rehabilitacja_artykul_2008_02_17612.pdf

Pierwsza Ogólnopolska Konferencja

z udziałem gości zagranicznych

Rola ratownictwa medycznego

i rehabilitacji medycznej

w ograniczaniu negatywnych skutków zjawisk

występujących na przełomie XX i XXI wieku

Białystok, 6 czerwca 2008 r.

Patronat honorowy Konferencji

Prezydent Miasta Białegostoku

dr hab. Tadeusz Truskolaski

Wyższa Szkoła Kosmetologii

i Ochrony Zdrowia w Białymstoku

Założyciel Uczelni:

Mikołaj Tomulewicz

Rektor:

prof. dr hab. Romuald Czerpak

Komitet organizacyjny

Konferencji

Przewodniczący:

prof. dr hab. Zbigniew Puchalski

Wiceprzewodniczący:

prof. dr hab. Ryszard Kinalski

Członkowie:

Mikołaj Tomulewicz

dr Ewa Kleszczewska

dr inż. Witalis Puczyński

dr Maciej Pietryńczak

dr Jerzy Samusik

dr Małgorzata Fedosiewicz-Wasiluk

mgr Krzysztof Cis

Komitet programowy Konferencji prof. dr hab. Zbigniew Puchalski

(przewodniczący)

prof. dr hab. Ryszard Kinalski

(wiceprzewodniczący)

prof. dr hab. Andrzej Kański

prof. dr hab. Ryszard Farbiszewski

dr inż. Witalis Puczyński

Sekretariat Konferencji

dr Ewa Kleszczewska

dr Maciej Pietryńczak

mgr Urszula Zalewska

WSKiOZ

15-875 Białystok

ul. Krakowska 9

tel. 085 749 94 30

fax 085 749 94 31

www.wskosm.pl

e-mail: konferencja@wskosm.pl

Program

I Ogólnopolskiej Konferencji

„Rola ratownictwa medycznego

i rehabilitacji medycznej

w ograniczaniu

negatywnych skutków zjawisk

występujących na przełomie

XX i XXI wieku”

Otwarcie I sesji plenarnej

– prof. Zbigniew Puchalski

z „Symulacjaprzyszłością

edukacji medycznej”

– prof. Adam Kański.

z „Kształcenieratowni-

ków medycznych w Wyż-

szej Szkole Kosmetologii

i Ochrony Zdrowia” – dr Małgo-

rzata Malinowska-Zaprzałka.

Pokaz ratowników

z „Zakażenia w ramach szpital-

nego oddziału ratunkowego”

– dr Sławomir Czaban.

z „Złota godzina w ratownictwie”

– dr Barbara Bohdan.

z Budowa i założenia Krajowe-

go Systemu Ratowniczo-Ga-

śniczego – st. kpt. mgr inż.

Paweł Ostrowski.

z „Przygotowaniemistrzostw

w ratownictwie medycznym”

– dr Krzysztof Bauer.

z „Traumatologia i jej

skutki w rehabilitacji”

– dr Piotr Kruczenko.

Otwarcie II sesji plenarnej

– prof. Ryszard Kinalski

z „Wystąpienieprezesa

Zarządu Głównego Polskiego

Towarzystwa Rehabilitacji”

– dr Marek Krasuski.

z „Wykorzystanietrenażera

oddechowego w rehabilitacji

dzieci w wieku przedszkolnym

często przeziębiających się”

– prof. Jurij Bukov.

Pokaz fizjoterapeutów

z „Anafilaksja to zagrożenie,

które przychodzi nagle”

– prof. Elżbieta Maciorkowska.

z Informatyzacjaprocesu

nauczania przyszłych

specjalistów w dziedzinie

rehabilitacji ruchowej”

– dr Witalj Chramow.

z „Możliwościwykorzystania

aerobiku jako środka

podwyższenia wydolności

umysłowej i fizycznej

u studentek szkoły wyższej”

– dr Ludmiła Bukov.

z „Ocena żywienia i zwyczajów

żywieniowych młodzieży akade-

mickiej z Grodna i Białegostoku”

– dr Andrzej Szpakow.

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

Serdecznie witam w Białym-

stoku w imieniu organizato-

rów I Ogólnopolskiej Konferencji

z udziałem gości zagranicznych.

Dzisiejsza Konferencja ma miej-

sce po raz pierwszy w naszym mie-

ście, a jej podstawowym celem jest

przedstawienie zarówno prac ba-

dawczych, jak i wymiany doświad-

czeń w zakresie ratownictwa me-

dycznego i ściśle z tym związanej

rehabilitacji medycznej. Zapowie-

dziany udział osób reprezentują-

cych środowiska naukowe z ośrod-

ków krajowych i zagranicznych

zajmujących się problematyką ra-

townictwa medycznego, kierownic-

twa placówek szpitalnych z miasta

i regionu oraz związanych z tym

nierozerwalnie pracowników po-

gotowia ratunkowego, straży po-

żarnej i policji, świadczy o wadze

zagadnień będących przedmio-

tem obrad. Do udziału w Konfe-

rencji zaprosiliśmy przedstawicieli

władz państwowych i samorządo-

wych kształtujących właściwy ob-

raz opieki medycznej.

Zadania ratownictwa medycz-

nego koncentrują się głównie na

udzielaniu doraźnej kwalifikowa-

nej pomocy w przypadkach wszel-

kich urazów, które, jak wykazują

statystyki, dotyczą w większości

wypadków osób w pełni życiowej

aktywności, to jest do 44. roku ży-

cia. W tej też grupie wiekowej notu-

je się z tych powodów największą

śmiertelność. Ratownicy medyczni

mają w tym zakresie do spełnienia

niezwykle ważne zadania. W na-

szym kraju jedynie co druga oso-

ba będącą ofiarą wypadku może

liczyć na skuteczną pomoc w peł-

nym zakresie. Jeżeli przyjmiemy,

że spośród wszystkich zgonów

w następstwie urazów w okresie

przed przywiezieniem do szpitala

w Polsce umiera 50% poszkodowa-

nych (w USA – 21%, w Meksyku

– 40%), oznacza to, że przed ratow-

nictwem medycznym i uczelniami

szkolącymi ratowników medycz-

nych stoją bardzo poważne i pilne

wyzwania. Taki stan rzeczy w na-

szym kraju wynika głównie z fak-

tu zbyt późnego dotarcia służb ra-

towniczych i udzielenia pierwszej

pomocy bezpośrednio na miejscu

zdarzenia.

W Ustawie o państwowym ra-

townictwie medycznym z dnia

8 września 2006 roku (z później-

szymi zmianami) wyraźnie określo-

ne są zasady organizacji, funkcjo-

nowania i finansowania systemu

oraz zasady edukacji w zakresie

udzielania pierwszej pomocy. I tak

w art. 24. pkt 1 określa się zada-

nia wojewody, który winien po-

dejmować odpowiednie działania

na rzecz zapewnienia odpowied-

nich parametrów czasu dotarcia

do miejsca, w którym nastąpiło

zdarzenie powodujące stan na-

głego zagrożenia zdrowia i życia.

W związku z powyższym ustawo-

dawca ustala m.in., że maksymal-

ny czas dotarcia do miejsca wy-

padku nie może być dłuższy niż

15 minut w mieście liczącym po-

wyżej 10 tys. mieszkańców i 20 mi-

nut poza nim.

Pojęciem, które nabiera istotnego

znaczenia, jest tzw. złota godzina,

która będzie przedmiotem szczegó-

łowego wystąpienia pani dyrektor

Bohdan; dotyczy ona wspomnia-

nych wyżej wskaźników czaso-

wych, w tym od momentu urazu

do wykonania operacyjnego zabie-

gu ratującego życie osoby poszko-

dowanej. Krótki okres oczekiwania

na pomoc, postępowanie resuscy-

tacyjne już w karetce, z zabezpie-

czeniem podstawowych czynno-

ści życiowych na czas transportu,

i wreszcie już w szpitalnym od-

dziale ratunkowym – podstawowe

badania diagnostyczne, kontynu-

acja resuscytacji, w miarę szybkie

podjęcie stosownej decyzji co do

dalszego postępowania z koniecz-

nym, doraźnym zabiegiem opera-

cyjnym – wszystkie te elementy są

niezwykle istotne w ratownictwie

medycznym. W tym miejscu winni

działać lekarze i pielęgniarki wy-

specjalizowani w zakresie aneste-

zjologii i intensywnej opieki, chi-

rurgii oraz kardiologii, a w razie

konieczności również specjaliści

w chirurgii urazowo-ortopedycz-

nej, neurochirurgii, torakochirur-

gii i chirurgii naczyniowej. Takie

rozwiązania są stosowane w wie-

lu zagranicznych ośrodkach, pod-

czas gdy u nas oddziały ratunkowe

w pełnym ich znaczeniu to sprawa,

jak sądzę, przyszłości.

