- procedura wywłaszczeniowa rodz 4
- odszkodowanie za wywłaszczone nieruchomości rozd 5
- zwrot wywłaszczonych nieruchomości rozd 6
Jednym z ważnych elementów instytucji wywłaszczenia jest to , że nieruchomość jest niezbędna dla celów publicznych
Atr 6 ( ust o gosp.nie-ściami) wymienia cele publiczne np.:
- budowa i utrzymanie dróg publicznych i wodnych , obiektów i urządzeń
transportu publicznego
- budowa i utrzymanie obiektów i urządzeń służących do zaopatrzenia ludność
w wodę
- gromadzenia , przesyłania i oczyszczania ścieków oraz utylizacji odpadów
- budowa i utrzymanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy , administracji , sadów i prokuratur , państwowych szkół wyższych , szkół publicznych
- publicznych obiektów ochrony zdrowia , przedszkoli , domów opieki społ. I placówek opiekuńczo – wychowawczych
- budowa i utrzymanie obiektów niezbędnych dla obronności państwa oraz ochrony granicy państwowej , obiektów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego
- zakładanie i utrzymywanie cmentarzy itp.
- Ustawa pozwala również na wywłaszczenie na inne cele publiczne wymienione w innych ustawach
DEF WYWŁASZCZENIA NIERUCHOMOŚCI
1.Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu , w drodze decyzji ( aktu administracyjnego i za odszkodowaniem):
- prawa własności ,
- prawa użytkowania wieczystego
- lub innego prawa rzeczowego na n- ści
1. Wywłaszczenia można dokonać na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do n-ści , dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego
1.wywłaszczenie może nastąpić w sytuacji gdy cele publiczne nie mogą być realizowane w inny sposób niż przez pozbawienie lub ograniczenie praw do nieruchomości a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
(instytucja wywłaszczenia jest to podstawowa klasyczna konstrukcja
prawna za pomocą , której państwo pozyskuje prawa przysługujące innemu podmiotowi jeżeli są one niezbędne dla realizacji celów publicznych)Instytucje wywłaszczenia należy odróżnić od nacjonalizacji ( bowiem tutaj odebranie prawa własności następuje z mocy aktu generalnego i z reguły bez odszkodowania) , konfiskaty bądź przepadku mienia .
Organem prowadzącym postępowanie wywłaszczeniowe w
-I instancji jest Starosta
- organem II instancji jest Wojewoda(czyli od decyzji starosty środek odwoławczy kieruje się do wojewody)
- odbywa się na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących
- odebrania dokonuje państwo (lub j.s.t)
- akt odebrania ma charakter przymusowy
- następuje w indywidualnej decyzji administracyjnej
- wywłaszczanie jest zawsze za słusznym odszkodowaniem
Nieruchomość można wywłaszczyć tylko na rzecz SP albo na rzecz j.s.t .
Nie można wywłaszczyć nie-sci stanowiącej własność SP ale można wywłaszczyć nie-ść należącą do j.s.t (art.118 u 3 )
-Przedmiot wywłaszczenia – ( może nim być własność , wieczyste użytkowanie lub inne prawo rzeczowe) Wywłaszczeniu podlega cała nie-ść lub jej część .
Jeśli pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego, nabywa tą część w drodze umowy SP lub j.s.t
- wypisy z katastru
PROCEDURĘ wywłaszczenia poprzedzają rokowania podczas , których strona wyraża zgodę na oddanie nie-ści po cenach rynkowych.
( rokowań nie można przeprowadzić gdy stan prawny jest nieuregulowany)
- gdy postępowanie wstrzymane jest z urzędu starosta na piśmie wyznacza dwumiesięczny termin do zawarcia umowy
- jeżeli nie-ść ma być wywłaszczona na rzecz samorządu rokowania przeprowadza W B P
- w przypadku nie-ści o nieuregulowanym stanie prawnym informacje o zamiarze wywłaszczenia starosta podaje do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie oraz przez ogłoszenie w prasie o zasięgu ogólnopolskim
-Postępowanie toczy się na wniosek zarządu samorządu terytorialnego, powiatowego czy wojewódzkiego
- w gminie na wniosek W B P lub
- z urzędu
- starosta składa do sądu wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej(zbiorze dokumentów) informacji o wszczęciu postępowania
- istnieje obowiązek przeprowadzenia rozprawy administracyjnej (po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego )
- nie można stosować przepisów o ugodzie
-starosta może także w szczególnych sytuacjach (określonych w art. 108 KPA) wydać podmiotowi , który będzie realizował cele publiczne , zezwolenie na niezwłoczne n-ści po wydaniu decyzji w I instancji
(oprócz tych wskazanych wyżej wynikających z KPA)
- wskazanie n-ści z podaniem oznaczeń z księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz z katastru
- wskazanie celu publicznego
- powierzchnię n-ści , a jeżeli wywłaszczeniem jest objęta tylko jej część to powierzchnię tej części i całej n-ści
- właściciela lub użytkownika wieczystego
- lokale zamienne i sposób ich zapewnienia
- osobę , której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na n-ści
do wniosku należy dołączyć:
- dokumenty z przebiegu rokowań
- wpis i wyrys z planu miejscowego( w razie braku decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publ )
- pełny odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie o stanie prawnym
- wypis i wyrys z katastru n-ści
ART. 107. § 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.
( w przypadku wywłaszczenia nie ma możliwości zastosowania przep KPA dot. ugody administracyjnej – ta formę zastępują rokowania)
ART. 119 (jest konkretyzacją art. 107 KPA)
DECYZJA o wywłaszczeniu poza element z art. 107 zawiera:
- przedmiot wywłaszczenia
- właściciela
- inne os mające prawo do n-ści
- ustalenie wysokości odszkodowania
- cel wywłaszczenia
Szczególne sytuacje (które reguluje ustawa) kiedy to następuje ograniczenie praw rzeczowych
- starosta w drodze decyzji może z urzędu lub na wniosek zarządu samorządu (w gminie na wniosek W B P) wydać zezwolenie na korzystanie z n-ści w sposób szczególny np.:
- zakładanie i przeprowadzanie na n-ści ciągów drenażowych , przewodów i urządzeń przesyłających płyny , parę gaz i energie elektryczną itp
- istnieje obowiązek udostępniania n-ści w celu konserwacji oraz usuwania awarii
- we wskazanych sytuacjach należy również przeprowadzić rokowania i dokonać zapłaty odszkodowania
- jeżeli założenie ciągów i urządzeń o których mowa uniemożliwia właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu dalsze prawidłowe korzystanie z n-ści zgodnie z jej przeznaczeniem lub w sposób dotychczasowy , może on żądać aby starosta nabył od niego na rzecz SP n-ść w drodze umowy , własność lub użytkowanie wieczyste
- starosta w drodze decyzji może wydać zezwolenie m.in. na poszukanie , rozpoznawanie , lub wydobywanie kopalin stanowiących własność SP ( dot. to sytuacji gdy właściciel lub użytkownik wieczysty nie wyrazi zgody)
- zezwolenie wydaje się na czas nie dłuższy niż 12m-c
- stosuje się również przepisy o rokowaniach i o możliwości zbycia n-ści w drodze umowy jeśli staje się nieprzydatna dla celów dotychczasowych
- ustawa przewiduje czasowe (nie dłużej niż 6m-c) zajęcie n-ści w przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody
- starosta wydając zezwolenie nadaje jej rygor natychmiastowej wykonalności
- po upływie okresu zajęcia istnieje obowiązek doprowadzenia n-ści do stanu poprzedniego oraz wypłaty odszkodowania (jeśli nie można było korzystać w sposób zgodny z przeznaczeniem)
ATR.120 dotyczy procedury wywłaszczeniowej i stanowi ochronę osób trzecich na drodze adm-prawnej
Jeżeli zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpieniu szkody lub niedogodnościom, jakie mogą powstać dla właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości sąsiednich wskutek wywłaszczenia lub innego niż dotychczas zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości, w decyzji o wywłaszczeniu ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń zapobiegających tym zdarzeniom lub okolicznościom. Obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń ciąży na występującym z wnioskiem o wywłaszczenie.
Ponadto uzupełnieniem ochrony administracyjno- prawnej jest ochrona cywilnoprawna.
Kodeks Cywilny stanowi:
Art. 140. W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
Art. 144. Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. (zakaz immisji)
Art. 233. (106) W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
Art. 439. Ten, komu wskutek zachowania się innej osoby, w szczególności wskutek braku należytego nadzoru nad ruchem kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu albo nad stanem posiadanego przez nią budynku lub innego urządzenia, zagraża bezpośrednio szkoda, może żądać, ażeby osoba ta przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a w razie potrzeby także, by dała odpowiednie zabezpieczenie. (skarga prewencyjna)
Z konstytucji RP wynika , że wywłaszczenia dokonuje się za słusznym odszkodowaniem(art. 21 ust2)
- słuszne odszkodowanie ze jego wysokość ustala się wg wartości n-ści lub innego wywłaszczonego prawa
- odszkodowanie ustala starosta wykonujący zadania z zakresu adm. Rządowej w decyzji o wywłaszczeniu
- podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi wartość rynkowa przy czym ustalenie wysokości odszkodowania następuje dopiero po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego (ATR.130 ust 2)
- w ramach odszkodowania można przyznać n-ść zamienną jeśli wyrazi na to zgodę podmiot, którego prawo się wywłaszcza
-zapłata odszkodowania następuje jednorazowo i podlega waloryzacji na dzień zapłaty
- odszkodowanie wpłaca się do depozytu sadowego jeżeli:
- osoba uprawniona odmawia jego przyjęcia,
- wypłata odszkodowania natrafia na trudne do przezwyciężenia przeszkody
- odszkodowanie za wywłaszczenie dotyczy n-ści o nieuregulowanym stanie prawnym
- N-ść wywłaszczona nie może być użyta na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu chyba , że poprzedni właściciel lub spadkobiercy nie złożą wniosku o zwrot tej n-ści
- W razie zamiaru użycia wywłaszczonej n-ści lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu , właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub spadkobiercę o tym zamiarze informując jednocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej n-ści
- Poprzedni właściciel lub spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej n-ści lub jej części jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu
- N-ść uznaje się za zbędną na określony cel jeżeli
1. ...
gosicka