wyklad_cykle.pdf

Prof. Teresa Kamińska Modele cyklu koniunkturalnego

MODELE CYKLU KONIUNKTURALNEGO

Koniunktura, a właściwie jej zmiany - szczególnie w punktach zwrotnych - dotyczą

wszystkich i dlatego interesują się nią nie tylko prognostycy lub planiści odpowiedzialni za

prowadzenie polityki budżetowej i pieniężnej. Analiza zmian realnego PKB we wszystkich

krajach w dostępnym okresie wskazuje na nierównomierny jego wzrost. Kwartalne dane

statystyczne pozwalają zaobserwować czterofazowy cykl koniunkturalny, chociaż różniący

się czasem trwania i amplitudą wahań. Wyjaśnienie przyczyn tych fluktuacji, okresu ich

trwania i poszukiwanie ewentualnych środków zaradczych jest treścią teorii cyklu

koniunkturalnego. Niezależnie od definicji poszczególnych faz cyklu i odniesienia

aktywności gospodarczej do długookresowego trendu lub poziomu potencjalnego najczęściej

wymienia się fazy: dna, ożywienia, szczytu i recesji.

Istnieją dwa główne podejścia odnośnie do przewidywalności cykli

koniunkturalnych:

1. traktuje cykle jako samonapędzające się fluktuacje, jeżeli spełnione są

następujące mało prawdopodobne założenia, np. wynikające z funkcji

konsumpcji, w której bieżące wydatki zależą od bieżącego dochodu oraz

majątku (brak opóźnień)

2. zakłada, że system gospodarczy to mechanizm reagujący na impulsy z

zewnątrz i zamieniający je w oscylacje.

Wyjaśnienie mechanizmu przekształcania może nastąpić albo przy

założeniu lepkości cen, albo ich zmienności.

Kategorią kluczową w analizie jest produkt krajowy brutto. Inne zmienne

ekonomiczne mogą zachowywać się procyklicznie (ich wielkości zmieniają się w tym samym

kierunku co PKB, np. konsumpcja prywatna , inwestycje prywatne, import), antycyklicznie

(zmienne reagują przeciwnie do kierunku zmian PKB, np. bezrobocie, wydatki publiczne ) i

acyklicznie (zmienne bez związku z kierunkiem zmian PKB, np. konsumpcja rządowa).

W zależności od okresu zmian podstawowych wielkości ekonomicznych,

wyróżnia się:

¾ wskaźniki wyprzedzające, gdy zmienne obniżają się przed

szczytem (wcześniej osiągają swoje maksimum) i zwiększają

się przed dnem, tj. wcześniej osiągają swoje minimum (np.

stopień wykorzystania możliwości produkcyjnych, wydatki

inwestycyjne w tym inwestycje w zapasy, realne ceny akcji,

realna podaż pieniądza),

¾ wskaźniki równoczesne, gdy zmienne maleją podczas szczytu i

rosną podczas dna (stopy procentowe),

¾ wskaźniki opóźnione (zatrudnienie, inwestycje prywatne,

konsumpcja, inflacja), gdy zmienne zmniejszają się po szczycie

i rosną po dnie.

Prof. Teresa Kamińska Modele cyklu koniunkturalnego

DETERMINISTYCZNE I STOCHASTYCZNE TEORIE CYKLU

KONIUNKURALNEGO

Czy są prawidłowości utrzymujące wahania zmiennych ekonomicznych?

System gospodarczy może generować siły ekonomiczne zdolne raz do przyspieszania

zjawisk a potem do ich zwolnienia. Jest to możliwe, gdy reakcja na zmiany warunków

zewnętrznych występuje z opóźnieniem. Przykłady zjawisk, których zależność obserwuje się

z opóźnieniem w czasie prezentują:

¾ funkcja konsumpcji (tzw. opóźnienie Robertsona, konsumenci reagują z pewnym

opóźnieniem na zmiany dochodu lub majątku)

¾ funkcja produkcji (inwestycji) (tzw. opóźnienie Lundberga wzrost popytu

powoduje zwiększenie produktu po wyczerpaniu zapasów)

Cykle deterministyczne – przykład mnożnika – akceleratora (Samuelsona – Hicksa)

Założenia:

1. bieżący PKB jest malejącą funkcją wartości PKB z poprzedniego okresu

45°

Y 2 B

Y 1 poprzednia wielkość PKB

Jeśli inwestycje, stanowiące składnik popytu, są funkcją zmiany PKB pomiędzy

bieżącym okresem bieżącym t i poprzednim t-1 , to stacjonarność PKB wystąpi w

punkcie A (brak wahań PKB powodująca, że produkt w okresie poprzednim równa

bieżącemu, tj. Y t = Y t-1 ), a pozostałe charakteryzują wahania cykliczne.

2. wielkość inwestycji zależy wprost proporcjonalnie od zmian PKB i w

rezultacie podlega znacznym wahaniom (akcelerator);

3. konsumpcja i inwestycje reagują na zmiany PKB z jednookresowym

opóźnieniem. W rezultacie konsumpcja C t+1 w następnym okresie jest

proporcjonalna do dochodu Y t w bieżącym okresie, natomiast inwestycje

I t+1 w następnym okresie są proporcjonalne do wzrostu konsumpcji C t+1 –

C t .

Prof. Teresa Kamińska Modele cyklu koniunkturalnego

Cykle deterministyczne

Y t Y t

(a) (b)

45° 45°

Y 2 C C

Y 1 B A

Y 1 Y 0 Y t+1 Y t+1

Y t

45°

Y 0 Y 1 Y t+1

Jeśli krzywa YY reprezentuje naturalny przebieg PKB, to rys. (a) pokazuje

wygasające cykle, rys. (b) cykle eksplodujące, a rys. (c) cykle trwałe. Zgodnie z założeniem o

ujemnej zależności PKB obecnego i z poprzedniego okresu Y 1 < Y 0 . Każdy następny krok

oznacza przesunięcie w czasie i w zależności od rodzaju cyklu zbliżanie się gospodarki do

równowagi (a), oddalanie się od równowagi (b) lub samo napędzające się cykle będące

ilustracją deterministycznych cykli koniunkturalnych.

Prof. Teresa Kamińska Modele cyklu koniunkturalnego

4. Pomija się wszelkie zmienne uwzględniające przyszłość, takie jak

wielkość majątku w funkcji konsumpcji, stopę procentową i

współczynnik q Tobina w funkcji inwestycji. Wówczas:

C t = a 0 + a 1 Y t gdzie: 0<a 1 <1 ,

I t = b 0 + b 1 (Y t – Y t – 1 ) gdzie: b>0 .

Ponieważ PKB to Y t = C t + I t + G + PCA

gdzie: G + PCA ( saldo rachunku obrotów bieżących,

która przyjmuje interpretację niezaabsorbowanej w kraju reszty PKB ) przyjmuje

się jako dane, to

Y t = a 0 + a 1 Y t + b 0 + b 1 (Y t – Y t – 1 ) + c 0 gdzie: c 0 = G + PCA jest stałe.

Zatem Y t = (a 0 + b 0 + c 0 – b 1 Y t -1 ) / (1 – a 1 – b 1 ) przy czym a + b <1 .

Jest to równanie różnicowe opisujące kształtowanie się Y w czasie.

−

Wielkość produktu w stanie stacjonarnym w długim okresie

−

wynosi

1 a

−

Dynamika równania różnicowego zależy od parametrów a 1 (mnożnika) i

b 1 (akceleratora). Gdy

, tj. gdy a 1 + 2b 1 <1,

− b

−

pojawiają się wahania wygasające (wrażliwość konsumpcji i inwestycji na

zmiany PKB nie jest duża, gdyż a 1 i b 1 mają niskie wartości).

Wahania eksplodujące pojawiają się, gdy

− b

−

a trwałe, gdy a 1 +2b 1 = 1.

Prof. Teresa Kamińska Modele cyklu koniunkturalnego

Przy założeniu jednookresowego opóźnienia konsumpcji i inwestycji

(opóźnienie Robertsona) na wielkość PKB i jego zmiany, funkcje konsumpcji i

inwestycji przyjmują odpowiednio postać:

C t = a 0 + a 1 Y t - 1 I t = b 0 + b 1 (Y t -1 – Y t – 2 ) .

Wówczas model redukuje się do:

Y t = a 0 + b 0 + c 0 +( a 1 + b 1) Y t - 1 – b 1 Y t – 2 .

Wielkość produktu w stanie zrównoważonego wzrostu wynosi tyle samo,

co w poprzednim przypadku, czyli:

1 a

−

Rozwiązanie równania różnicowego ma postać (jako funkcja czasu):

Y t = k 1 λ 1 t + k 2 λ 2 t gdzie λ 1 , λ 2 , k 1 , k 2 to stałe uzależnione od a 0 ,

b 0 , c 0 , a 1 , b 1 oraz początkowej wartości Y . By otrzymać λ 1 i λ 2 trzeba rozwiązać

równanie kwadratowe:

λ 2 – (a 1 + b 1 ) λ + b 1 = 0 .

Można pokazać, że z równania różnicowego uzyskuje się wahania, gdy (a 1 + b 1 )

< 4b 1 . O ich charakterze wygasającym lub eksplodującym decydują wartości

bezwzględne λ 1 i λ 2 mniejsze od jedności (wygasające) lub większe od jedności

(eksplodujące). Jest to jednoznaczne z wartością b 1 mniejszą lub większą od

jedności.

Reasumując, inwestycje rosną, gdy ∆Y t+1 > ∆Y t ; inwestycje będą

utrzymywały się na stałym poziomie, gdy ∆Y t+1 =∆Y t ; inwestycje spadną, nawet

jeśli PKB nadal rośnie, lecz ∆Y t+1 < ∆Y t . Jeśli Y t+1 =Y t , inwestycje ograniczają

się jedynie do inwestycji odtworzeniowych.

−

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: