Historia Polski XX w.
W8 09.04.2003.
HISTORIA POLSKI XX W.
Opracował: Przemysław Furgacz
1. Z dniem 1.01.1944 r. PKWN przemianowano na Rząd Tymczasowy, na którego czele stanął Edward Osóbka-Morawski. W lutym 1945 r. pojawił się plakat autorstwa Włodzimierza Zakrzewskiego zatytułowany: „Olbrzym i zapluty karzeł reakcji”. Tenże plakat miał wybitnie antyakowski wydźwięk, był wręcz symbolicznym świadectwem stosunku nowej władzy do AK. Należy podkreślić, iż ten plakat to obelga dla żołnierzy i oficerów AK.
Piotr Woźniak – szef wywiadu i kontrwywiadu w okręgu tarnopolskim; w 1947 r. ujawnił się, poczym został aresztowany i skazany na czterokrotną karę śmierci zamienioną potem na dożywocie; w 1956 r. wyszedł z więzienia; napisał wspomnienia w bardzo popularnej książce pt: ”Zapluty karzel reakcji”[1].
płk Zygmunt Walter-Janke – komendant okręgu śląskiego AK; również skazano go na czterokrotną karę śmierci.
2. Wiadomo, że na dzień 20.06.1945 r. w ZSRR więziono ok. 54 tyś. Polaków. Byli oni więzieni z rożnych przyczyn, niekoniecznie z powodu przynależności do AK. W sierpniu 1945 r. aparat represji (Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego) liczył już ponad 100 tyś ludzi. To była realna siła, na której się opierała władza komunistyczna.
3. Partie:
·Gwałtownie wzrastała liczebność Polskiej Partii Robotniczej. W poł. 1945 r. PPR liczyła 300 tyś. ludzi, rok później już 350 tyś. To bardzo szybko stała się realna siła.
·Wielu ludzi wstępowało do Polskiej Partii Socjalistycznej (partii z wielkimi tradycjami walki narodowo-wyzwoleńczej, z tradycjami jeszcze sprzed I wojny światowej, partii uważanej za postępową). W poł. 1945 r. PPS miała 100 tyś członków, w poł. roku następnego już prawie 200 tyś.
·Stronnictwo Ludowe (to zorganizowane przez komunistów i ludzi sympatyzujących z komunistami) w poł. 1945 r. miało ok. 200 tyś członków.
·Stronnictwo Demokratyczne w poł. 1945 r. liczyło ok. 50 tyś członków. To ugrupowanie powstało dość późno, bo dopiero w poł. lat 30. Targały nim różne nurty. Była to partia inteligencka z silnymi tradycjami legionowymi i antykomunistycznymi. Z SD wywodzili się m.in. Kazimierz Moczarski (który poszedł siedzieć w sierpniu 1945 r.) i Tadeusz Żenczykowski (pod koniec życia odznaczony Orderem Orła Białego; wicedyrektor Radia Wolna Europa; po wojnie przybył do Polski i bezskutecznie usiłował zapobiec oderwaniu się SD od współdziałania z PPRem).
·Po powołaniu w czerwcu 1945 r. TRJN, w skład którego wszedł Stanisław Mikołajczyk w charakterze wicepremiera, zaczyna się tworzenie bardzo silnego ugrupowania opozycyjnego, którym stało się Polskie Stronnictwo Ludowe. W poł. 1946 r. PSL liczy 800 tyś. członków, a więc liczebnością biło na głowę PPR. PSL stało się bardzo poważną konkurencją dla Bloku Stronnictw Demokratycznych. Ta partia zaczęła być zdecydowanym przeciwnikiem komunistów. Ściągali doń wszyscy ci, których łączyło antykomunistyczne nastawienie. Skupiła ona w sobie wszystkie żywioły antykomunistyczne. Jakby tego było mało, PSL miało poparcie podziemia.
4. We wrześniu 1945 r. rozwiązano Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj. Powstaje Wolność i Niezawisłość. Niestety druga strona dysponuje o wiele silniejszymi atutami:
ÞMinisterstwem Bezpieczeństwa Publicznego, w skład którego wchodzi Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego (30 tyś. ludzi; zorganizowany na wzór sowiecki; w praktyce wojsko wewnętrzne);
Þoddziałami sowieckimi stacjonującymi w Polsce.
Do KBW trafiali ludzie na zasadzie normalnego poboru. KBW powstało poprzez przemianowanie trzech czy czterech normalnych dywizji wojskowych na dywizje KBW. Po upadku komunizmu w Polsce odebrano żołnierzom KBW prawo do rent, jako że działali przeciw państwu polskiemu. Wielu z nich zaczęło się odwoływać do sądów, argumentując, że trafili do KBW bez własnej woli, a czasem nawet i wiedzy.
5. 16.08.1945 r. podpisano polsko-sowiecki układ graniczny, który definitywnie ustalał kształt granicy. Później została ona jedynie nieznacznie zmodyfikowana w dwóch miejscach. Polska oddała ZSRR kawałek Lubelszczyzny w rejonie Sokala, dostając w zamian kawałek Bieszczad. Oba terytoria były równej wielkości. Wraz ze zmianą przynależności państwowej tychże terenów, ludność przesiedlono. Sowieci pragnęli wymiany, bowiem na Lubelszczyźnie były wysokiej jakości złoża węgla kamiennego. Później pojawił się pomysł kolejnej wymiany części Lubelszczyzny na kawałek Karpat. Sowieci argumentowali, że Polacy dostaną złoża ropy (w rzeczywistości już wtedy prawie doszczętnie wyeksploatowane). Do drugiej wymiany nie doszło, gdyż zmarł Stalin, a po jego śmierci na Kremlu mieli inne sprawy na głowie. Jeśli wierzyć Osóbce-Morawskiemu udało się mu uratować kawałek Puszczy Białowieskiej dla Polski. W czasie rozmów w sierpniu 1947 r. Sowieci przytaczali argument etnograficzny, jako potwierdzenie słuszności ich roszczeń do Puszczy Białowieskiej. Na to Osóbka-Morawski miał odpowiedzieć, iż zwierzęta zamieszkujące puszczę narodowości nie mają.
Ważnymi kwestiami w tamtych czasach były przemiany gospodarcze, w tym parcelacja ziemi obszarniczej oraz nacjonalizacja przemysłu i komunikacji.
6. W sierpniu 1945 r. powstaje Wolność i Niezawisłość. W założeniu WiN miał być organizacją cywilną, ale ludzie, którzy stali na jego czele, byli zawodowymi wojskowymi. Stosowano cywilną nomenklaturę i tytulaturę (zamiast komendy powstał zarząd).
Zarządy WiNu:
®I zarząd główny na czele z pułkownikiem Janem Rzepeckim. W listopadzie 1945 r. Rzepecki został aresztowany wraz ze sporą grupą osób. W lutym 1947 r. zapadły wyroki w tzw. procesie I zarządu głównego WiNu. Rzepecki dostał osiem lat więzienia. Wkrótce grupa oficerów AL wystąpiła do prezydenta Bieruta, a ten ogłosił abolicję, która objęła Rzepeckego w całości. Ten wyszedł z więzienia i po pewnym odpoczynku podjął służbę w wojsku polskim w Akademii Sztabu Generalnego (przed wojną był bowiem wykładowcą w Wyższej Szkole Wojennej). Po raz drugi poszedł siedzieć w 1949 r., kiedy zamykano oficerów przedwrześniowych, z Zachodu i z AK jako niepewnych politycznie. Wtedy to już siedział dłużej, jakieś cztery, pięć lat. Po drugim wyjściu z więzienia pracował w Instytucie Historii PANu, gdzie zrobił doktorat (recenzentem jego pracy był prof. Henryk Jabłoński późniejszy przewodniczący Rady Państwa). Innych jego podwładnych nie objęła abolicja w całości (w ich przypadku skrócono im karę o połowę). Mieli dużego pecha, gdyż czas końca ich kary przypadał przeważnie na lata 1949-50, a więc na najmroczniejszy okres stalinizmu w Polsce. W praktyce człowieka wyprowadzano z celi, prowadzono do depozytu więziennego, gdzie oddawano mu rzeczy, a następnie z powrotem zaprowadzano do celi, gdzie już siedział bezwyrokowo i bezterminowo.
®II zarząd główny na czele z pułkownikiem Hipolitem Niepokólczyckim. Ten zarząd funkcjonował kilka miesięcy, poczym został „wyaresztowany”. Proces Niepokólczyckiego miał miejsce w Krakowie. Do niego dołączono też grupę działaczy PSL. Komunistom chodziło o to, aby połączyć PSL z WiNem i w ten sposób uderzyć w PSL. W rzeczywistości PSL miał niewiele wspólnego z WiNem. Niepokólczycki dostał dożywocie, inny członek II zarządu – Mierzwa – też dość wysoki wyrok.
®III zarząd główny...
shelby_lane