Istota systemu zintegrowane-

go ratownictwa medycznego win-

na polegać właśnie na integracji

szybkiego i właściwego postępo-

wania przedszpitalnego, tj. zespo-

łów karetek pogotowia i oddziału

ratunkowego, które muszą ze so-

bą współpracować, z odpowiednio

wyszkolonym personelem, i dzia-

łać w zbliżony sposób. Podstawo-

wą i ważną rolę w ostatecznym

powodzeniu akcji ratowniczej ma-

ją do spełnienia wymienione już

uprzednio zespoły pogotowia ra-

tunkowego, straży pożarnej i po-

licji.

Wierzymy głęboko, że to pierw-

sze spotkanie przedstawicieli wie-

lu specjalności (w tak podstawo-

wej sprawie) stanie się okazją do

wymiany doświadczeń w odniesie-

niu do udzielania stosownej pomo-

cy w złożonych zadaniach ratow-

nictwa medycznego. Mamy też

przeświadczenie, że zapoczątkuje

ono kolejne cykliczne konferencje

w następnych latach.

prof. dr hab. med. Zbigniew Puchalski

przewodniczący

Komitetu Organizacyjnego,

prorektor ds. medycznych

i klinicznych

II REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

S zanowni Państwo,

klinicznych, z jakimi spoty-

kają się ratownicy medycz-

ni, należą osoby z uszkodzeniem

mózgu i/lub rdzenia kręgowego.

Bez względu na wiek tych ofiar na-

głych zdarzeń wypadkowych oso-

bom takim przypisuje się trwałe

inwalidztwo. Jednocześnie wyniki

badań epidemiologicznych wska-

zują na zwiększającą się w kraju

populację osób niepełnospraw-

nych z powodu przebytych cho-

rób czy doznanych urazów ukła-

du nerwowego.

Tymczasem rozwój bioinżynierii

i upowszechnienie się w latach De-

kady Mózgu (1.01.1990-31.12.2000)

technik komputerowej analizy da-

nych umożliwiły zweryfikowanie

hipotez o samoistnej i/lub wspo-

maganej regeneracji struktur oraz

funkcji układu nerwowego czło-

wieka. Wysunęło to neurorehabi-

litację kliniczną na czoło rozwi-

jających się dziedzin rehabilitacji

medycznej w kraju i na świecie.

Znaczącą rolę w tym procesie od-

grywa neurofizjologia kliniczna,

która jest powszechnie uznana

za ważną składową wiedzy, jaką

powinni posiadać profesjonaliści

neurorehabilitacji.

Osiągnięty poziom wiedzy

o strukturach i funkcjach układu

nerwowego człowieka zmienia

wyzwania stawiane przed profe-

sjonalistami rehabilitacji medycz-

nej, świadczącymi specjalistyczne

usługi zdrowotne osobom niepeł-

nosprawnym z powodu przeby-

tych chorób i urazów tego układu.

Istnieją przesłanki do udzielania

odpowiedzi na pytania, których

wcześniej nie zadawano, na przy-

kład: jakie neuromechanizmy

naprawcze, neuroplastyczność,

tj. reorganizacja funkcjonalna czy

regeneracja strukturalna tkanki

nerwowej, mogą być mobilizowa-

ne przez – oparte na podstawach

teoretycznych – odpowiednio do-

bierane i stosowane zabiegi fizy-

kalne lub: czy, jak wcześnie i jakie

rodzaje zabiegów fizjoterapeutycz-

nych powinny być stosowane bądź

zaniechane u osób po uszkodze-

niu mózgu, rdzenia kręgowego,

nerwów obwodowych lub mięśni.

Trwający nieustannie interaktyw-

ny wspólny wysiłek bioinżynierów

i neurofizjologów krok po kroku

poszerza skalę możliwości korzyst-

nej dla pacjenta modyfikacji, a na-

wet odtwarzania utraconych funk-

cji jego układu nerwowego.

Wyniki tych badań wykorzystują

z powodzeniem klinicyści. Odkry-

cia neurofizjologów doświadczal-

nych wykazały (1997), że neurony

mózgu mają zdolność namnażania

się; w mózgu człowieka dorosłe-

go występują bowiem komórki ma-

cierzyste. Usunięty został w nie-

pamięć dogmat, według którego

ośrodkowy układ nerwowy doro-

słego człowieka nie jest zdolny do

samoistnej i/lub wspomaganej na-

prawy uszkodzeń.

Znaczące są w tym zakresie od-

krycia polskich naukowców, za-

równo teoretyków, jak i prakty-

ków klinicystów. W roku 2001

po raz pierwszy w świecie w la-

boratorium Centrum Medycyny

Doświadczalnej i Klinicznej PAN

wyhodowano z komórek macierzy-

stych ludzkiej krwi pępowinowej

komórki nerwowe. Od 1992 roku

w krajowym Instytucie Fizjologii

i Patologii Słuchu wszczepia się

do ślimaka ucha implanty mini-

stymulatorów elektrycznych przy-

wracających słuch niesłyszącemu.

Również w kraju wszczepia się do

okolic jąder podstawy mózgu mi-

nistymulatory zasilane miniba-

terią, które poprawiają zdolność

kontrolowania ruchów dowolnych

przez osoby z chorobą Parkinsona.

W roku 2004 w USA pacjentowi

z przeciętym rdzeniem kręgowym

w odcinku szyjnym wszczepiono

do kory mózgu implant z telena-

dajnikiem, dzięki któremu, tylko

za pomocą myśli, może poruszać

kursorem na ekranie komputera

i poprzez połączone urządzenia

satelitarne wykonywać niektóre

czynności dnia codziennego.

Bariery opóźniające wdrażanie

odkryć bioinżynierii do praktyki kli-

nicznej pokonywane są coraz czę-

ściej dzięki korzystaniu z systemu

EBM (ang. Evidence Based Medici-

ne ). Ten system informacji umożli-

wia częstsze i szybsze wdrażanie do

praktyki udokumentowanych na-

ukowo odkryć neurofizjologów do-

świadczalnych oraz wiarygodne ob-

serwacje kliniczne.

prof. dr hab. med. Ryszard Kinalski

wiceprzewodniczący

Komitetu Organizacyjnego

kierownik Katedry Fizjoterapii

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

III

D o najcięższych przypadków

Symulacja przyszłością edukacji medycznej

nym w 2000 roku przez

The Institute of Medici-

ne To Err is Human: Building a Sa-

fer Heath System 1 postawiono tezę,

że działania niepożądane związa-

ne z procesem leczenia stanowią

wiodącą przyczynę zgonów w Sta-

nach Zjednoczonych. Szacuje się,

że z powodu błędów medycznych

każdego roku umiera co najmniej

44 tys., a być może nawet 98 tys.

Amerykanów. Przyjmując te sza-

cunki za prawdziwe, śmiertelność

w szpitalach związana z działania-

mi niepożądanymi, których można

było uniknąć, przewyższa liczbę

zgonów związanych z uważanymi

za współczesne „plagi” wypadkami

komunikacyjnymi, rakiem piersi

i AIDS. Oczywiście błędy medycz-

ne generują koszty sięgające kil-

kudziesięciu miliardów dolarów

rocznie.

Polska Ochrona Zdrowia musi

sprostać poważnym wyzwaniom

związanym z brakiem lekarzy i pie-

lęgniarek. Nagły brak lekarzy wy-

nika m.in. z wprowadzonego na

mocy Dyrektywy Unii Europej-

skiej ograniczenia czasu pracy do

48 godzin tygodniowo. Niezwykle

ważnym problemem, który wiąże

się ze skróceniem czasu pracy, jest

realne niebezpieczeństwo pogor-

szenia jakości edukacji przy rów-

nocześnie lawinowo rosnącej wie-

dzy medycznej oraz konieczności

opanowania nowych procedur me-

dycznych. Tradycyjny, obowiązu-

jący dotychczas model szkolenia

w medycynie opiera się na zasa-

dzie „mistrz – uczeń” i polega na

nauce z udziałem pacjentów we-

dług starej zasady: „zobacz, zrób,

naucz następnego”. Zmiana do-

tychczasowych zasad organizacji

pracy w szpitalach powoduje ro-

zerwanie więzi pomiędzy szkolą-

cymi a szkolonymi. W tej sytuacji

konieczne jest wprowadzenie no-

wego modelu kształcenia.

