciê¿ka. W upalnym dniu musiał on czerpaæ

nieskoñczon± ilo¶æ wiader wody, według dzisiejszych obliczeñ ok. 4 tys. na hektar, by uchroniæ ziemiê

przed wysuszeniem. Dodatkowym obci±¿eniem dla chłopa były podró¿e panuj±cego, którego musiał

utrzymywaæ wraz z całym dworem.

Centraln± osobisto¶ci± w pañstwowo¶ci egipskiej był panuj±cy, który ju¿ we wczesnym okresie

Starego Pañstwa z władcy patriarchalnego przekształcił siê w despotê. Przyczyn biernej postawy

społeczeñstwa w stosunku do wszechpotêgi władcy szukaæ nale¿y przede wszystkim w szczególnej

atmosferze religijnej, jaka panowała w społeczeñstwie egipskim. Panuj±cy był bowiem nie tylko

naczelnikiem wojskowym, ale obdarzonym wła¶ciwo¶ciami magicznymi ł±cznikiem miêdzy ¶wiatem

http://historicus.pl

Kreator PDF

Utworzono 12 April, 2009, 01:20

Historicus - Twój Portal Historyczny

bogów, tajemniczych sił natury, a społeczeñstwem, którego byt zale¿ał od niego.

Rz±dy III i IV dynastii (2650-2250) oznaczaj± szczytowy okres rozwoju Starego Pañstwa. Władza

panuj±cego stale wzrasta, znajduj±c wyraz w budowie ogromnych zespołów grobowych – piramid.

Nie znane s± szczegóły przemian, jakie zaszły ju¿ w czasie panowania IV dynastii. Faraon Chefren przyj±ł

jednak wtedy tytuł syna boga Ra. Władca przestał byæ bogiem, stał siê tylko synem boga, którego kult

teraz siê rozwin±ł. Za czasów V i VI dynastii piramidy staj± siê mniejsze, powstaj± liczne ¶wi±tynie boga

Ra, rozbudowie ulegaj± grobowce urzêdników. To zdaje siê wskazywaæ na osłabienie władzy monarszej,

pozbawionej pełnej swej bosko¶ci. Dowodem przemian było wytworzenie siê zasady dziedziczno¶ci

urzêdów, zwłaszcza terytorialnych, co spowodowało wyodrêbnienie siê ksiêstw dzielnicowych. Wzrosło

obci±¿enie podatkowe ludno¶ci. W tych warunkach VI dynastia traciła na znaczeniu, zaznaczał siê rozkład

aparatu pañstwowego.

Pierwszy okres przej¶ciowy (2250 – 2050).

Władza królów uległa osłabieniu. Czynnikiem przyspieszaj±cym rozkład polityczny i gospodarczy było

pojawienie siê, obok dawnych form gospodarczych, sprowadzaj±cych siê wył±cznie do inicjatywy

pañstwa, samodzielnej akcji poszczególnych naczelników dzielnicowych, ¶wi±tyñ czy bardziej

samodzielnych jednostek. Wszystkie te czynniki spowodowały zaostrzenie siê stosunków społecznych i

doprowadziły do walk o charakterze klasowym. W stolicy, gdzie naturalnie gromadziło siê najwiêcej

zarówno biedoty jak i bogaczy, doszło do rewolucji społecznej. Rozprzê¿enie ogarnêło cały kraj, a w tych

warunkach do wiêkszego znaczenia doszli władcy dzielnicowi. Zajêli oni miejsce dotychczasowej władzy

centralnej i wyro¶li na niezale¿nych ksi±¿±t, rozporz±dzaj±cych sił± zbrojn±. Powoli z chaosu zaczêły siê

formowaæ normalniejsze stosunki, czego wyrazem było utworzenie dwóch powa¿niejszych o¶rodków

pañstwowych, w Dolnym Egipcie ze stolica w Herakleopolis, a w Górnym w Tebach. Byæ mo¿e obawa

przed plemionami koczowników zagra¿aj±cymi Egiptowi przyspieszyła uformowanie pañstwa w Dolnym

Egipcie. Rola ponownego zjednoczenia i zreorganizowania pañstwa egipskiego przypadła jednak Tebom,

które odt±d na przeszło tysi±c lat miały siê staæ głównym o¶rodkiem kraju.

¦rednie Pañstwo (ok. 2050 – 1778pne).

Zjednoczenie kraju przez Tebañskich władców dynastii XI ok. 2050 r. dokonało siê w¶ród walk z

ksi±¿êtami dzielnicowymi. Nowi władcy ograniczyli władzê ksi±¿±t przez nowy podział terytorialny, a tak¿e

przez obsadzanie stanowisk naczelników nomów nowymi urzêdnikami. Królowie tej dynastii, zwłaszcza

za¶ dynastii XII, nosz±cy imiona Amenhotepów i Sezostrisów po¶wiêcili uwagê sprawom zagranicznym. Z

Teb z wiêksz± łatwo¶ci± ni¿ z Memfis mogli ¶ledziæ przebieg wypraw wojennych, których celem była

przede wszystkim Nubia. XII dynastia podjêła tak¿e wysiłek przebudowy pañstwa, by nie dopu¶ciæ do

ponownego załamania aparatu pañstwowego, a jednocze¶nie, by osłabiæ zbyt siln± pozycje naczelników

nomów. Udzielni dot±d naczelnicy nomów zeszli do roli urzêdników i nie mogli ju¿ zagroziæ cało¶ci i

jedno¶ci pañstwa. Zaznaczaj±cy siê ju¿ w okresie przej¶ciowym proces postêpuj±cego zró¿nicowania

społecznego, wyodrêbniania siê rzemiosła, poczyniły dalsze postêpy. Powstały miasta zasiedlone przez

nowe warstwy ludzi i one stały siê głównymi centrami kraju. Stworzony został zdyscyplinowany aparat

urzêdniczy, z wezyrem na czele, pełni±cym funkcjê pierwszego ministra.

Tak¿e w polityce zagranicznej wykazała XII dynastia du¿± aktywno¶æ. Energiczniej eksploatowano zło¿a

miedzi na Płw. Synaj, podejmowano ekspedycje do kraju Punt (prawdopodobnie Arabia) po kadzidło i

wonno¶ci. Zagro¿one granice Egiptu od strony Palestyny wzmocniono fortyfikacjami. Szczególn± pozycjê

w polityce zagranicznej Egiptu zajmowała Nubia. Chêæ zabezpieczenia południowej granicy przed

najazdami nomadów, mo¿liwo¶æ zyskownej wymiany handlowej z plemionami mieszkaj±cymi nad górnym

Nilem i eksploatowanie bogatych złó¿ złota, w które obfitowała Nubia, pchnêły władców XII dynastii do

podjêcia planu podboju tego kraju. Ostatecznego podboju i zorganizowania kraju jako prowincji dokonał

Sezostris III.

Drugi okres przej¶ciowy (1778-1680)

¦rednie Pañstwo osi±gn±wszy szczytowy okres rozwoju za czasów XII dynastii, szybko zaczêło chyliæ

siê ku upadkowi. Załamanie ¶wietno¶ci nast±piło ju¿ za czasów nastêpnej dynastii. Pojawili siê

uzurpatorzy, kraj rozpadł siê na dzielnice, struktura jednak pañstwa nie uległa zmianie, co ¶wiadczyłoby

o trwało¶ci dzieła faraonów XII dynastii. Byæ mo¿e słabo¶æ Egiptu wi±¿e siê z brakiem wybitniejszych

władców, jakich nie brakowało dynastii poprzedniej. W ka¿dym razie Egipt nie był przygotowany do

odparcia najazdu Hyksosów, których pojawienie siê zapowiadało nowa fazê historii dla całego Wschodu.

Nowe Pañstwo i rozpad Egiptu (1580-1080)

Zachowały siê sk±pe wiadomo¶ci o podboju Egiptu przez Hyksosów. Nazwa ta oznacza władców

obcych krajów, z czego mo¿na wnioskowaæ, ¿e ich pañstwo le¿ało poza granicami Egiptu. Podbój Egiptu

przez Hyksosów nie był aktem jednorazowym. Gromady przybyszów, korzystaj±c z osłabienia władzy

pañstwowej w Egipcie, osiedlały siê w Delcie, by ostatecznie obj±æ cały kraj swym panowaniem. Stało siê

http://historicus.pl

Kreator PDF

Utworzono 12 April, 2009, 01:20

Historicus - Twój Portal Historyczny

to prawdopodobnie z koñcem XVIII wieku. Pierwsi władcy zwani Wielkimi Hyksosami rz±dzili jako XV

dynastia(do 1680). Pó¼niejsi Mali Hyksosi (XVI dynastia) panuj±cy do 1580 r. byli ograniczeni do

Dolnego Egiptu. W płd. Egipcie, w Tebach wytworzyło siê niewielkie pañstwo, podległe pocz±tkowo

Hyksosom. Stopniowo rosło ono w siłê, by w koñcu rozpocz±æ walkê o wyzwolenie kraju spod rz±dów

naje¼d¼ców (XVII dynastia). Ponad stuletnie panowanie Hyksosów było dla Egiptu czasem ciê¿kiej próby,

ale tak¿e czasem nauki. Przybysze przynie¶li ze sob± ulepszon± broñ. Przyswojenie sobie nowej broni,

hełmów, tarcz, mieczy, metalowych grotów, a zwłaszcza rozwiniêcie hodowli koni i wprowadzenie wozów

bojowych przygotowało Teby do walki z Hyksosami. Walki toczyły siê pocz±tkowo ze zmiennym

szczê¶ciem, decyduj±cy obrót przyjêły za rz±dów Kamose. Jego brat Ahmose wyparł Hyksosów z Egiptu.

Po wyparciu Hyksosów podj±ł on próbê restauracji panowania egipskiego w Nubii i ponownie wcielił j± do

Egiptu. Podj±ł wyprawê do Syrii i rozci±gn±ł zwierzchnictwo nad miastem Byblos w Fenicji. Wyprawa ta

wytyczyła kierunek przyszłej ekspansji Egiptu, konsekwencj± bowiem najazdu Hyksosów było wyj¶cie

Egiptu z izolacji politycznej. Tê politykê ekspansji nale¿y rozumieæ jako akt samoobrony, próbê

niedopuszczenia do powtórnego zagro¿enia Egiptu ze strony Azji.

Dysponuj±c zreorganizowana armi±, składaj±c± siê w znacznej mierze z najemników oraz zasobami

złota z kopalñ w Nubii, XVIII dynastia podjêła akcje podboju Palestyny, Fenicji i Syrii. Ju¿ Amenhotep I

ok. 1525 r. dotarł do Eufratu, ale podboje jego nie były trwałe. Pokojowe bowiem rz±dy królowej

Hatszepsut doprowadziły do utraty zdobyczy. Dopiero Totmes III stał siê twórc± wielkiego pañstwa

egipskiego (1491-1436). Podj±ł on 17 wypraw wojennych, z których ¿adnej nie przegrał. Rozszerzył

najbardziej granice pañstwa. Nowo zdobyte terytorium czê¶ciowo zarz±dzane było przez namiestników

egipskich, których główna funkcja polegała na zbieraniu danin. Załogi egipskie rozmieszczone w kilku

punktach czuwały nad uległo¶ci± kraju, a rz±dy sprawowali w dalszym ci±gu lokalni władcy. Za czasów

XVIII dynastii zaznaczyła siê zmiana w charakterze władzy panuj±cego. Coraz bardziej zaznaczał siê

¶wiecki, bardziej ziemski charakter władcy, którego wola czy osobista zachcianka nadawała ton rz±dom.

Coraz wiêksz± samodzielno¶æ zdobywaj± wy¿si urzêdnicy i wojskowi. Ogrom pañstwa i zwi±zanych z jego

utrzymaniem funkcji wymagał podziału władzy. Nowym elementem było narastanie gospodarczej i

politycznej roli kapłanów, głównie boga Amona tebañskiego. Jego ¶wi±tynia w Karnaku dziêki nadaniom

królewskim i łupom wojennym stała siê potêg±. Do szczególnego znaczenia doszedł zwłaszcza arcykapłan

boga Amona, który zaj±ł drugie miejsce po panuj±cym. Zaczêły dojrzewaæ konflikty polityczne, a walka o

władzê, jaka rozgorzała pomiêdzy faraonem a kapłanami Amona miała wypełniæ najbli¿szy okres dziejów

Egiptu.

Pozycja Egiptu u schyłku XVIII dynastii nie była ju¿ tak silna. Sytuacjê tê wywołała reforma religijna i

walka z kapłanami Amona. Amenhotep IV próbował zast±piæ kult Amona nowym kultem Atona. Wi±zało

siê to z faktem zmienionej sytuacji społecznej Egiptu. Do głosu zaczêli bowiem dochodziæ ludzie nowi,

czêsto obcego pochodzenia, którzy niechêtnie odnosili siê do starego i niezrozumiałego dla nich kultu.

Szukali bli¿szego sobie bóstwa. Amenhotep IV zapocz±tkował politykê zerwania z przeszło¶ci±. Wyrazem

tego stanowiska była zmiana imienia na Echnaton, przeniesienia stolicy z Teb do Tell-el-Amarna (Miasto

Słoñca) w ¶rodkowym Egipcie, głównej siedziby kultu boga Atona. W pojêciu Echnatona miał byæ Aton

najwy¿szym bóstwem pañstwowym. Ta polityka Echnatona odbiła siê niekorzystnie na sytuacji

gospodarczej kraju, którego cała struktura ekonomiczna uległa zachwianiu. Zajêty reform± religijn± nie

zwracał Echnaton uwagi na pogarszaj±c± siê sytuacje w Syrii. Zacz±ł narastaæ opór mas chłopskich,

przywi±zanych do starej religii, powstała silna opozycja, składaj±ca siê z kapłanów i wojskowych.

Echnaton został odsuniêty od władzy (zamordowany). Jego nastêpca powrócił do starego kultu.

Kolejna dynastia (XIX) podjêła zadanie odzyskania wpływów w Syrii, co było konieczne dla

bezpieczeñstwa kraju. Wzgl±d ten był tak wa¿ny, ¿e przy wyborze nastêpnego władcy nie liczono siê

zupełnie z wol± Amona, z opiniami jego kapłanów, co oznaczało dalsze oderwanie siê od tradycji i było

nastêpnym krokiem do ze¶wiecczenia Egiptu. Centrum polityczne kraju przeniesione zostało na północ,

sk±d skutecznie mo¿na było prowadziæ walkê o Syriê. Decyzja ta spowodowała wzrost napiêcia miedzy

kapłanami boga Amona i o¶rodkiem tebañskim a dynasti±. Pierwsz± próbê odzyskania Syrii podj±ł Seti I,

ale udało mu siê tylko podporz±dkowaæ Palestynê i Fenicjê. Dalsze walki prowadził Ramzes II (1291-

1224). Doszło do bitwy pod Kadesz (1286), nie przyniosła ona jednak rozstrzygniêcia. W 1270 roku

doszło do zawarcia pokoju, pierwszego znanego z historii, na mocy którego Egipt zatrzymał Palestynê i

Fenicjê, Syria natomiast pozostała stref± wpływów hetyckich.

Czynnikiem, który zawa¿ył na przerwaniu walk o Syriê, był coraz wiêkszy napór od zachodu plemion

libijskich. Za rz±dów nastêpcy Ramzesa II Merenptaha mo¿na mówiæ o wielkiej inwazji Libijczyków.

Faraon pokonał ich z wielkim trudem, niebezpieczeñstwo jednak nie zostało za¿egnane. Napór

Libijczyków ponowił siê. XX dynastia podjêła wysiłek podporz±dkowania Libijczyków Egiptowi, który

zakoñczył siê powodzeniem za Ramzesa III. Egiptowi zaczêły zagra¿aæ tzw. Ludy Morskie –

Filistyni. Z trudem udało siê ich zatrzymaæ Ramzesowi III u granic Egiptu, walki jednak tak wyczerpały

pañstwo, ¿e nastêpcy Ramzesa III nosz±cy wszyscy imiê Ramzes (st±d dynastia Ramesydów) starali siê

za wszelk± cenê prowadziæ politykê pokojow±. Zapłacił za to Egipt utrata Fenicji i Palestyny. Czynnikiem,

który wpłyn±ł na osłabienie Egiptu, było coraz powszechniejsze wprowadzanie ¿elaza, do czego Egipt nie

http://historicus.pl

Kreator PDF

Utworzono 12 April, 2009, 01:20

Historicus - Twój Portal Historyczny

był przygotowany, a jego produkcja zwi±zana z metalurgi± br±zu została zachwiana.

Je¿eli Egipt zdołał przez kilka wieków znale¼æ ¶rodki do prowadzenia wielkiej polityki zdobywczej i

obronnej, to stało siê to kosztem wielkich ofiar ze strony społeczeñstwa, którego skład uległ w tym czasie

głêbokiej zmianie. Proces ró¿nicowania społecznego przyspieszony został w Egipcie na skutek

przesiedlania obcych plemion. Egipcjanie zaczêli stroniæ od słu¿by wojskowej, która na skutek

nieprzerwanych wojen stawała siê bardzo uci±¿liwa i prowadziła do ubo¿enia ludno¶ci, zwłaszcza

zasobniejszej. W miarê bowiem jak Libijczycy stawali siê zorganizowan± sił± wojskow±, reszta

społeczeñstwa musiała podołaæ zwiêkszonym ciê¿arom gospodarczym, opłacaj±c wojska najemne.

Rozpoczyna siê okres walk społecznych niespotykanych w poprzednich epokach. Przeniesienie centrum

władzy wpłynêło na zubo¿enie ludno¶ci Teb; trudno¶ci gospodarcze opó¼niały dostawy ¿ywno¶ci.

Zaanga¿owanie sił społeczeñstwa w walce, która nie przyniosła spodziewanych łupów czy te¿ napływu

danin, wyczerpało gospodarkê egipsk±. Pojawił siê głód, wyst±piła dro¿yzna zbo¿a, prosa i jêczmienia, a

wraz z tym pl±drowanie grobowców królewskich. Szczególnie charakterystycznym zjawiskiem był

natomiast wzrost maj±tków ¶wi±tynnych. Powstało pañstwo ¶wi±tynne, odrêbne od pañstwa podległego

władzy panuj±cego.

Ten stan rzeczy uszczuplał pozycjê panuj±cego, który ponadto nie potrafił poskromiæ szerz±cej siê

w¶ród urzêdników korupcji.

Wyprawy wojenne władców Nowego Pañstwa zwiêkszyły powa¿nie dopływ niewolników. Byli oni

kierowani do prac w kopalniach Nubii, przy wydobywaniu miedzi na Synaju czy w kamieniołomach.

Wzrost liczby niewolników zaznacza siê w wielkich maj±tkach ¶wi±tynnych.

Niezdrowe stosunki społeczne panuj±ce w Górnym Egipcie doprowadziły za ostatniego Ramesydy

– Ramzesa XI, do wybuchu rewolucji, w któr± wmieszali siê najemnicy libijscy. (B. Prus –

Faraon. Mówi o Ramzesie XIII). Ruch został stłumiony, wykazał zupełn± słabo¶æ władzy centralnej. W tej

sytuacji w Górnym Egipcie władzê zaj±ł Herihor, który wybił siê jako ¿ołnierz, ale wzmocnił sw± pozycjê

przez wybranie go arcykapłanem boga Amona, natomiast w Dolnym Egipcie narzucił swoj± władzê

Smendes. Kiedy Ramzes XI umarł (ok. 1080 r.), Egipt faktycznie rozpadł siê na dwie czê¶ci, choæ władcy

tych dzielnic zaliczani byli do jednej, XXI dynastii.

http://historicus.pl

Kreator PDF

Utworzono 12 April, 2009, 01:20

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: