Prawo rolne opracowanie.doc

PRAWO ROLNE

              Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego oraz zmianie innych ustaw ,która weszła w  życie z dniem 16 lipca 2003 r. w sposób kompleksowy urzeczywistnia zasadę zawartą w art. 23 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. według której podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. 21
i 22 Konstytucji w zakresie ochrony własności i prawa dziedziczenia oraz wolności działalności gospodarczej.

              Zgodnie z ustawą kształtowanie ustroju rolnego ma służyć : / to są  zasady ustroju rolnego

1.     poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych,

2.     przeciwdziałaniu nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych oraz

3.     zapewnieniu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

              Art.2 Ustawy zawiera słownik definicji ustawowych wykorzystywanych na użytek realizacji jej postanowień  nie  definiuje natomiast samego pojęcia „ustroju rolnego”. W doktrynie uznaje się, że  Ustrój rolny to układ stosunków własnościowych w rolnictwie, formy organizacji produkcji rolnej i rynku rolnego także form więzi ekonomicznej między rolnictwem, a innymi działami gospodarki narodowej. W w/w ustawie jest jednak mowa o kształtowaniu ustroju rolnego wyłącznie w tym pierwszym znaczeniu, czyli o kształtowaniu własności ziemi w rolnictwie.

              Obowiązująca ustawa ma zapewnić:

1.     kontrolę obrotu ziemią

2.     a przede wszystkim chronić i wspomagać rozwój gospodarstw rodzinnych poprzez między innymi umożliwienie rolnikom indywidualnym preferencyjny zakup gruntów rolnych

              Obowiązująca Ustawa ustanowiła nowe zasady obrotu gruntami rolnymi. Swobodny dotychczas obrót ziemią rolniczą ukierunkowany został na rodzinne gospodarstwa rolne. Przewidziana kontrola nad obrotem ziemią ma sprawić, że w siłę będą rosły gospodarstwa rodzinne. Uprawnienia takie w nowym systemie ma Agencja Nieruchomości Rolnych /dawna  Agencja Własności Rolnej Skarbu państwa/ Będzie ona mogła ingerować w niektóre transakcje, korzystając z prawa pierwokupu i wykupu.

Ustawę stosuje się jedynie w odniesieniu do nieruchomości rolnych, definiowanych jako nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej
i rybnej /z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na inne cele niż rolnicze/

              Przepisy ustawy nie mają zastosowania do nabywania nieruchomości rolnych w drodze dziedziczenia. Natomiast zbycie udziałów w spadku podlega reżimowi tej ustawy.

              Przepisy ustawy wprowadziły również zmiany do innych ustaw jak Ustawy :

1.     kodeks cywilny

2.     scaleniu i wymianie gruntów

3.     gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

4.     o działach administracji rządowej

5.     o nabywaniu przez użytkowników wieczystych praw własności nieruchomości

6.     o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Zmiana tych przepisów była konieczna z uwagi na konieczność zachowania spójności rozwiązań strukturalnych rolnictwa w ogólnym porządku prawnym. W sprawach nieuregulowanych w ustawie obowiązują nadal przepisy kodeksu cywilnego

              Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego uwzględnia nie tylko prywatny obrót ziemią, ale i sprzedaż gruntów z zasobu skarbu państwa.

Przechodząc do omówienia meritum tematu,  uregulowanej w ustawie problematyki gospodarstw rodzinnych  zaznaczyć należy,że :

              Ustawa dokonuje wyróżnienia  DWÓCH TYPÓW GOSPODARSTW ROLNYCH prowadzonych na nieruchomościach rolnych :

1.     zwykłe gospodarstwa rolne oraz

2.     swoiście kwalifikowaną  szczególnie chronioną przez państwo postać gospodarstwa rolnego – gospodarstwo rodzinne.

Za GOSPODARSTWO ROLNE, należy rozumieć gospodarstwo w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, za które uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, stanowiących zorganizowaną całość gospodarstwa.  Cechy tego gospodarstwa to:

v                Gospodarstwo rolne może być prowadzone przez każdego  m.in. spółki prawa handlowego oraz spółdzielnie produkcji rolnej.

v                Powierzchnia gospodarstwa rolnego nie może być mniejsza niż 1 hektar użytków rolnych.

v                W stosunku do gospodarstw rolnych innych niż gospodarstwa rodzinne, ustawa nie przewiduje żadnych ograniczeń co do maksymalnej powierzchni gospodarstwa ani nie nakłada na właścicieli tych gospodarstw żadnych wymogów posiadania kwalifikacji rolniczych.

v                Będzie je mógł nabyć każdy niezależnie od posiadanych kwalifikacji

Przy obliczaniu obszaru uwzględnia się więc tylko grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i grunty pod rowami. Nie uwzględnia się innych gruntów (np. leśnych). W stosunku do kodeksu cywilnego występuje też różnica, gdy chodzi o zdefiniowanie w ukur pojęcia nieruchomości rolnej. Jest ono węższe niż w kodeksie cywilnym, gdyż z pojęcia nieruchomości rolnej wyłącza się nieruchomości położone na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne.

GOSPODARSTWO RODZINNE zostało zdefiniowane w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego i może być prowadzone jedynie przez osobę fizyczną – rolnika indywidualnego.

W odniesieniu do gospodarstw rodzinnych przepisy ustawy są bardzo restrykcyjne. Ustawa określa

v    maksymalną powierzchnię użytków rolnych, jaka może wchodzić w skład gospodarstwa rodzinnego, na 300 hektarów.

v    Ponadto gospodarstwo rodzinne może być prowadzone jedynie przez rolnika indywidualnego. W ustawie określono kryteria, jakie musi spełniać osoba fizyczna chcąc prowadzić gospodarstwo rodzinne.

Przy ustaleniu, czy dane gospodarstwo jest rodzinne, uwzględnia się tylko nieruchomości rolne będące zarazem użytkami rolnymi wchodzącymi w skład danego gospodarstwa rolnego. Uwzględnia się tylko grunty własne i dzierżawione przez osobę prowadzącą to gospodarstwo.

GOSPODARSTWO RODZINNE

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego wprowadza po raz pierwszy legalną definicję gospodarstwa rodzinnego. Jest to jednostka, która ma spełniać wszystkie warunki gospodarstwa rolnego oraz nowe elementy, które powodują jego szczególną ochronę.

Ustawodawca definiując pojęcie gospodarstwa rodzinnego kładzie nacisk na dwa elementy : obszar i szczególne właściwości osoby prowadzącej gospodarstwo rodzinne – czyli rolnika indywidualnego.

Zgodnie z art.5 ust.1  ustawy za gospodarstwo rodzinne uważa się GOSPODARSTWO ROLNE /nie może być mniejsze niż 1 ha/ które jest :

·        prowadzone przez rolnika indywidualnego (nie może więc być prowadzone przez osobę prawną lub firmę), a

·       jego łączna powierzchnia nie może przekraczać 300 hektarów.

Przy ustalaniu powierzchni gospodarstwa rodzinnego uwzględnia się grunty własne oraz dzierżawione.

              Ustawa definiuje również pojęcie rolnika indywidualnego. 

Zgodnie z art. 6 ust.1  rolnikiem indywidualnym może być tylko OSOBA FIZYCZNA, która spełnia łącznie  następujące warunki  :

1.           jest właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnej.

Jest to niewątpliwie ujęcie nowatorskie, gdyż zrównuje się własność i dzierżawę w zakresie niezbędnym do zakwalifikowania kogoś jako rolnika indywidualnego.
W przeszłości w aktach prawnych traktowano gospodarstwo rolne przeważnie jako gospodarstwo zorganizowane na gruntach własnych osoby prowadzącej to gospodarstwo. Tak też - chociaż bez żadnych podstaw normatywnych - odczytywano zwykle pojęcie gospodarstwa rodzinnego w kodeksie cywilnym. Według ukur gospodarstwo rodzinne może być w całości prowadzone przez rolnika indywidualnego na gruntach dzierżawionych.

2.           łączna powierzchnia użytków rolnych, których rolnik indywidualny jest właścicielem lub dzierżawcą nie  może przekraczać 300 hektarów.

Maksymalną powierzchnię gospodarstwa wprowadzono w celu przeciwdziałania nadmiernej koncentracji ziemi. Nabywana nieruchomość wraz z gruntami dzierżawionymi przez nabywcę nie może przekraczać 300 ha. Ograniczenie to ma zapobiec tworzeniu się gospodarstw wielkoobszarowych. Jest to podyktowane zarówno nieakceptowaniem takich gospodarstw przez środowiska wiejskie, jak i dostosowaniem prawa polskiego do prawa krajów europejskich.

3.           musi osobiście prowadzić gospodarstwo rolne (co oznacza, rolnik indywidualny  podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Przez prowadzenie działalności rolniczej należy rozumieć prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

4.           musi posiadać kwalifikacje rolnicze ( kwalifikacje teoretyczne: wykształcenie zasadnicze - koniecznie rolnicze lub wykształcenie średnie, wyższe - dowolne  lub  kwalifikacje praktyczne : czyli praca przez 5 lat
w gospodarstwie rolnym, której fakt potwierdzi wójt)

5.           zamieszkuje w gminie, w której położona jest ta nieruchomość rolna (chodzi o miejsce zameldowania ). Jeśli nieruchomość położona jest w kilku gminach rolnik musi zamieszkiwać w gminie, w której położona jest przynajmniej jedna z jego nieruchomości.

              Każdy kto będzie chciał nabyć nieruchomość rolną będzie musiał UDOWODNIĆ na piśmie, status rolnika indywidualnego.
Ta Procedura dowodowa stanowi  element kontroli obrotu nad nieruchomościami rolnymi/ Transakcje na rynku rolnym mają służyć bowiem poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych, czyli tworzeniu gospodarstw rodzinnych

Dowodem potwierdzającym

1.     osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie rolnika, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

2.      zamieszkanie jest dokument określający zameldowanie na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych (art. 7 ust. 4 ukur).

3.     Wymóg osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego jest spełniony wówczas, gdy osoba fizyczna prowadząca to gospodarstwo podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub świadectwo pracy.

4.     Uważa się, że osoba fizyczna ma kwalifikacje rolnicze teoretyczne lub praktyczne, jeżeli:

·         Teoretyczne - uzyskała wykształcenie ROLNICZE co najmniej zasadnicze lub ogólne wykształcenie średnie, lub wyższe, lub

·         Praktyczne - osobiście prowadziła gospodarstwo rolne, lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez co najmniej 5 lat.

Zrównane zostały więc kwalifikacje teoretyczne z praktycznymi.
Przy tym tylko w odniesieniu do wykształcenia zasadniczego formułuje się wymóg, aby miało ono charakter rolniczy. Uzyskanie jakiegokolwiek wykształcenia średniego lub wyższego jest równoznaczne z posiadaniem kwalifikacji rolniczych.

Dowodem potwierdzającym posiadanie przez osobę fizyczna kwalifikacji rolniczych są :

v    Kwalifikacje teoretyczne dokumentuje się świadectwem lub dyplomem ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplomem uzyskania tytułu zawodowego lub dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe (art. 7 ust. 2 pkt. 1 ukur).

v    Kwalifikacje praktyczne dokumentuje się oświadczeniem poświadczonym przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub świadectwem pracy (art. 7 ust. 2 pkt. 2 ukur)

Dowodem są tez odpowiednie dokumenty wydane przez właściwe organy lub instytucje państw członkowskich Europejskiego obszaru Gospodarczego – z dniem uzyskania przez Rzeczpospolita Polsą członkostwa w Unii Europejskiej /art.7 ust.3 w związku z ar

              Po wejściu w życie ustawy wszyscy rolnicy mogą bez przeszkód kupować ziemię, ale uprzywilejowane są gospodarstwa rodzinne.

              Poprawie struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych ma służyć przewidziane ustawowe prawo pierwokupu.              Ma ono stanowić instrument kontroli tych wszystkich transakcji w których nabywcami ziemi nie będą rolnicy indywidualni prowadzący gospodarstwa rodzinne. Chodzi o to aby ziemia trafiała przede wszystkim do gospodarstw rodzinnych, żeby miały one szanse na powiększenie. Poprawa struktury obszarowej gospodarstw, jest bowiem jedną z podstawowych zasad kształtowania ustroju rolnego.

              W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnych ...