Wyższa Szkoła Zarządzania w Rzeszowie
Wyższa Szkoła Zarządzania
w Rzeszowie
Marzena Wilk
Źródła finansowania organizacji pozarządowych z uwzględnieniem funduszy unijnych
Nr albumu 4659/z Praca napisana
pod kierunkiem naukowym
dr Jana Rogowskiego
Rzeszów, czerwiec 2007
SPIS TREŚCI
Rozdział I
1.1 Wprowadzenie 3
1.2 Cel i zakres pracy 5
1.3 Materiały źródłowe i metody badawcze 6
ROZDZIAŁ II
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W SYSTEMIE FINANSÓW PUBLICZNYCH 8
2.1 Finanse publiczne 8
2.2 Organizacje pozarządowe 10
2.3 System finansowania organizacji pozarządowych 12
2.4 Zasady rachunkowości stosowane w organizacjach pozarządowych 14
ROZDZIAŁ III
OPIS DZIAŁAŃ PODKARPACKIEJ WSPÓLNOTY ORGANIZACJI SOCJALNYCH PoWOS 29
3.1 Charakterystyka Stowarzyszenia PoWOS 29
3.2 Źródła finansowania organizacji przed funduszami unijnymi 33
ZEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 39
4.1 Fundusze strukturalne 39
4.2 Inicjatywy Wspólnotowe 40
4.4 Europejski Fundusz Społeczny – EFS (European Social Fund – ESF) 42
4.5 Programy operacyjne 43
4.6 Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) 44
4.7 NGO a Fundusze Strukturalne 54
4.7.1 RAPORT „PODSTAWOWE FAKTY O NGO 2006” 55
ROZDZIAŁ IV
PROJEKTY REALIZOWANE Z FUNDUSZY UNIJNYCH PRZEZ POWOS 57
5.1 EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY – Priorytet 1.6 „Integracja i reintegracja zawodowa kobiet” 57
5.2 INICJATYWA WSPÓLNOTOWA EQUAL 64
PARTNERSTWO NA RZECZ AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ "ANIMATOR" 64
ZAKOŃCZENIE 79
BIBLIOGRAFIA: 80
SPIS WYKRESÓW: 84
SPIS TABEL: 84
Zgodnie ze swoimi statutowymi obowiązkami organizacje pozarządowe zajmują się rozwiązywaniem różnego rodzaju problemów społeczności lokalnych. Polega to głównie na udzielaniu pomocy z zakresu prawa, prowadzeniu świetlic terapeutycznych czy też szkoleń dla osób poszukujących pracy.
Przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej istniały możliwości aplikowania o tzw. środki przedakcesyjne. Jednak wejście Polski do Unii pozwoliło sięgać po środki unijne nie tylko organizacjom dużym, które są blisko stolicy, ale także tym, które są oddalone od punktów decyzyjnych. Dzięki temu, że Polska została dopuszczona do programów, które już były realizowane w Europie można też wymieniać doświadczenia związane z różnymi dziedzinami życia społeczeństwa czyli przede wszystkim na polu zmniejszenia bezrobocia oraz poprawy jakości życia.
Organizacje pozarządowe działają na uregulowanych zasadach dopiero od 2004 roku kiedy to weszła w życie „Ustawa o pożytku publicznym i wolontariacie”. III sektor umacnia się dopiero od kilku lat, co jest ciekawe z punktu badawczego. Obowiązują go zasady działania takie jak w spółkach z o.o. poprzez stosowanie „Ustawy o rachunkowości” i prowadzenie tzw. pełnej księgowości chociaż z założenia nie ma przynosić dochodów gdyż nie to jest celem jej działania. Środki finansowe każda organizacja musi zdobywać sama poprzez aplikowanie o nie w konkursach grantowych. Przynależność Polski do struktur Unii Europejskiej pozwala organizacjom pozarządowym ubiegać się o większe niż dotychczas środki finansowe przy stosunkowo niewielkim wkładzie finansowym z ich strony w porównaniu z samorządami czy też firmami prywatnymi. To wszystko sprawia, że baczniej przyglądamy się organizacjom non-profit jako społeczeństwo i zaczyna dostrzegać je także rząd jako źródło dodatkowej pomocy dla obywateli. Biorąc pod uwagę wysoki wskaźnik bezrobocia w Polsce trzeba też zauważyć, że organizacje poprzez swoje działania przyczyniają się do spadku bezrobocia w skali makroregionu jak np. teren Podkarpacia. Nie tylko szkolą osoby bezrobotne czy zagrożone utratą pracy ale też stają się pracodawcą. Dotyka je więc bolączka wszystkich pracodawców związana z wysokimi kosztami pracy, ale też przepisami Kodeksu Pracy nakazującymi bezwzględne wypłaty wynagrodzeń dla pracowników mimo ogromnych trudności związanych z przesyłaniem środków unijnych. Już same założenia mówiące, że zakupu sprzętu można dokonywać tylko, gdy posiada się pracowników etatowych, stwarza zagrożenie łamania prawa gdy, transze przesyłane są do 50 dni od momentu podpisania umowy z instytucją wdrażającą dany komponent. Mimo wszystko sektor ten będzie się rozwijał nie tylko dzięki finansowaniu z samej Unii Europejskiej, ale też Norweskiemu Mechanizmowi Finansowemu. W następnym okresie programowania bardzo wiele komponentów skierowanych jest do instytucji pozarządowych, ale też współpracujących z samorządami lokalnymi, co obydwu stronom daje duże możliwości rozwoju, gdyż organizacje działają bardziej elastycznie i nie muszą ponosić tak wysokiego wkładu własnego jak instytucje samorządowe. W związku z tym czas przyjrzeć się na jakich zasadach działa organizacja pozarządowa i co zdołała osiągnąć do chwili obecnej.
Praca ma przybliżyć specyfikę działań organizacji non-profit w wykorzystaniu funduszy unijnych. Jest to sektor, którego dynamiczny rozwój przyczynia się do wzrostu gospodarczego i PKB w kraju. Jest to szczególnie ważne przy następnym okresie programowania do, którego Polska przystępuje na równi z pozostałymi członkami Unii Europejskiej. W zeszłym roku kraje członkowskie ustaliły projekt budżetu wspólnoty na 2007-13. Polsce przypadła na ten okres pula 67 miliardów euro. W okresie programowania, który się właśnie kończy Polska przystąpiła z opóźnieniem jednak wykorzystanie środków jakie zostały nam przyznane była wg raportu Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: „W marcu br. kwota środków z funduszy strukturalnych wypłaconych beneficjentom była zbliżona do poziomu z lutego Br. I wyniosła 851,4 mln zł. Łączna kwota płatności od początku uruchomienia programów do końca I kwartału 2007 r. wyniosła 13,02 mld zł, co stanowi ponad 38,7 % alokacji na lata 2004- 2006” [1]
Celem pracy jest pokazanie działania i specyfiki organizacji pozarządowych jako III sektora w Polsce na przykładzie Podkarpackiej Wspólnoty Organizacji Socjalnych PoWOS, jej źródeł finansowania oraz miejsca jakie zajmuje w województwie podkarpackim. Mimo polaryzacji społeczeństwa i braku długofalowych programów polityki społecznej, organizacje pozarządowe przejmują i realizują działania skierowane dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W związku z tym bardzo ważny jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego, jego jakość i zapewnienie środków na jego rozwój.
Realizując w niniejszej pracy główny cel sformułowano następującą hipotezę badawczą, która zostanie w pracy poddana weryfikacji:
„Pozyskanie funduszy unijnych stymuluje prowadzenie działalności w organizacjach pozarządowych jako zasadnicze źródło finansowania działań społecznych”.
Praca składa się z pięciu rozdziałów i ma charakter teoretyczno – empiryczny.
W pierwszym rozdziale została zawarta hipoteza, cel pracy i materiały źródłowe.
Drugi rozdział opisuje finanse publiczne oraz pokazuje jak powstają organizacje pozarządowe, jakie akty prawne regulują ich działania i co jest źródłem ich finansowania.
W trzecim rozdziale opisano Podkarpacką Wspólnotę Organizacji Socjalnych PoWOS, jako przykład organizacji pozarządowej działającej na Podkarpaciu.
Czwarty rozdział to dostępne w Polsce fundusze unijne z jakich mogą korzystać organizacje pozarządowe oraz inne jednostki.
W piątym rozdziale omówiono fundusze unijne jako źródło finansowania, rozwoju oraz system rozwiązywania problemów społecznych.
W rozdziale tym zostaną przedstawione projekty, które analizowana organizacja realizuje z funduszy unijnych. Są to projekty tzw. miękkie, inaczej szkoleniowe, gdyż fundusze twarde (inwestycyjne) nie są dostępne dla organizacji pozarządowych.
W pracy wykorzystano materiały dotyczące organizacji pozarządowych z:
- portali informatycznych,
- publikacji
- dokumentów finansowych Podkarpackiej Wspólnoty Organizacji Socjalnych (PoWOS) - bilans, rachunek zysku i strat, informację dodatkową
- napisanych i złożonych projektów :” Opiekunka – nowe umiejętności, większe szanse” oraz Partnerstwo na Rzecz Aktywizacji Zawodowej „Animator”
- sprawozdań merytorycznych z realizowanych projektów wymienionych powyżej
- postępów finansowych z realizowanych projektów unijnych
Metody badawcze w pracy to przede wszystkim analizy i porównania dokonywane na podstawie budżetów zrealizowanych projektów czy też sprawozdań finansowych (bilanse i rachunki zysków i strat ) za lata 2004-2006. Instytucje wdrażające na ich podstawie oceniały zdolność do zarządzania środkami o jakie kwoty może ubiegać się dana organizacja pozarządowa. Ze względu na to, że w Polsce jest bardzo wiele organizacji lokalnych o niewielkich dochodach rocznych, a właściwie dotacjach, została dopuszczona bardzo korzystna możliwość starania się o dwukrotność rocznych dochodów, co bardzo rozszerzyło możliwości aplikacyjne organizacji. W innym wypadku większości z nich pozostałaby możliwość aplikowania jedynie o kwotę 5000 EURO według kursu na dzień ogłoszenia konkursu przez Instytucję Wdrażającą.
Ilekroć w pracy użyto skrótów to oznaczają one :
NGO - non-governmental organization (organizacja pozarządowa w języku angielskim)
EAGGF (ang.) - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji RolnejEFS - Europejski Fundusz Społeczny (ang. ESF)EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF)FIFG (ang.) - Finansowy Instrument Orientacji RybołówstwaFS - Fundusz SpójnościNPR - Narodowy Plan RozwojuNSRO - Narodowe Strategiczne Ramy OdniesieniaNSS - Narodowa Strategia SpójnościPO - Program OperacyjnyPO PT - Program Operacyjny Pomoc TechnicznaPWW - Podstawy Wsparcia WspólnotyRPO - Regionalny Program OperacyjnySPO - Sektorowy Program OperacyjnySPO ROL - Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004 –2006SPO RZL - Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów LudzkichSPO Ryby - Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo RybSPO T - Sektorowy Program Operacyjny TransportSPO WKP - Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności PrzedsiębiorstwSWW - Strategiczne Wytyczne WspólnotyZPORR - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
...
gosicka