W 9
UKŁAD POKARMOWY
Skład: przewód pokarmowy + wyspecjalizowane narządy trawienne
Funkcja: pobieranie pokarmu i wody, trawienei i przyswajanie skłądników odżywczych
Przewód pokarmowy:
- jama ustna
- gardło (gardziel)
- przełyk
- żołądek
- jelito cienkie
- jelito grube
Wyspecjalizowane narządy trawienne:
- gruczoły ślinowe
- wątroba
- trzustka
Dużych gruczołów śluzowych w obrębie głowy jest niewiele (ślinianki parzyste: przyuszne, podjęzykowe, podżuchowwe) wiele jest za to małych ślinianek.
Jama ustna
Mechaniczna obróbka pokarmu, przygotowanie do dalszego trawienia, ślina zawiera amylazę. Dorosły człowiek ma 32 zęby; po 16 w szczęce górnej i żuchwie ( 4 siekacze, 2 kły, 4 zęby przedtrzonowe i 6 trzonowych). U dzieci występuje 20 zębów mlecznych- brak jest przedtrzonowych i jednej pary trzonowych. Do jamy ustnej uchodzą przewody dużych gruczołów ślinowych ( z amylazą i IgA)
Kęsy pokarmu mieszane są ze śliną i jej enzymami. W jamie ustnej jest dużo limfocytów B. Zapobiegają one zasiedlaniu jamy przez bakterie.
Małe gruczoły ślinowe nie mają przewodów , do których uchodziłaby ślina, sa to pojedyncze komórki wydzielnicze.
Gardło
Wspólny odcinek dróg pokarmowych i oddechowych, przechodzi w przełyk i krtań. Zbudowane jest z mięśni poprzecznie prążkowanych, od zewnątrz pokrytych tkaną łączną a od wewnątrz błoną śluzową.
W części gardła w pobliżu jamy nosowej poza 3 warstwami jest jeszcze warstwa nabłonka orzęsionego (tak jak w samej jamie nosowej)
Budowa ściany gardła:
- błona śluzowa – w części górnej tworzy ją nabłonek migawkowy w dolnej- wielowarstwowy płąski
- tkanka podśluzowa- stanowi warstwę tkanki łącznej
- błona mięśniowa- tworzą ja mięśnie gardła (dźwigacze i zwieracze)
- błona zewnętrzna – cienka warstwa tkanki łącznej
Przełyk
Idzie od gardła do żołądka. Łączy gardło z żołądkiem, nie ma zdolności wchłaniania pokarmu ani trawienia.
Części: szyjna, piersiowa, brzuszna (razem ok.25 cm.)
Fizjologiczne zwężenia przełyku:
a) górne; mięśnie tworzą czynnościowy zwieracz przełyku w przejściu gardło – przełyk
b) zwężenie środkowe; na wysokości rozdwojenia tchawicy, w miejscu przylegania aorty zstępującej i oskrzela lewego
c) dolne- 3 cm. powyżej wpustu żołądka, zwieranie czynnościowe wysoływane napięciem mięśni okrężnych
Budowa ściany: - błona śluzowa
- błona podśluzowa
- mięśniówka okrężna
- mięśniówka podłużna
Żołądek
Otrzewna narządów wewnętrznych zbudowana jest z tkanki łącznej
Rozszerzona cześć między przełykiem a jelitem, w której odbywa się trawienie pokarmu (białek i zapoczątkowanie trawienia tłuszczów oraz trawienie cukrów przez amylazę ślinową)
Gruczoły żołądkowe znajdujące się w błonie śluzowej wytwarzają HCl (gruczoły dna żołądka) podluszczkę i pepsynę.
Gastryna wydzielana w śluzówce żołądka pobudza jego gruczoły do produkcji pepsynogenu.
Ruchy perystaltyczne warunkowane są przez 3 warstwy mięśni żołądka.
Wielkość: długość 25 – 30 cm., szerokość 12-14 cm. pojemność 1000-3000 ml.
Jelito cienkie
Rozciąga się od żołądka do jelita grubego – ok. 6,5 m długości, średnica 3-5 cm.
Części jelita cienkiego: dwunastnica , jelito czcze i kręte (zawieszone na krezce)
Do dwunastnicy wpada przewód żółciowy (żółć) i trzustkowy (sok trzustkowy, 25 l/doba, odczyn zasadowy)
Do zstępującego odcinka dwunastnicy uchodzą wspólnie przewody żółciowy i trzustkowy.
Otrzewna pokryta jest warstwą komórek nabłonkowych.
Jelito grube
Składa się z jelita ślepego, okrężnicy (wstępującej, poprzecznej, zstępującej i esowatej) oraz odbytnicy
Ma łączną długość ok. 1,5m. Tutaj odbywa się końcowy etap wchłaniania wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych i formowanie kału.
Wątroba
Żółć przechowywana jest w woreczku żółciowym produkowana jest przez hepatocyty (komórki wątroby). Nie zawiera enzymów, ale emulguje tłuszcze (rozbija na mniejsze cząsteczki)
Woreczek żółciowy
Magazynuje i zagęszcza żółć.połączony jest przewodem pęcherzykowym z przewodem wątrobowym wspólnym i przewodem żółciowym wspólnym prowadzi do dwunastnicy (brodawka Vatera)
UKŁAD ODDECHOWY
Jama nosowa ma dużą powierzchnię i pofałdowaną budowę (małżowiny nosowe).Dzieki temu możliwa jest duża produkcją śluzu.
Wdech:
Skurcz przepony i mięśni międzyżebrowychà zwiększona objętość płuc (zesztywnienei klatki piersiowej)à zmniejszenie ciśnienia w płucach à powietrze atmosferyczne napływa do momentu wyrównania ciśnień.
Wydech
Rozluźnienie mięśni międzyżebrowych i przeponyà zmniejszenie objętości klatki piersiowej (zapadnięcie)à zwiększenie ciśnieniaà powietrze wydostaje się z płuc aż do momentu wyrównywania się ciśnień.
Prawe płuco i prawe oskrzele główne sa większe niż lewe. Na styku płuc i układu oddechowego znajdują się węzły chłonne.
Opłucna płucna i opłucna ścienna są analogiczne do otrzewnych.
biologia