Kości kończyny dolnej
Kończy na górna i kończyna pod względem budowy wykazują pewne podobieństwo, jednak pełnią inne funkcje, co różnicuje ich ukształtowanie. Kg- konstrukcja wybitnie dynamiczna (chwytna funkcja ręki)Kd- budowa o charakterze statycznym (narząd podporowy)
Kość miedniczna
n Największa i najszersza kość szkieletu.
n szeroka, spłaszczona, nieregularna kość zwężona w części środkowej, rozszerzona ku górze i ku dołowi
n Składa się z trzech części, które u dorosłego tworzą całość: k. biodrowa, k. łonowa, k. kulszowa.
n Na stronie zewnętrznej znajduje się duży głęboki dół- panewka otoczona rąbkiem panewki (wysoki, ostry wał kostny), u dołu jest on przerwany szerokim wcięciem.
n Panewkę tworzą wszystkie 3 kości miedniczne.
n Kość kulszowa i łonowa ograniczają duży otwór, zwany otworem zasłonowym.
Kość biodrowa
n Stanowi największy odcinek kości miednicznej.
n Składa się z dwóch części: trzonu i talerza, oddzielonych od siebie po stronie wewnętrznej kresą łukowatą.
n Trzon kości biodrowej: mniejszy, zgrubiałym dolna część kości, tworzy górny brzeg panewki (ok. 2/5),
n Talerz kości biodrowej: większa, spłaszczona, górna część kości; ogranicza bocznie miednicę większą. Wyróżnia się dwie powierzchnie: pośladkową i krzyżowo-miedniczną, grzebień stanowiący górną granicę talerza oraz dwa brzegi- przedni i tylny.
Powierzchnia pośladkowa, wewnętrzna, falista, z przodu lekko wypukła, z tyłu wklęsła. Wyróżnia się na niej miejsca przyczepu mięsni pośladkowych:
Kresa pośladkowa tylna- krótka, prawie pionowa, przeczep m. pośladkowego wielkiego
Kresa pośladkowa przednia- biegnie skośnie w poprzek talerza, między nią a kresą tylnią i grzebieniem przyczepia się m. pośladkowy średni
Kresa pośladkowa dolna- najsłabiej zaznaczona, biegnie łukowato powyżej panewki, między nią a kresą przednią przyczepia się m. pośladkowy mniejszy
Powierzchnia krzyżowo-miedniczna, wewnętrzna od dołu ograniczona kresą łukowatą, powierzchnia gładka, wklęsła, tworzy dół biodrowy (przyczep m. biodrowego).
Ku tyłowi od dołu wyróżnia się dwa odcinki: przednio dolny, pokryty przeważnie chrząstką włóknistą (powierzchnia uchowata) i tylno górny, silnie chropowaty (guzowatość biodrowa, przyczep- więz. krzyż-biodr miedzykost, mm najdłuższego, biodrowo-żebrowego lędźwi, wielodzielnego)
Grzebień biodrowy stanowi górny, zgrubiały w kształcie litery S brzeg talerza; rozpoczyna się kolcem biodrowym przednim górnym a kończy kolcem biodrowym tylnym górnym. Na grzebieniu rozróżnia się trzy listewki: wargę zewnętrzną (m. skośny zew. brzucha, najszerszy grzbietu i powięź szeroka uda), wargę wewnętrzną (m. najdłuższy, biodr-żebr lędźwi, czworoboczny lędźwi, poprzeczny i powięź biodrowa) a między nimi kresę pośrednią (m. skośny wewnętrzny brzucha)
Brzeg przedni jest wklęsły ograniczony dwiema wyniosłościami (kbpg i kbpd), między nimi znajduje się wcięcie. Dalej ku dołowi brzeg przedni przechodzi w trzon kości łonowej, tworząc wraz z nim wyniosłość biodrowo-łonową.
Do kbpg przyczepia się od str. zewnętrznej: m. naprężacz powięzi szerokiej uda i powięź szeroka uda; od str. wewnętrznej: m biodrowy; do wierzchołka: więzadło pachwinowe i m. krawiecki.
Do kbpd przyczepia się m. prosty uda i więz. biodrowo-udowe.
Kość kulszowa
n Tworzy tylny i dolny odcinek kości miednicznej
n Wyróżnia się w niej trzon i gałąź
n Trzon tworzy nieco więcej niż 2/5 panewki
o Guzek zasłonowy, znajduje się na brzegu przednio-dolnym , pod wcięciem panewki na górnym brzegu otworu zasłonowego
o Kolec kulszowy, na brzegu tylnym
o Wcięcie kulszowe większe znajduje się powyżej kolca kulszowego
o Wcięcie kulszowe mniejsze zaś powyżej guza kulszowego
o Otwór kulszowy większy tworzy wcięcie kulszowe większe wraz z więz. kulszowo-krzyżowym, który je zamyka.
o Otwór kulszowy mniejszy, tworzy wcięcie kulszowe mniejsze i więz. krzyżowo-kolcowe i krzyżowo-guzowe.
§ Gałąź kości kulszowej jest spłaszczona i cienka, odchodzi od dolnej części trzonu prawie pod kątem prostym, biegnie przyśrodkowo oraz do przodu łącząc się z kością łonową
Kość łonowa
• Stanowi przednią część kości miednicznej
• Składa się z trzonu, gałęzi górnej i gałęzi dolnej
• Trzon kości kulszowej tworzy ok. 1/5 część panewki; przyśrodkowo i nieco do przodu znajduje się wyniosłość biodrowo-łonowa
• Gałąź górna kości kulszowej odchodzi od trzonu i kieruje się do przodu, ku dołowi i przyśrodkowo; powierzchnia tylna jest gładka i nieco wklęsła, pow. górna siodełkowato wygięta i zwęża się przyśrodkowo; brzeg tylny tej pow. – grzebień kości łonowej; brzeg przedni ciągnie się do
• Gałąź dolna kości kulszowej stanowi wąską i płaską część kości łonowej, biegnie od przyśrodkowego końca ku dołowi oraz bocznie i łączy się z kością kulszową
Panewka
• To głęboki dół, kształtu kulistego, na zewnętrznej części kości miednicznej
• Tworzy ją kość: biodrowa(2/5), kulszowa (2/5) i łonowa (1/5)
• Wgłębienie otoczone jest głębokim wałem kostnym u dołu przerwanym szerokim wcięciem panewki
• Obrąbek panewkowy, chrzęstno-włóknisty pierścień przytwierdzony do wolnego brzegu panewki
• Dół panewki, znajduje się na dnie panewki
• Powierzchnia księżycowata, to wklęsła powierzchnia stawowa otaczająca dół panewki od strony przedniej, tylniej i górnej,
Otwór zasłonowy
• Ograniczony jest kością kulszową i łonową
• Brzegi jego są ostre prócz górno-bocznego kąta, gdzie przebiega bruzda zasłonowa
• Błona zasłonowa przyczepia się do brzegów otwory zasłonowego
• Górne pasma rozpięte są między guzkiem zasłonowym tylnym (k. kulszowa) i przednim (k. łonowa)
• Kanał zasłonowy ograniczony jest bruzdą zasłonową i pasmami włókien błony zasłonowej, przez otwór ten odchodzą naczynia i nerwy tej samej nazwy
Połączenia miednicy
• Kości wchodzące w skład miednicy to kość krzyżowa i obie kości miedniczne, które łączą się w mocny i sprężysty pierścień;
• Stawy miednicy: spojenie łonowe i stawy krzyżowo-biodrowe
• Spojenie łonowe, powierzchnie spojeniowe pokryte są cienką warstwą chrząstki szklistej i łączą się ze sobą poprzez krążek stawowy;
• Kąt podłonowy, kąt zawarty miedzy gałęziami dolnymi kości łonowych (u mężczyzn jest ostry a spojenie wysokie, zaś u kobiet spojenie jest niskie i jego dolny brzeg łukowato zaokrąglony)
• Łuk łonowy wytwarza go zbieżny przebieg gałęzi kulszowych i gałęzi dolnych kości łonowej
• Spojenie łonowe otaczają takie więzadła jak: więzadło łonowe górne i więzadło łonowe łukowate
Staw krzyżowo-biodrowy, jest stawem płaskim, utworzonym między powierzchnią uchowatą kości krzyżowej a kości biodrowej
Charakteryzują się nieznaczna ruchomością jednak stanowią ważną ochronę pierścienia miednicy podczas chodzenia, skakania…
Więzozrosty miednicy
Więzadła wzmacniające kość krzyżową z kością miednicy:
• Więz. krzyżowo-biodrowe brzuszne (liczne i cienkie pasma łączące powierzchnię miedniczną cz. bocznej k. krzyżowej z brzegiem przednim powierzchni uchowatej k. biodrowej)
• Więz. krzyżowo-biodrowe grzbietowe (pasma biegnące z tyłu stawu z okolicy grzebienia krzyżowego pośredniego i bocznego skośnie ku górze do talerza k. biodrowej gdzie przyczepiają się na przestrzeni od kbpg do kbpd)
• Więz. krzyżowo-biodrowe międzykostne (wypęłniają one wąską szczelinę między guzowatością krzyżową i biodrową, występują w formie krótkich i bardzo mocnych pasm łącznotkankowych)
• Więz. biodrowo-lędźwiowe (to mocne, płaskie pasmo włókniste rozpoczynające się na wyrostkach poprzecznych L4,5; część włókien kieruje się stąd do tylnej części grzebienia biodrowego, druga część, większa przyczepia się na powierzchni wew. talerza k. biodrowej i na powierzchni górnej części bocznych kości krzyżowej)
Więzadła łączące kość krzyżową z kością kulszową:
• Więz. krzyżowo-guzowe, rozpoczyna się wachlarzowato od kbtg, kbtd i od brzegu bocznego kości krzyżowej oraz dwóch górnych kręgów guzicznych, włókna biegną zbieżnie ku dołowi, do przodu i bocznie, poszerzając się przyczepiają się go guza kulszowego
• Więz. krzyżowo-kolcowe, rozpoczyna się ono na brzegu bocznym kości cz. dolnej k. krzyżowej i na górnych kręgach guzicznych i przyczepiają się do kolca kulszowego
Więzadło pachwinowe, mocne i okrągłe pasmo łącznotkankowe biegnące od kbpg do guzka łonowego; daje się ono wyczuc przez skórę i widoczne jest z zewnątrz jako bruzda pachwinowa. Więzadło to jest utworzone przez włókna ścięgniste brzegu dolnego m. bocznych brzucha. Wraz z brzegiem przednim miednicy ogranicza przestrzeń będącą wrotami dla mięśni, naczyń i nerwów z jamy brzusznej na kończynę dolną
Budowa miednicy
• Pierścień kostny, zwany miednicą utworzony jest przez kość krzyżową, guziczną i obie kości miedniczne.
• Miednicę dzieli kresa graniczna na dwie części: górna, niższa i szersza miednica większa oraz dolna, wyższa i węższa miednica mniejsza
• Miednica większa składa się z 3 ścian: tylną tworzy odcinek lędźwiowy kręgosłupa i boczne- talerze kości biodrowych; stanowi ściany dla jamy brzusznej
• Miednica mniejsza: tylną ścianę tworzy k. krzyżowa i guziczna, ściany boczne- kości kulszowe i części kości biodrowych, przednią- kości łonowe i spojenie łonowe.
• Kersa graniczna biegnie wzdłuż grzebienia k. łonowej i kresy łukowatej , następnie przechodzi po bocznej części k. krzyżowej między jej powierzchnią miedniczna a podstawa a kończy się na wzgórku.
• Otwór górny miednicy- przejście miednicy większej w miednicę mniejszą na poziomie kresy granicznej
• Otwór dolny miednicy ograniczony jest gałęziami kości kulszowych i kości łonowych, oraz więzadłami krzyżowo-guzowymi i wierzchołkiem kości guzicznej
• Właściwą jamę miednicy stanowi miednica mniejsza
• U kobiet miednica mniejsza jest większa, szersza i prawie cylindryczna zaś u mężczyzn wąska i lejkowata
Płaszczyzny i wymiary miednicy
• Płaszczyzna wchodu miednicy, leży na poziomie górnego otworu miednicy. Wymiary płaszczyzny wchodu:
Ø Wymiar poprzeczny- największa odległość między dwoma punktami kresy granicznej, mierzona w płaszczyźnie czołowej wynosi 13,5
Ø Wymiar skośny- odległość stawu krzyżowo-biodrowego od wyniosłości biodrowo-łonowej strony przeciwnej
Ø Sprzężna anatomiczna, odległość wzgórka od brzegu spojenia łonowego, mierzona w płaszczyźnie pośrodkowej
Ø Płaszczyzna próżni miednicy przechodzi przez połowę wysokości spojenia łonowego, przez środek panewki stawu biodrowego i pomiędzy II i III kręgiem krzyżowym
Ø Płaszczyzna cieśni miednicy przechodzi przez najniższy punkt spojenia łonowego, przez końce kolców kulszowych i przez wierzchołek kości krzyżowej
Ø Płaszczyzny wychodu miednicy- przednia i tylnia- biegną przez dolny brzeg spojenia łonowego , przez guzy kulszowe i przez wierzchołek kości guzicznej; granice między tymi płaszczyznami stanowi linia przeprowadzona przez szczyty guzów kulszowych
Ø Wymiary otworu dolnego miednicy
Ø Wymiar prosty- odległość wierzchołka kości guzicznej od wierzchołka łuku łonowego
Ø Wymiar poprzeczny- odległość między guzami kulszowymi
• Wymiar miednicy większej:
Ø Odległość międzgrzebieniowa- największa szerokość miednicy,
Ø Odległość międzykolcowa- odległośc między kbpg
Ø Szerokość międzykrętarzowa- największa odległość między krętarzami
Ø Sprzężna zewnętrzna- odległość wierzchołka wyrostka kolczystego V kręgu lędźwiowego od górnego brzegu spojenia łonowego
Ø Oś miednicy
Pochylenie miednicy
• Kąt pochylenia miednicy- tworzy płaszczyzna wejścia z płaszczyzną poziomą w pionowej postawie ciała, wynosi on przeciętnie 65° (50-80)
• Pochylenie miednicy jest bardzo zmienne i zależne od wielu czynników
• U kobiet kąt pochylenia miednicy jest większy niż u mężczyzn, jest ona położona bardziej stromo; kompensacyjnie zwiększa się wtedy lordoza lędźwiowa
• Przy poziomym ustawieniu miednicy (charakterystycznym dla mężczyzn) odcinek lędźwiowy zmniejesza swoją krzywiznę
Kość udowa
• Najdłuższa i najmocniejsza kość szkieletu
• Składa się z trzonu i dwóch końców
• Trzon kości udowej:
Ø Powierzchnia boczne stykają się z tyłu wzdłuż kresy chropowatej, na której można wyróżnić 2 wargi: przyśrodkową i boczną; na końcu tylnym, spłaszczonym w kierunku przednio-tylnym wargi ograniczają trójkątne pole, powierzchnie podkolanową. Warga przyśrodkowa kończy się guzkiem przywodzieciela, ku górze rozdwaja się i biegnie w kierunku krętarza mniejszego tworząc wydatną kresą grzebieniową; warga boczna biegnąc ku kurze przechodzi w chropowate pole, guzowatość pośladkową (w tym polu występuje guzek- krętarz trzeci)
Ø Powierzchnia przednia w ¾ stanowi przyczep dla mięśnia obszernego pośredniego
• Koniec bliższy, wyróżnić tutaj można głowę, szyjkę, krętarz większy i mniejszy.
Ø Głowa kości udowej- pokryta jest chrząstką szklistą, skierowana jest przyśrodkowo i ku górze, na części przyśrodkowej ma chropowate wgłębienie, dołek głowy- przyczep więzadła głowy kości udowej
Ø Szyjka kości udowej- łączy głowę z trzonem, jest ona spłaszczona w kierunku przednio-tylnym i nachylona w stosunkudo trzonu (jej oś długa z osią trzonu tworzy kąt szyjkowo-trzonowy, który u dorosłego wynosi 135°, 115-150°)
Ø Krętarz większy jest czterościenną wyniosłością skierowaną ku górze, położoną ku tyłowi i bocznie; dół krętarzowy to silne wgłębienie u podstawy powierzchni przyśrodkowej krętarza
Ø Krętarz mniejszy występuje w postaci stożkowatej wyniosłości, położony jest poniżej krętarza większego i skierowany jest przyśrodkowo
Ø Grzebień międzykrętarzowy łączy oba krętarze na tylniej powierzchni
Ø Kresa międzykrętarzowa jest biegnie na powierzchni przedniej skośnie od krętarza większego
• Koniec dalszy- jest zgrubiały, posiada dwa kłykcie: przyśrodkowy (większy) i boczny (mniejszy); są one silnie wypukłe w płaszczyźnie strzałkowej i mniej wypukłe w płaszczyźnie czołowej; służą do połączenia z kością piszczelową i są częściowo pokryte chrząstką stawową
Ø Oba kłykcie przedzielone są głębokim dołem międzykłykciowym, w dole tym znajdują się więzadła krzyżowe oraz jest on przedzielony poprzecznie biegnącą kresą międzykrętarzową; więzadło krzyżowe przednie przyczepia się do powierzchni wewnętrznej kłykcia bocznego, więzadło tylne przyczepia się do powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego. Kłykieć przyśrodkowy jest wyższy, natomiast kłykieć boczny jest bardziej wysunięty do przodu,
Ø Powierzchnie stawowe oddzielone dołem międzykrętarzowym zlewają się ze sobą tworząc powierzchnię rzepkową
Ø Powierzchnie boczne kłykci są chropowate, na każdej znajduje się guzek zwany nadkłykciem (bocznym bądź przyśrodkowym)
Rzepka
• Kość spłaszczona, trójkątna z zaokrąglonymi brzegami
• Włączona jest w ścięgno mięśnia czworogłowego
• Położona jest do przodu od dolnego końca kości udowej
• Chroni staw kolanowy od przodu
• Zwiększa kąt pomiędzy ścięgnem m. czworogłowego a jego przyczepem na kości piszczelowej, efektywniejsza praca m. czworogłowego
• Posiada powierzchnię przednią i tylnią oraz trzy brzegi i wierzchołek
• Pow. przednia-nie równa, pokryta wyniosłościami
• Pow. stawowa- pokryta grubą warstwą chrząstki szklistej, dzieli się na dwa pola, boczne jest większe od przyśrodkowego
• Górny brzeg- podstawa rzepki
• Wierzchołek rzepki skierowany jest ku dołowi
• Pochodzenie rzepki- trzeszczka bądź zwykła kość szkieletu
Kość piszczelowa
• Znajduje się po stronie przyśrodkowej goleni, bierze udział w tworzeniu stawu kolanowego
• Trzon kości piszczelowej ma trzy brzegi i trzy powierzchnie
• ...
ulkaadyjak