finanse_behawioralne.pdf

MATERIA¸Y I STUDIA

Zeszyt nr 158

Czym sà finanse

behawioralne,

czyli krótkie wprowadzenie do

psychologii rynków finansowych

Piotr Zielonka

Warszawa, lipiec 2003 r.

Praca niniejsza stanowi rozbudowanà wersj´ jednego z rozdzia∏ów przysz∏ego podr´cznika pt.

„Psychologia ekonomii”. Podr´cznik ma si´ ukazaç nak∏adem Gdaƒskiego Wydawnictwa Psycholo-

gicznego pod redakcjà Tadeusza Tyszki.

Projekt graficzny:

Oliwka s.c.

Sk∏ad i druk:

Drukarnia NBP

Wyda∏:

Narodowy Bank Polski

Departament Komunikacji Spo∏ecznej

00-919 Warszawa, ul. Âwi´tokrzyska 11/21

tel. (22) 653 23 35, fax (22) 653 13 21

Materia∏y i Studia rozprowadzane sà bezp∏atnie.

Dost´pne sà równie˝ na stronie internetowej NBP: http://www.nbp.pl

Spis treÊci

Spis tabel i rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

1. O efektywnoÊci rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

2. Nowoczesne finanse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

2.1. Teoria portfelowa Markowitza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

2.2. Model CAPM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

3. Rzeczywisty obraz rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

3.1. Efektywny rynek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

3.2. Wybrane anomalie (odst´pstwa od efektywnoÊci rynku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

4. Sk∏onnoÊci poznawcze inwestorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

4.1. Dwie przeciwstawne tendencje: nierespektowanie prawa regresji do Êredniej

oraz pu∏apka gracza (gambler’s fallacy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

4.2. Sentyment inwestorów, czyli nadreaktywnoÊç (overreaction) oraz subreaktywnoÊç

(underreaction) na pojawiajàce si´ informacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

4.3. Zjawisko nadmiernej pewnoÊci siebie oraz iluzja kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

4.4. Wiedzia∏em, ˝e to si´ zdarzy (efekt myÊlenia wstecznego, czyli hindsight bias) . . . . . . . . . .20

4.5. Efekt zakotwiczenia (anchoring effect) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

4.6. Pu∏apka dost´pnoÊci (availability heuristic) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

5. Sk∏onnoÊci motywacyjne inwestorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

5.1. Teoria perspektywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

5.2. Efekt unikania strat (loss aversion) i efekt utopionych kosztów (sunk cost effect) . . . . . . . .24

5.3. Ksi´gowanie mentalne (mental accounting) i jego konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

6. Warunkowania i przesàdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

7. Behawioralna teoria portfelowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

8. Jak wykorzystaç pu∏apki psychologiczne u inwestorów,

czyli manipulacje na rynkach finansowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

9. O problemach analizy technicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

10. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

10.1. Odpowiedzi do zadaƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

11. Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 158

Spis tabel i rysunków

Tabela 1. Wp∏yw pu∏apki gracza oraz b∏´du ignorowania prawa regresji do Êredniej na decyzje

odnoÊnie transakcji

Rysunek 1. Granica portfeli efektywnych i CML

Rysunek 2. Wyniki komputerowej symulacji 32000 rzutów symetrycznà monetà. Wypadni´cie reszki

oznacza plus 1, wypadni´cie or∏a oznacza minus 1

Rysunek 3. Krzywa wartoÊci dla zysków i strat wg Kahnemana i Tversky’ego

Rysunek 4. Funkcja wag decyzyjnych

Rysunek 5. Przyk∏ady trajektorii cen akcji, przez niektórych inwestorów nazywane trendem

wzrostowym, horyzontalnym i spadkowym

Rysunek 6.1

Rysunek 6.2

Przebieg rzeczywistego indeksu gie∏dowego oraz wykresy utworzone w sposób

losowy

Rysunek 6.3

Narodowy Bank Polski

Streszczenie

Praca omawia najistotniejsze odkrycia psychologii dotyczàce sk∏onnoÊci poznawczych i mo-

tywacyjnych inwestorów gie∏dowych. Podstaw´ tych odkryç stanowi teoria perspektywy 1 , za którà

Daniel Kahneman otrzyma∏ Nagrod´ Nobla w dziedzinie ekonomii w 2002 roku. W niniejszej pra-

cy przypomniano klasycznà koncepcj´ rynków efektywnych, a nast´pnie zaprezentowano odkryte

wostatnich dziesi´cioleciach liczne odst´pstwa od efektywnoÊci, zwane powszechnie anomaliami.

Wyniki badaƒ nad zachowaniem inwestorów przedstawione sà jako próba wyjaÊnienia tych˝e ano-

malii.

Podsumowanie pracy stanowi lista normatywnych zaleceƒ dla inwestorów gie∏dowych.

S∏owa kluczowe

rynki finansowe, finanse behawioralne, efektywnoÊç rynku, pu∏apki poznawcze, psychologia

poznawcza, psychologia finansów.

1 Teoria perspektywy (prospect theory) opracowana by∏a wspólnie przez dwóch izraelskich psychologów: nie˝yjàcego

ju˝ Amosa Tversky’ego oraz Daniela Kahnemana

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 158

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: