Propozycje doświadczeń przyrodniczych
1. I tonie i pływa (przy omawianiu gęstości).
Można taką metodą odróżnić jajko świeże od starego Można wyjaśnić dlaczego statki pływają po wodach słonych.
jajko (świeże), naczynie z wodą, sól
Do naczynia nalewamy wody, wrzucamy jajko - tonie
Dosypujemy soli-wypływa
2. Bezwładność, skutki działania sił.
jajko surowe, jajko gotowane
Wprawiamy jajka w ruch obrotowy (po kolei). Jajko ugotowane kręci się tak szybko, że widać prawie elipsoidę (obraca się jako zwarta całość). W surowym płynna zawartość nie od razu zostaje wprawiona w ruch obrotowy, skorupka "gra" rolę hamulca. Jajka te również różnie zachowują się przy zatrzymaniu. Jajko gotowane zatrzyma się od razu, jajko surowe zatrzyma się na moment i ruszy ponownie.( bezwładność) Można zrobić podobnie: zawiesić te jajka na jednakowej długości sznurkach, i skręcić je w kierunku " południkowym" jednakową ilość razy. Jajko gotowane będzie się skręcać rozkręcać kilka razy. Natomiast surowe zatrzyma się szybciej, bo płynna zawartość go hamuje.
3. Ruch ciepła
lód, probówka, palnik spirytusowy, woda
Do napełnionej wodą probówki wkładamy kawałek lodu( żeby nie wypłynął na wierzch, przyciskamy go ciężarkiem - lód jest lżejszy od wody), woda musi mieć dostęp do lodu.
Umieszczamy probówkę nad płomieniem palnika, ogrzewamy górną część probówki.
Obserwacje: woda zaczyna wrzeć, lód na dnie probówki nie topi się.
Wnioski: mamy tutaj nie" lód we wrzątku" lecz" pod wrzątkiem". Rozszerzająca się pod wpływem ciepła woda staje się lżejsza i nie opuszcza się na dno lecz zostaje w górnej części probówki.
Jak ochłodzić ciało za pomocą lodu?
Umieszczamy je pod lodem. Ochłodzone górne warstwy cieczy będą opadać, a na ich miejsce będą się wznosić ciepłe z dołu.
4. Dźwięk.
Wziąć bawełnianą nitkę o długości 1m.. Złożyć ją na dwoje i zawiesić na środku łyżeczkę. Końce nitki przycisnąć palcami do uszu, aby nitka i łyżeczka zawisły swobodnie. Uderzyć w łyżeczkę druga łyżeczką.
Obserwacje: słyszymy dźwięki podobne do dzwonu.
Wniosek: dźwięk rozchodzi się w ośrodku sprężystym.
Nadmuchać balon( znajduje się w nim CO2 ).Umieszczamy balon między uchem a tykającym zegarem.
Obserwacje: tykanie zegara jest wyraźniejsze.
Wniosek: fale dźwiękowe rozchodzą się wolniej w CO2..Balon stanowi "soczewkę
skupiającą " fale głosowe.
Dwa głębokie talerze, budzik
Jeden talerz stawiamy na stole i trzymamy zegar kilka centymetrów nad jego dnem, drugi talerz trzymamy przy głowie naprzeciw ucha.
Obserwacje :słyszymy tykanie zegara jakby wychodzące od tego talerza, który trzymamy przy głowie( jeszcze lepiej jak zamkniemy oczy).
Wniosek: dźwięk odbija się.
Jak powietrze przewodzi dźwięk.
Plastikowy wąż dowolnej długości, 2 lejki.
Budujemy "powietrzny telefon".
Wykonanie:
1.wąż w linii prostej( mówimy szeptem)
2. wąż w zygzak
3. jeden z uczniów wychodzi z klasy
4. mocno ściskamy wąż w dowolnym miejscu - nie słychać
5. Elektrostatyka.
baloniki, rura PCV, kawałek materiału( beret, futro), szklanka, metalowa tacka
Na stole stawiamy sucha szklankę, na niej tackę
Elektryzujemy przez tarcie rurę. Kładziemy na tacce.
Zbliżamy palec do tacki- czujemy przeskok iskry, gdy jest ciemno również widzimy.
Elektryzujemy baloniki przez tarcie i sprawdzamy ich oddziaływanie..
6. Napięcie powierzchniowe.
Naczynie z wodą, igła, bibułka, magnes , żyletka.
Kładziemy żyletkę na wodzie - nie tonie
Na bibułce kładziemy szpilkę. Bibułka po chwili zatonie, szpilka -nie
Wlewamy kroplę płynu do mycia naczyń-tonie.
7. Obieg wody.
Ogrzać trochę wody do wrzenia. Przelać tę wodę do szklanki. Nachylić szklankę lekko i obracać ją w ten sposób aby zwilżyć całkowicie jej wewnętrzne ścianki.
Nalać bardzo zimnej wody do okrągłej kolby szklanej( można włożyć lód) i postawić tę kolbę nachylając ją lekko na szklance z gorącą wodą.
Obserwacje: unosząca się z gorącej wody para wodna skrapla się na zimnej powierzchni kolby i opada w postaci kropelek ponownie do szklanki.
Wniosek: parowanie, skraplanie i opady tworzą cykl wodny taki jak występuje w przyrodzie.
sampkk