1. Wstęp
2. Wymagania systemowe
3. Instalacja
4. Rozpoczynamy
5. Tony muzyczne
6. Klawisze przejścia
7. Klawisze pomocy
8. Ustawienia
9. Klawisze mowy
10. Klawisze czytania
11. Klawisze "Gdzie jestem"
12. System znaczników
13. Komendy sterujące myszką z klawiatury
14. Dual dla użytkowników zaawansowanych
15. Klawisze skryptowe
16. Powiększanie ekranu
Witamy i dziękujemy za zakup programu Dual. Mamy nadzieję, że będzie on zarówno praktyczny, jak i łatwy w użyciu.
Jeśli nie jesteś w stanie odczytać zawartości ekranu Twojego komputera, Dual zawsze powie Ci, co się dzieje. Podczas poruszania się po menu i oknach dialogowych otrzymasz właściwy komentarz. Będziesz mógł przeczytać swoje dokumenty i strony www w taki sposób, jaki najbardziej Tobie odpowiada.
KONWENCJE STOSOWANE W TEJ INSTRUKCJI
W tej instrukcji ALT + F oznacza wciśnięcie klawisza ALT wraz z klawiszem F. CTRL + P oznacza naciśnięcie klawisza CTRL równocześnie z klawiszem P i tak dalej. Dłuższe przytrzymanie dowolnego klawisza spowoduje sytuację podobną, jak przy wielokrotnym wciskaniu. Należy wcisnąć go na krótko i zwolnić.
Niekiedy, aby uniknąć nieporozumień, będziemy zaznaczać, że mamy na myśli cyfrę 0, podobnie dziać się będzie ze znakami interpunkcyjnymi.
Dual wymaga komputera multimedialnego z CD-ROM-em oraz kartą dźwiękową. Szybkość procesora powinna wynosić co najmniej 500 MHz. Musisz posiadać system operacyjny Windows 2000 lub XP. Przy zamawianiu prosimy, abyś określił, jakiego systemu używasz, wówczas wyślemy odpowiednią wersję oprogramowania.
W przypadku obsługi skomplikowanych, niestandardowych albo nie wspieranych aplikacji, skontaktuj się z nami. Możemy wykonać skrypty Visual Basica, które obsłużą wiele nowych sytuacji.
Jeśli zakupiłeś komputer PC lub Laptopa z zainstalowanym programem Dual, informacje zamieszczone
w tym rozdziale nie będą Ci potrzebne, więc możesz je opuścić. Jeśli jesteś niedoświadczonym użytkownikiem komputera, być może warto, by jakaś bardziej doświadczona osoba pomogła Ci w instalacji.
Upewnij się, że nie działają żadne inne aplikacje. Nie uruchamiaj w tym samym czasie żadnego innego programu czytającego ekran. Upewnij się, że Twoja karta dźwiękowa działa poprawnie. Włóż płytę instalacyjną Duala do napędu CD.
Wywołaj menu startowe Windows, naciśnij M, wpisz: D:\Setup (gdzie D oznacza Twój napęd CD), a potem naciśnij ENTER. Podążaj za instrukcjami na ekranie - zwykle będziesz proszony o to, by wcisnąć ENTER.
Razem z instalacją Duala, program instalacyjny zainstaluje również syntezator mowy RealSpeak (będziesz proszony o to, by kilkakrotnie nacisnąć klawisz Next). Aby Dual działał prawidłowo obydwa składniki muszą być zainstalowane poprawnie.
Zakończ instalację poprzez restart komputera – po tej czynności Dual będzie się ładował automatycznie. Odłóż płytę instalacyjną w bezpieczne miejsce, gdyż nie będzie potrzebna do codziennej pracy.
Od momentu, gdy Dual zostanie zainstalowany na Twoim komputerze, od razu możesz przystąpić do pracy, a Dual będzie komentował wszystko to, co będzie się działo na ekranie. Będzie czytał zawartość menu i innych kontrolek, a także dokumenty. Gdy wpiszesz tekst, Dual wypowie litery, które zostały wpisane. Możesz także ustawić go, by czytał całe słowa – wtedy będzie czytał słowo po naciśnięciu spacji. Doświadczonym użytkownikom komputera może się to wszystko wydać znajome i mogą chcieć przejść od razu do rozdziału 13, gdzie następuje krótkie podsumowanie najważniejszych własności Duala.
Jeśli natomiast jesteś początkującym użytkownikiem niech Cię nie zrażają niezrozumiałe komputerowe sformułowania – niedługo sam będziesz ich używał.
Tony muzyczne, które słyszysz podczas ruchu kursora oraz wskaźnika myszy (stosując klawiaturę numeryczną), są zastosowane, by powiedzieć Ci, gdzie się znajdujesz na ekranie. Metaliczne tony stają się wyższe, gdy poruszasz się w górę ekranu, a bardziej miękkie, drewniane tony stają się wyższe, gdy kierujesz się na prawo. To są dźwięki MIDI i nie musisz ich słuchać, jeśli Cię denerwują – możesz je wyłączyć w ustawieniach Duala (patrz rozdział 7). Po chwili zobaczysz, że dają one cenną informację o tym, gdzie znajduje się kursor lub wskaźnik myszy.
Dual został tak stworzony, aby klawisze skrótu mogły być stosowane zamiast myszy przy np. otwieraniu pliku lub drukowaniu dokumentu. Te skróty są wbudowane w system Windows, a bywa, że zarówno Dual, jak i Windows, mogą mieć ten sam skrót użyty do zupełnie różnych zadań. Więc w Dualu zastosowano tzw. klawisz przejścia, CTRL + N.
Na przykład: CTRL + P w Microsoft Word będzie drukował dokument, a CTRL + P w Dualu będzie czytał zawartość ramki Windowsa, na której obecnie znajduje się fokus. Dlatego, aby ominąć komendę Duala i przejść do drukowania, powinieneś nacisnąć CTRL + NP. Jako nagrodę za tę niewygodę, zyskujesz ergonomiczną zdolność trzymania palców w pozycji wyjściowej na klawiaturze w czasie pisania oraz wyboru funkcji czytania bez przechodzenia do klawiatury numerycznej.
Oto kilka kombinacji klawiszowych Duala, które później wytłumaczymy bardziej szczegółowo:
CTRL + L przeczyta bieżący wiersz, niezależnie od jego długości.
CTRL + K przeczyta wiersz powyżej kursora.
CTRL + ŚREDNIK powtórzy to co ostatnio usłyszałeś.
SHIFT + CTRL + ŚREDNIK przeliteruje to, co ostatnio usłyszałeś.
CTRL + P przeczyta zawartość ramki, np. zawartość strony w MS Word.
CTRL + F przeczyta wszystko to, co aktualnie ma fokus.
Dual oferuje trzy typy pomocy: pomoc podstawowa, tryb pomocy (naciśnięcie 0 na klawiaturze numerycznej) i pomoc kontekstowa (SHIFT + CTRL + F1).
POMOC PODSTAWOWA
Dual posiada tzw. pomoc podstawową: jeśli Dual jest uruchomiony, naciśnij ALT + TAB, następnie naciskaj TAB, aż usłyszysz: „POMOC”. Naciśnij klawisz ENTER i wtedy otrzymasz krótką instrukcję, w jaki sposób się nim posługiwać. Gdy słowa zamilkną, naciśnij TAB, a staniesz przed wyborem „OK” i „Powtórz”. Gdy usłyszysz słowo „Powtórz”, możesz nacisnąć ENTER i wtedy usłyszysz instrukcję ponownie. Gdy usłyszysz słowo „OK” i naciśniesz ENTER, powrócisz do głównego menu. Ta pomoc i komenda powtarzana jest po to, by pomóc Ci w rozpocząć użytkowanie Duala.
TRYB POMOCY
Gdy jesteś w TRYBIE POMOCY możesz odkryć, co robią skróty klawiszowe Duala. Aby wejść do trybu pomocy naciśnij 0 na klawiaturze numerycznej.
W tym trybie po naciśnięciu, na przykład, CTRL + L usłyszysz „czytaj wiersz”. Możesz także sprawdzić, co osiągniesz po naciśnięciu któregoś z klawiszy klawiatury numerycznej. Jeśli już skończyłeś odkrywanie, naciśnij 0 na klawiaturze numerycznej, a usłyszysz, że opuszczasz właśnie tryb pomocy, a klawiatura wraca do stanu normalnego. Dopóki jesteś w trybie pomocy inne klawisze nie związane z Dualem będą nadal działać normalnie, więc bądź ostrożny, aby przypadkowo nie wprowadzić zmian w pliku, który jest akurat wyświetlany na ekranie. Wyjdź z tego trybu wciskając zero na klawiaturze numerycznej.
POMOC KONTEKSTOWA
Jeśli znajdujesz się w jakiejś aplikacji, mogą w niej być wbudowane skróty takie same, jakie istnieją już w Dualu, taka sytuacja występuje np. w Odtwarzaczu CD lub MS Wordzie. Naciśnij SHIFT + CTRL + F1 (klawisz funkcyjny 1), a usłyszysz informacje o nich.
W Odtwarzaczu CD usłyszysz, że klawisz numeryczny (KN) 4 odtwarza CD, KN5 wstrzymuje odtwarzanie, a KN6 zatrzymuje słuchanie muzyki z CD.
W MS Wordzie usłyszysz, że ALT + 1 czyta informacje o sprawdzaniu pisowni, ALT + 3 czyta pozycję w tabeli, a ALT + 4 odczyta poziom interpunkcji.
Jeśli używałeś już Duala, to prawdopodobnie będziesz chciał zmienić szybkość albo głośność mowy. Można to zrobić wchodząc w ustawienia.
Aby dostać się do ustawień, przejdź najpierw do Duala poprzez ALT + TAB. Następnie przyciskaj TAB, aż usłyszysz - „USTAWIENIA”. Naciśnij „ENTER”. Użyj klawisz TAB, aby przemieszczać się pomiędzy opcjami wymowy. Zostaniesz powiadomiony o tym, czy pole, na którym się znajdujesz, jest zaznaczone czy nie. Możesz je zaznaczyć bądź odznaczyć poprzez naciśnięcie spacji. Usłyszysz wówczas, że dokonałeś zmiany. Możliwych jest kilka opcji:
TRYB POCZĄTKUJĄCEGO
W tym trybie będziesz otrzymywać obszerne informacje o sytuacji na ekranie. Bez wątpienia będziesz chciał wyłączyć tę opcję, gdy opanujesz program na tyle, by funkcjonować bez ciągłych podpowiedzi. Kiedy jesteś w USTAWIENIACH, aby wyłączyć bądź włączyć tryb początkującego wystarczy nacisnąć ALT + T.
WYSOKOŚĆ
Aby zmienić wysokość głosu naciśnij ALT + W. Naciskaj strzałkę w górę lub w dół, aż nie usłyszysz odpowiedniej dla Ciebie wysokości głosu.
SZYBKOŚĆ
Zmiana szybkosci - ALT + S.
GŁOŚNOŚĆ
Zmiana głośności wymowy - ALT + G.
GŁOS
Jeśli chcesz zmienić głos, naciśnij strzałkę w lewo, bądź w prawo. Domyślnym głosem jest Agata. Jeśli chciałbyś usłyszeć inne głosy, naciśnij strzałkę w prawo.
ALT I CTRL
Możesz wybrać, czy naciśnięcie klawiszy ALT i CTRL ma być oznajmiane czy też nie, naciśnij ALT + O.
INTERPUNKCJA
Możesz wybrać jakie znaki interpunkcyjne będą wypowiadane: wszystkie, część czy tez żadne.
Są trzy metody ustawienia tego parametru: w USTAWIENIACH naciśnij TAB, aby dostać się do tej opcji. Następnie wciskając strzałkę w dół, będziesz miał możliwość wyboru: bez interpunkcji, część lub całą.
W MS Wordzie, naciśnij ALT + 4, aby rozwiązać ten problem.
Naciśnięcie KN1 daje także możliwość dokonania wyboru w każdym innym programie.
TONY MUZYCZNE
Tony muzyczne są po to, aby powiedzieć Ci, gdzie na ekranie znajduje się wskaźnik myszy. Poprzez ALT + M możesz je włączać lub wyłączać. Nauczysz się, jak używać tych tonów, aby doprowadziły Cię do miejsca, do którego chcesz wrócić na znanych Ci stronach www i CD-ROM-ach.
SKRÓTY KLAWISZOWE
Po pierwszym uruchomieniu Duala, aktywny jest domyślny zestaw skrótów klawiszowych. W ustawieniach możesz zmienić dopasowanie klawisza do funkcji. Jednakże sugerujemy, aby zmian dokonywać tylko wtedy, gdy zdobędziesz wystarczającą wiedzę, by tego dokonać.
ZACHOWYWANIE USTAWIEŃ
Wszystkie zmiany, jakich dokonałeś, pozostaną tak długo, aż nie wyłączysz komputera. Aby zachować je na stałe, musisz je zachować jako nowa konfigurację. Będąc w USTAWIENIACH naciśnij ALT + P oraz strzałkę w dół do „zachowaj konfigurację”. Wpisz nową nazwę i naciśnij ENTER (każda krótka nazwa będzie poprawna). Kiedy będziesz chciał użyć tych ustawień ponownie, możesz nacisnąć ALT + P, strzałkę w dół do „załaduj konfigurację”, naciśnij ENTER i wpisz tę samą nazwę. Naciśnij ponownie ENTER i Twoje ulubione ustawienia zostaną załadowane.
Jeśli chcesz, by Twój komputer zawsze startował z Twoimi ustawieniami, po pierwsze wejdź do USTAWIEŃ i wprowadź zmiany. Naciśnij ALT + P i strzałkę w dół, aby „ZACHOWAĆ JAKO”. Naciśnij ENTER i napisz słowo: „default” i znowu naciśnij ENTER – teraz Dual będzie startował z Twoimi nowymi ustawieniami.
Być może będziesz chciał mieć kilka konfiguracji przeznaczonych do różnych celów: jedna do Internetu, druga dla CD-ROMu, a jeszcze inna jako domyślna - musisz je tylko odpowiednio nazwać.
Bezwarunkowe zatrzymanie mowy = CTRL.
Zatrzymaj mowę aż do następnej komendy Duala = SHIFT + CTRL + ALT +M.
Powtórz = CTRL + średnik.
Powtórz i przeliteruj = CTRL + SHIFT + średnik.
Powtórz fonetycznie = ALT + średnik.
Tryb początkującego = Zaznacz pole wyboru w USTAWIENIACH Duala.
Sprawdzanie pisowni w MS Word = ALT + 1.
Podświetlanie w MS Word = ALT + H.
Położenie w tabeli w MS Word = ALT + 3.
Atrybuty plików w Eksploratorze = ALT + 3.
Jest kilka sposobów na zatrzymanie syntezy mowy. Aby zatrzymać ją w dowolnej chwili, naciśnij klawisz CTRL. Dual wystartuje ponownie, kiedy zaczniesz pisać.
Jeśli chcesz zamknąć Duala, podczas gdy uruchomione są inne aplikacje, które absorbują kartę dźwiękową, naciśnij: SHIFT + CTRL + ALT + M. Celowo skrót ten nie jest łatwy, aby zapobiec przypadkowemu działaniu. Ponowne uruchomienie syntezy mowy nastąpi po wykonaniu komendy Duala, np. CTRL + L.
Jeśli chcesz zablokować syntezę dla obecnej sesji, możesz zmniejszyć głośność na swojej karcie dźwiękowej do zera, podobnie w przypadku głośników (jeśli posiadają taką możliwość). Możesz też zamknąć Duala poprzez naciśnięcie ALT + F4, gdy Dual posiada fokus. Będziesz proszony o potwierdzenie, że na pewno chcesz zamknąć program i swoją syntezę mowy. To jest zabieg bezpieczeństwa, aby uniknąć zamykania programu przez przypadek. Aby upewnić się, że Dual ma fokus, przytrzymaj klawisz ALT i przyciskaj TAB (nie trzymaj go ciągle wduszonego), dopóki nie usłyszysz słowa Dual. Wtedy zwolnij klawisz ALT.
POWTÓRZ WYPOWIEDŹ
Kiedy opierasz się na syntezie mowy, jest wiele powodów, dla których mógłbyś chcieć, aby wypowiedź została powtórzona. Dual oferuje trzy formy powtarzania wypowiedzi:
CTRL + średnik powtarza ostatnią wypowiedź.
SHIFT + CTRL + średnik powtarza i literuje każdy znak ostatniej wypowiedzi.
ALT + średnik literuje ostatnią wypowiedź fonetycznie.
Niektóre funkcje wypowiedzi działają tylko wraz z konkretnymi programami, oto kilka przykładów:
SPRAWDZANIE PISOWNI W MS WORD
Naciśnij ALT + 1 – wtedy otrzymasz informacje, jak tego używać. Naciskaj klawisze ALT + 1, a dowiesz się, jak wygląda Twój dokument, gdy będziesz przez niego przechodził. Dual będzie mówił „brak słowa w słowniku” i przeliteruje Ci błędnie napisane słowo. Jeśli to konieczne, możesz operację powtórzyć. Przy sprawdzaniu pisowni możesz używać klawisza TAB i innych zwykłych skrótów klawiaturowych. Kiedy usłyszysz błędne słowo, możesz wcisnąć TAB i Dual powie: „sugestie”. Potem wciśnij ALT + A, aby dodać słowo do słownika, albo ALT + C, aby je zmienić i zaakceptować sugestie.
PODŚWIETLONY TEKST W PROCESORACH TEKSTOWYCH
Naciskając CTRL + H przeczytasz podświetlenie. Możesz także przeliterować to, co zostało podświetlone, używając: SHIFT + CTRL + średnik albo ALT + średnik, aby przeliterować imionami. Aby uniknąć niejasności, jeśli odznaczysz to, co zostało podświetlone, usłyszysz dokładnie to, co zostało zrobione.
POŁOŻENIE W TABELI MS WORDA
ALT + 3 czyta położenie w tabeli, jeśli taka została utworzona, znajdujesz się w niej i chcesz dowiedzieć się, w którym wierszu i kolumnie jesteś. Naciśnij TAB, a usłyszysz również zawartość komórki.
Ten rozdział zajmuje się klawiszami czytania, które umożliwiają usłyszenie tego, co się dzieje na ekranie.
Przeczytaj aktualny znak w dokumencie tekstowym = CTRL + I.
Przeczytaj aktualne słowo nad kursorem = CTRL + J.
Przeczytaj aktualną linię = CTRL + L.
Przeczytaj linię nad kursorem = CTRL + K.
Przeczytaj ramkę, która ma fokus = ALT + P.
Przeczytaj obiekt = CTRL + O.
Przeczytaj okno z fokusem = CTRL + F.
Spróbuj poeksperymentować z następującymi trzema klawiszami, aby znaleźć najlepsze rozwiązania dla zadań, które Cię czekają:
CTRL + F czyta cały ekran albo zawartość okna dialogowego. CTRL + O przeczyta ikonę posiadającą fokus na pulpicie. CTRL + P prawdopodobnie przeczyta odpowiedni blok tekstu w Internet Eksplorerze.
Klawiatura numeryczna (KN) oferuje więcej klawiszy czytania. Jeśli używasz laptopa, będziesz musiał sprawdzić sposób działania jego klawiatury numerycznej.
Czytanie wiersza powyżej bieżącej pozycji czytania - KN8.
Czytanie wiersza poniżej bieżącej pozycji czytania - KN2.
Przeniesienie kursora czytania jeden znak w lewo - KN4.
Przeniesienie kursora czytania jeden znak w prawo - KN6.
Czytanie następnego znaku - ALT + KN6.
Czytanie poprzedniego znaku - ALT + KN4.
Czytanie następnego słowa - CTRL + KN6.
Czytanie poprzedniego słowa - CTRL + KN4.
Przyciągniecie wskaźnika myszy do obecnej pozycji czytania - KN5.
Czytanie całego dokumentu - LEWY CTRL + ALT i strzałka w dół. Usłyszysz „auto-czytanie”, a Dual zacznie czytać dokument. Poprzez naciśnięcie strzałki w dół bądź w górę, możesz wstrzymać czytanie w każdej chwili, a Dual zapamięta pozycję w dokumencie.
Podobnie naciskając LEWY CTRL + ALT i strzałka w górę – usłyszysz „auto-czytanie w górę”, a potem zawartość dokumentu czytaną od dołu do góry.
Podczas czytania długiego dokumentu możesz poczuć się zmęczony tonami muzycznymi. Wyłącz je w USTAWIENIACH Duala poprzez naciśniecie ALT + TAB, klawiszem TAB przejdź do „Tony muzyczne”, a spacją oznacz pole wyboru. Naciśnij ALT + TAB, aby powrócić do czytanego dokumentu.
Wysokość tonów muzycznych będzie się zmieniać, w miarę jak będziesz się poruszał po ekranie. Metaliczny ton będzie stawał się wyższy, gdy będziesz szedł w górę ekranu, naciskając KN8 (albo przytrzymując go) lub niższy, gdy będziesz naciskał albo przytrzymasz KN2, poruszając się w dół. Drewniany ton będzie stawał się niższy, gdy będziesz naciskał lub przytrzymasz KN4 i podążał w lewo oraz wyższy poprzez naciskanie lub przytrzymywanie KN6 oraz ruch w prawo. Poruszając się w ten sposób po ekranie, będziesz przechodził przez tekst i obiekty, mogąc je czytać.
W przypadku, gdy nie usłyszysz wypowiedzianego tekstu za pierwszym razem, Dual oferuje funkcje powtarzania:
Powtórzenie ostatnio wypowiedzianej informacji - CTRL + średnik.
Literowanie słowa - SHIFT + CTRL + średnik.
Literowanie fonetyczne (Adam, Barbara, Cezary, itd.) - ALT + średnik.
11. Klawisze „Gdzie jestem”
Aplikacje Windowsowe są okienkowe i często potrafią zapchać ekran. Klawisze „Gdzie jestem” potrafią precyzyjnie określić, gdzie jesteś i co robisz. Dual nie będzie Ci bez przerwy przekazywał wszystkich niepotrzebnych informacji, ale kiedy będą potrzebne, możesz nacisnąć jeden z klawiszy opisanych poniżej.
Wewnątrz programu tekstowego tony muzyczne oraz CTRL + / (ukośnik do przodu) są Twoimi najlepszymi przewodnikami. ALT + 3 w MS Wordzie podaje Ci również pozycję w tabeli (wiersz i kolumnę).
Klawisze „Gdzie jestem” są najbardziej przydatne w Internet Explorerze i stronach www oraz przy pracy z CD-ROM-em.
Jeśli chcesz umieścić wskaźnik w lewym górnym narożniku ekranu, naciśnij KN7.
Jeśli chcesz umieścić wskaźnik w prawym dolnym narożniku ekranu, naciśnij KN3.
Jeśli chcesz przeciągnąć wskaźnik do górnej krawędzi, naciśnij CTRL + KN7.
Jeśli chcesz przeciągnąć wskaźnik do dolnej krawędzi, naciśnij CTRL + KN3.
Jeśli chcesz przeciągnąć wskaźnik do lewej krawędzi, naciśnij CTRL + KN1.
Jeśli ...
A-n-i-t-a