Charakterystyka funkcji percepcyjno-motorycznych i konsekwencje zaburzeń
w nauce czytania i pisania
funkcja
opis
objawy zaburzeń
percepcja wzrokowa
stałość spostrzegania
Zdolność do spostrzegania przedmiotu (kształtu) jako posiadającego stałe właściwości, niezależnie od zmiennych wrażeń wywoływanych przez ten przedmiot na siatkówce oka
· W początkach nauki trudności w kojarzeniu głoski ze znakiem graficznym,
· Trudności w przepisywaniu, pisaniu z pamięci i ze słuchu.
· Trudności w zapamiętaniu liter rzadziej używanych F G H,
· Mylenie liter podobnych (np. a-o, a-ą, e-c,
· e-ę, l-ł-t, m-n, u-w, F-Ł, E-F, F-T, C-G),
· Pomijanie drobnych elementów graficznych,
· Błędy typowo ortograficzne,
· Mylenie wyrazów o podobieństwie graficznym ( np. poda-pada).
spostrzeganie figury i tła
zdolność do koncentrowania się na tej części pola spostrzeżeniowego (figurze), która powinna znajdować się w centrum naszej uwagi oraz ujmowanie jej w relacji do tła.
Problemy z przestawianiem percepcji, perseweracje.
spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni
spostrzeganie relacji przestrzennych pomiędzy przedmiotem a obserwatorem.
Mylenie liter o podobnych kształtach, a o innym położeniu i kierunku, tzw. statyczne odwracanie liter: b-d, p-b, u-n, w-m, n-p-h, E-3.
spostrzeganie stosunków przestrzennych
zdolność do spostrzegania położenia dwóch lub więcej przedmiotów w stosunku do siebie, a także relacji przestrzennych zachodzących pomiędzy przedmiotami.
Przestawianie liter i cząstek wyrazowych, opuszczanie (podczas czytania) nawet całego wiersza.
koordynacja wzrokowo-ruchowa
zdolność do sharmonizowania ruchów gałek ocznych z ruchami całego ciała lub którejś jego części.
Obniżenie precyzji ruchów – problemy z mieszczeniem zapisu w liniaturze.
percepcja słuchowa
słuch fonemowy
zdolność klasyfikowania głosek jako przynależnych do danego fonemu, różnicowanie głosek blisko brzmiących.
· Mylenie liter, odpowiadających głoskom dźwiękowo podobnych (różniących się jedną cechą dystynktywną) np. p-b, sz-s.
· Ujawnianie się w piśmie aktualnych lub przezwyciężonych wad wymowy.
· Trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami,
· Trudności w odróżnianiu samogłosek nosowych i cząstek -om, -on, -em, -en.
słuch fonematyczny
dzięki niemu w strumieniu dźwięków mowy wyodrębniamy jej znaczące składniki.
· zniekształcanie pisowni, bezsensowne zlepki liter,
· trudności w analizie zdań na słowa, słów na głoski i sylaby oraz w syntezie,
· opuszczanie, dodawanie, przestawianie cząstek wyrazów,
· opuszczanie liter, zwłaszcza samogłosek i spółgłosek w grupach spółgłoskowych,
· nasilenie błędów w pisaniu ze słuchu.
pamięć słuchowa
bezpośrednia (świeża, krótkoterminowa) – odpowiedzialna za natychmiastowe zapamiętanie i odtworzenie informacji,
trwała (długoterminowa): odpowiedzialna za przechowywanie informacji w magazynie pamięci,
operacyjna – odpowiedzialna za wydobywanie informacji z magazynu pamięci.
· trudności z zapamiętaniem poleceń , zwłaszcza złożonych,
· trudności z zapamiętaniem i zapisem podczas dyktanda dłuższych zdań,
· opuszczanie wyrazów lub zmiana na inny sensowny,
· zniekształcanie pisowni dłuższych wyrazów o złożonej budowie głoskowo-literowej, zwłaszcza jeśli nie należą do czynnego słownika dziacka.
asiagolebiewska