1) płasz. Społ. dziedzictwa – tzn. przekazywanie i nabywanie przez uczestnictwo w życiu elementarnych wartości kulturowych i odpowiadającym im forma zachowania się.
2) Płasz. Planowa, zinstytucjonalizowanej działalności wych.- przez przekazanie i dostarczenie pokoleniom systemów, wzorów i norm zwyczajowych, obyczajowych i moralnych itp.
Społ. charakter procesu wych. –polega na:
- proces wych. stanowi jedną z istotnych funkcji społ. globalnego
- aktualizuje się on jako istotny komponent tego społ. w dwóch płaszczyznach społ.
- przedmiotem wych jest młode pokolenie w swej społ. masie.
Wych jako przedmiot badań:
Wg. B.Suchodolskiego proces wych. to masowe dorastanie do zadań ludzi, konkretnych społeczeństw danych okresów hist. Proces wych. aktualizuje się w warunkach określonej kult. czy cywilizacji – do której dane społ. należy. Jako uspołecznienie się jednostki przez uczestnictwo w życiu społ., jak również w zinstytucjonalizowanym systemie wych. w def. Uwzględnia się dwa podstawowe człony stosunku wych:
dwa podstawowe człony stosunku wych:
-społ. wychowawcze- jako przedmiot wych.
-pokolenie wych- przedmiot
Dwie płaszczyzny procesu wych:
-szeroka płaszczyzna –niezamierzonych wpływów na uspołeczniającego się wychowanka.
-płaszczyzna węższa- aktualizującego się na podłożu tamtych wpływów, świadomego i planowego kształtowania wychowanka w zinstytucjonalizowanym systemie wych.
Proces wych. jest komponentem ogólnego rozwoju społ., którego podstawową funkcja jest przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie oraz przygotowanie młodego pokolenia do twórczego uczestnictwa w dynamice postępu społ.- kult.
Socjologia wych. jako dziedzina socjologii:
Istnieją dwa układy dziedzin socjologii, wytworzone przez zestawienie dwu odrębnych zasad podziału. Jeden z nich obejmuje dziedziny wyróżnione ze względu na badany rodzaj czynności charakter. dla całego społ., lub nawet wielkich społ.; druga zawiera dziedziny mające za przedmiot badań wydzielone węższe komponenty społ. globalnego, takie jak społ. regionalna, czy lokalna, a nawet poszczególne grupy bądź instytucje. Socjologia wych. należy do dziedziny socjologii. Przedmiotem jej badań jest określony rodzaj stanowiący istotna funkcję całego społ. działalności spontanicznej lub planowo zorganizowanej. Wych. jako przedmiot socjologii wychowania ma swoje odniesienie do całego społ. we wszystkich jego płaszczyznach. Zagadnienie socj. wych. jako dziedziny socjol. ogólnej wiąże się z problematyką innych nauk graniczących z socjol.
Dziedziny socjologii wych. i ich problematyka:
W całokształcie socjologicznej problematyki wych. zaznaczają się dwa aspekty obejmujące:
-wpływy i czynności wych. w środowiskach, grupach i instytucjach
-efekty tych wpływów i działań.
Przedmiotem szerokich badań socjologii wych. są np. przemiany rodziny w warunkach społeczeństwa industrialnego, stylu życia, dużo uwagi poświęca badaniom nad nauczycielami.
Dziedziny soc. Wych dotyczą przede wszystkim:
a) środowiska wych. i jego głównych komponentów
b) procesu uspołeczniania dzieci i młodzieży oraz jego zaburzeń (resocjalizacja)
c) doskonalenia systemu wych. i oświaty oraz jego funkcjonowania w rozmaitych środowiskach.
Dziedziny socjologii wych.
-mikrosocjologia- wych. w małych grupach, socjol. małych grup.
-makrosocjologia- dotyczy cywilizacji, zajmuje się instytucjami w społ. globalnym.
-mezosocjologia
Socjologia wych- dział socjologii zajmującej się zjawiskiem wych. w obrębie grupy społ.
Wychowanie- jest procesem o charakterze społ. dlatego że grupa społ. jest niezbędna aby wych. człowiek posiada świadomość.
Środowisko kulturowe- obejmuje działające na jednostkę składniki hist. dorobku społ. i narodowego dobro kult. materialnej i duchowej, działalność człow. W obrębie sztuki, nauki, prawa i obyczajów.
Środowisko społ.- stanowi złożony układ osób i grup ludzi również pełnionych przez jednostkę ról o stosunków interpersonalnych. Gęstość zaludnienia, rozmieszczenie ludności, zróżnicowanie narodowości, poziom wykształcenia...
Społeczeństwo- składa się z wzajemnie krzyżujących się ról i instytucji wych.
Środowisko- jest to otoczenie organizmu, które warunkują jego egzystencje. Środowisko zawsze jest czyjeś. Podstawowa cecha środowiska wych. jest to, że jest ono jednostce przypisane.
Dynamika i struktura środowiska wych.:
Na człowieka podczas jego zajęć oddziaływuje wiele różnych środowisk wychowawczych przez różny czas. Środowisko w którym człowiek uczestniczy najdłużej to rodzina i szkoła.
Środowisko lokalne- dotyczy ono właściwości regionu, gdzie jednostka zamieszkuje, wyróżniamy następujące składniki: -gęstość zaludnienia, rodzaj osiedla, sytuacja komunikacyjna, zróżnicowanie zawodów mieszkańców,
Środowisko osobiste- domowe, szkolne, które tworzy wychowankowi dom. Składa się z 2 składników: -obiektywne [wyposażenie szkoły, dochody rodziców, warunki mieszkaniowe, wielkość rodziny, liczebność klasy] –subiektywne [kultura językowa środowiska domowego, kult. życia towarzyskiego w rodzinie, kult. techniczna w rodzinie., poziom moralny rodziny.
Środowisko naturalne- obejmuje składniki pro fizyczne i geograficzne jak również przyrodnicze, zasoby naturalne, klimat, ukształtowanie terenu. Jest związana ze świadomością ekologiczną, zabezpieczeniu środowiska naturalnego przed niszczeniem.
Typowe środowiska wych. w Polsce:
Wieś- najstarsza forma osadnictwa. Stosunkowo niewielka osada zamieszkana przez ludność trudniącą się pracą na roli lub hodowla co jest głównym lub jedynym źródłem utrzymania. Obejmuje swym zasięgiem obiekty, tereny, użytki. Zabudowa jest luźna
We wsi panuje tradycyjna bliskość psychospołeczna , występują styczności bezpośrednie. Tradycja jest wyznacznikiem kultury.
Miasto- historycznie ukształtowane wewnętrznie spoiste i relatywnie trwałe skupisko mniej lub bardziej społ. i kult. heterogenicznych jednostek. Powstałe jako wynik koncentracji ludzi wykonujących zawody nie rolnicze. Miasto charakteryzuje się : intensywna zabudową, rozwiniętą siecią komunikacyjną, energetyczną i transportową. Produkują tam dobra i usługi również dla zew. odbiorcy.
Różnorodność kulturowa, istnieje potrzeba tolerancji odmiennych zachowań.
pedagogika.koszalin