Wprowadzenie kilka lat temu za-

awansowanych technik symulacyj-

nych do szkolenia pilotów zaowo-

cowało radykalnym ograniczeniem

incydentów oraz katastrof lotni-

czych i stało się bodźcem do wpro-

wadzenia podobnych metod do

edukacji medycznej. Dzięki temu

po raz pierwszy w historii eduka-

cji medycznej uczący się uzyskali

sposobność ćwiczenia w realistycz-

nych, ale równocześnie bezpiecz-

nych warunkach. Nowej generacji

symulatory pacjenta zbudowane

na bazie skomputeryzowanych ro-

botów-manekinów oferują niezwy-

kłe możliwości uzyskania biegłości

klinicznej bez niebezpieczeństwa

spowodowania powikłań. Symula-

cja jest treningiem i metodą eduka-

cji opartą na sprzężeniu zwrotnym,

w trakcie której uczący ćwiczy

w warunkach maksymalnie zbli-

żonych do naturalnych. Popraw-

ność działań jest nadzorowana

i kontrolowana nie tylko przez in-

struktora, ale również przez skom-

puteryzowany system, który doku-

mentuje działania podejmowane

przez ćwiczącego i przekazuje mu

w czasie rzeczywistym ich fizjolo-

giczne konsekwencje. Medyczna

symulacja jest według aktualnego

stanu wiedzy najdoskonalszą me-

todą edukacji. Nic więc dziwne-

go, że obecnie połowa amerykań-

skich uczelni medycznych posiada

ośrodki symulacji umożliwiające

kreowanie realistycznych metod le-

czenia bez stwarzania zagrożenia

dla pacjenta.

tera Safara 3 , który od 1956 roku

prowadził badania na ochotnikach

(w czasie trwania eksperymentu

otrzymywali oni środki zwiotcza-

jące mięśnie!), których celem by-

ła ocena skuteczności oddychania

metodą usta-usta. Szczególną uwa-

gę zwracano zarówno na skutecz-

ność dostarczania tlenu i elimina-

cję dwutlenku węgla. Peter Safar

(1924-2003), Austriak czeskiego po-

chodzenia, opracował wraz z Ja-

mesem Elamem istotne, obowią-

zujące do dnia dzisiejszego zasady

prowadzenia sztucznej wentyla-

cji: odchylenie głowy i uniesienie

żuchwy oraz oddychanie metodą

usta-usta. Swoje obserwacje przed-

stawił na konferencji w Norwegii

i tam właśnie spotkał Asmunda La-

erdala, producenta plastikowych

zabawek, który podjął się urucho-

mienia produkcji pierwszego ma-

nekina do nauki resuscytacji o na-

zwie Resusci Anne.

W tym czasie Kouwenhoven,

Amerykanin, potomek holender-

skich emigrantów, opracował me-

todę defibrylacji. Wielki, niepo-

ręczny i ciężki defibrylator po raz

pierwszy został użyty w 1957 ro-

ku, przywracając życie pacjentowi,

u którego podczas operacji doszło

do migotania komór. Olbrzymią za-

sługą Kouwenhovena było wyka-

zanie, że uciskanie klatki piersio-

wej, nazwane „masażem serca”,

zapewnia w przypadku zatrzyma-

nia krążenia zadowalający prze-

pływ krwi 4 .

W medycznych systemach edu-

kacyjnych stosuje się różnego ro-

dzaju techniki symulacyjne (ba-

dania na zwierzętach, badania

sekcyjne). Modele zwierzęce nadal

są stosowane podczas kursów Ad-

vanced Trauma Life Support oraz

Pediatric Advanced Life Support .

Podczas kursów ACLS oraz sesji

egzaminacyjnych wykorzystywa-

ni są również ucharakteryzowani

aktorzy.

Krótka historia symulacji

Edukacja medyczna oparta na

symulacji miała swój początek

w 1960 roku, kiedy norweska fir-

ma Laerdal Company rozpoczęła

produkcję manekinów Resusci An-

ne służących do nauki prowadze-

nia zabiegów resuscytacyjnych 2 .

Impulsem do produkcji pierw-

szych manekinów były prace dr. Pe-

IV REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

W raporcie opublikowa-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: