kodeks-leonarda-da-vinci cała książka.pdf

Na tropie powołania

(Vinci, 1457 – 1468)

KODEKS LEONARDA DA VINCI

Drugi z kolei „dialog” między Leopoldem Bauluzem i Leonardem

da Vinci odbył się — wreszcie! — w miejscowości, od której pochodzi

rodowe nazwisko rodziny mistrza. Vinci to dziś małe miasteczko, li-

czące trzynaście tysięcy osiemset mieszkańców, położone w samym

sercu Toskanii, u stóp góry Albano (640 m n.p.m.), czterdzieści

pięć kilometrów na zachód od Florencji, pięćdziesiąt kilometrów na

południowy wschód od Lukki i sześćdziesiąt pięć kilometrów na

wschód od Pizy. Historia miasta sięga jeszcze czasów Etrusków, a jego

nazwa wzięła się od przepływającej przez nie rzeki Vinci, która z kolei

zawdzięcza swą nazwę Rzymianom ( vincus to po łacinie wiklina’,

a Vinci to rzeka o brzegach porośniętych wikliną’). Tym razem nasi

bohaterowie będą rozmawiać o tym, co Leonardo porabiał nad „wikli-

nową rzeczką” w okresie (i otoczeniu) późnego dzieciństwa — między

piątym a szesnastym rokiem życia.

Nasz wirtualny historyk, Leopold Bauluz, „umówił się” z geniu-

szem da Vinci na zamkowej wieży (zamek w Vinci to forteca, której

historia sięga roku 1000 n.e. Aktualnie jest siedzibą Museo delle

Macchine oraz Biblioteki Leonardowskiej), niemniej jednak posta-

nowił zaczekać na niego na przyzamkowym placu, pod pomnikiem

Uomo di Vinci . ( Człowiek z Vinci to odsłonięty w 1987 r., pokaź-

nych rozmiarów pomnik autorstwa Maria Ceroliego, zainspirowany

słynnym Człowiekiem witruwiańskim Leonarda). Kiedy już obaj

bohaterowie rozsiedli się wygodnie, popijając aromatyczne cappuc-

cino , Leopold rozpoczął rozmowę.

Leopold Bauluz : Z tego, co mi wiadomo, do piątego roku życia

mieszkał pan pod jednym dachem z matką i ojczymem, Accatabri-

gą, którzy ledwo wiązali koniec z końcem — zresztą jak większość

ówczesnych mieszkańców wsi. W 1454 r. urodziła się pana pierw-

sza przyrodnia siostra, Piera (nazwana tak nie ze względu na ser

Piera, tylko na matkę Accatabrigi, o imieniu Piera), a w trzy lata póź-

niej następna, Maria. Być może właśnie dlatego około 1457 r. ser

Piero da Vinci postanowił zabrać nieślubnego syna z domu Cateriny

NA TROPIE POWOŁANIA (VINCI, 1457 – 1468)

i wysłać go do dziadków. W 1463 r. pańska matka miała już sześcio-

ro dzieci — wszystkie oprócz pana, messer Leonardo, pochodziły

z „prawego łoża”.

Według mnie, lata, które spędził pan w domu dziadków, są szcze-

gólnie interesujące, gdyż to właśnie w tym okresie pańska nienasy-

cona ciekawość przeobraziła się w umiejętność obserwacji . Jako

pięciolatek był pan już z pewnością tym zamkniętym w sobie i uczu-

ciowym chłopcem — przyszłym artystą — który wychował się pod

czułym okiem matki i bez żadnego nadzoru ze strony nieobecnego

— można by powiedzieć, że nieistniejącego — ojca. Według Charlesa

Nicholla, jednego z pańskich biografów, pańskiemu ojczymowi,

Accatabridze, zawdzięcza pan „tę niewielką próbkę wiejskiej nędzy,

prymitywnej, rzemieślniczej pracy i nieokrzesanej gwałtowności —

przelotną, być może, wizję środowiska, w którym przyszłoby żyć te-

mu nieślubnemu dziecku w razie, gdyby nie okazało się na tyle obrot-

ne, żeby się jakoś stamtąd wyrwać”.

Na szczęście, w nowym dla pana otoczeniu domu dziadków z każ-

dym dniem szło panu coraz lepiej. Mieszczący się w „centrum”

Vinci dom ser Antonia był bardzo przestronny i miał wielki ogród —

dużo większy niż w pańskiej rodzinnej casa natale . Ser Antonio

przedkładał spokojne życie majętnego właściciela ziemskiego —

w ciągłym kontakcie z otaczającą go naturą — nad szarpiącą nerwy

pracę notariusza w gwarnej Florencji. Był osobą wykształconą (wnio-

skując z charakteru pisma) i jako notariusz musiał być człowiekiem

metodycznym . U boku dziadka z całą pewnością mógł pan więc na-

uczyć się „notować w pamięci” najdrobniejsze szczegóły otaczającej

pana rzeczywistości, doceniać znaczenie skrupulatności, precyzji,

bacznie obserwować i dogłębnie analizować wszystko to, co pan oglą-

dał. Cechy te okażą się nadzwyczaj przydatne w dalszych etapach

pańskiego rozwoju.

Kiedy przeprowadził się pan do domu dziadków, około 1457 r.,

oprócz ser Piera i monny Lucii zastał tam pan również swojego stryja,

dwudziestoletniego wówczas Francesca, który stassi in villa e non

KODEKS LEONARDA DA VINCI

fa nulla 1 No tak, co tu dużo mówić — pracą się nie hańbił, oddając

się z lubością szlachetnej sztuce nieróbstwa. W przeciwieństwie do

pańskiego ojca — ser Piera — który już od dwudziestego pierwszego

roku życia z zapałem prowadził interesy, początkowo w Pizie,

a w czasach, o których mowa (miał już wtedy dwadzieścia osiem

lat) — we Florencji. Jestem przekonany, że to właśnie Francesco,

a nie ser Piero, był dla młodziutkiego Leonarda archetypem ojca. On

to również umocnił pańską miłość do przyrody. Osobliwym, choć

raczej przewidywalnym w tej sytuacji faktem jest, że pański ojciec

nie zapisał panu w testamencie absolutnie nic, podczas gdy stryj

Francesco zapisał właśnie panu cały swój majątek. W konsekwencji

śmierć ojca zasłużyła jedynie na niewielką wzmiankę w pańskich

notatkach, podczas gdy zgon wuja Francesca spowodował całą lawinę,

znajdujących odbicie na kartach kodeksów, nieprzewidzianych wy-

darzeń, jako że pańscy przyrodni bracia — ci „prawowici” — pró-

bowali obalić testament, pomimo że nie chodziło przecież o wielki

spadek. Cała historia spowodowała niekończące się dysputy w sądzie.

Pańska macocha, Albiera, również mieszkała w domu rodziny da

Vinci: miała wtedy prawie dwadzieścia jeden lat i, z tego co wiemy,

dobrze pana traktowała, troskliwie się panem opiekując. Sama zresztą

nie miała dzieci. Z dobrych źródeł wiemy też, że czułością otaczał

pana również brat macochy — pański wuj Alessandro Amadori .

To wśród tych właśnie ludzi spędził pan większą część swoich

młodzieńczych lat. Był pan dzieckiem pozbawionym rodzonej matki

(Caterina miała pięcioro innych dzieci, którymi musiała się zajmo-

wać), mieszkał pan w domu, w którym co prawda żyło się bez nie-

dostatków, ale gdzie dawano panu odczuć, że nie został pan dopusz-

czony do rodzinnego stołu bez zastrzeżeń — zawsze traktowano

pana jak kogoś „z zewnątrz”. Być może zabrzmi to jak paradoks, ale

to właśnie brak matczynej (i ojcowskiej) miłości mógł ukształtować

pańską umiejętność radzenia sobie samemu, niezależność i wiarę

Stassi in villa e non fa nulla — z wł. mieszkał w mieście i nic nie robił’

— przyp. tłum.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: