Wielka, płaska równina rolna w dorzeczu Eufratu i Tygrysu w Zachodniej Azji powstała rzekomo po biblijnym potopie, obejmując kilka rejonów, jak Sumer i Asyria - tworzy Mezopotamię.
ZAŁOŻENIA URBANISTYCZNE
Jeśli chodzi o założenia urbanistyczne południowej Mezopotamii to miał na to wpływ na pewno wzrost demograficzny ludności tego regionu, a co za tym idzie tworzenie się struktur społecznych. Dawne osady przekształcają się w pierwsze miasta- państwa, którymi rządzą władcy- kapłani. Przykładowymi ośrodkami miejskimi jest Ur, Uruk… Miasta- państwa zajmują małe tereny, zazwyczaj są to pola wiejskie leżące w pobliżu danego ośrodka. Natomiast życie skupiało się w okół okręgu świątynnego, który znajdował się w centralnym miejscu miasta. Miała ona zazwyczaj wydłużony kształt litery T z długą nawą centralną. Ściany dekorowane były zwykle techniką mozaiki ćwiekowej w różne wzory geometryczne(wtłaczane w glinianą konstrukcję ćwieki koloru czerwonego, białego i niebieskiego).
BIAŁA ŚWIĄTYNIA W URUK
Miasto Uruk miało kształt zbliżony do koła i otaczały je mury dł. 9km. W centrum na sztucznym wysokim na 12 m trapezoidalnym tarasie, którego spadziste ściany umocnione były ukośne biegnącymi występami znajdowała się prostokątna tzw. „Biała Świątynia”, do której prowadziły zewnętrzne schody i rampy. Świątynia ta została wybudowana dla boga Ana – nazwano ja „Białą świątynią”, ponieważ jej ściany pokryte były gipsowym tynkiem. Między rzędy cegieł w obramowaniu tarasu wsadzone zostały gliniane naczynia, które otwory tworzyły w licu poziome szlaki czarnych kół tzn. światło- cienia. Schody wewnętrzne w świątyni prowadziły na płaski dach, czyli miejsce ofiar i kontaktu z stępującym z nieba do swego miasta bóstwem. Świątynia była orientowana według stron świata, tak jak się to powszechnie czyniło w późniejszych czasach. Sanktuarium było kilkakrotnie później poszerzane i podwyższane. Stanowi to pierwszy przykład „wysokiej świątyni”, zwanej później zikkuratem.
ZIKKURAT W UR
Okres III dynastii z Ur obejmuje lata 2113- 2006 p.n.e.).
Zikkurat w Ur został wybudowany około 2100 p.n.e. przez władcę Ur, czyli Urnammu ku czci boga księżyca Nanny. Ta charakterystyczna tarasowo- wieżowa budowla wznosiła się na około 20m. Trzon konstrukcji zbudowany był z suszonej cegły, natomiast zewnętrzna warstwa miała około 2m grubości i zbudowana została z cegły wypalanej.
Zikkurat w Ur został wybudowany na planie prostokąta i składał się z 3 tarasów, które zmniejszały się ku górze, jednocześnie nakładając się na siebie. Na szczyt zikkuratu prowadziły 3 rampy, główna była prostopadła do fasady, a 2 pozostałe biegły równolegle i przylegały do fasady. Rampy zbiegały się nieco powyżej pierwszego tarasu gdzie wiązał je tzn. tetra pylon, czyli, brama o 4 wejściach. Zewnętrzne ściany tarasów oraz ściany świątyni były nachylone lekko ku środkowi. Powierzchnia ścian była podzielona na szereg nisz, które były wykończone ryzalitami. Na powierzchni ostatniego z tarasów znajdowało się sanktuarium. Ściany świątyni pokryte były lizenami (płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym), a w środku stał ołtarz i posąg bóstwa. Zikkurat wznosił się na terenie dziedzińca, który został zbudowany na kształt prostokąta, budowla otoczona była szeregiem mniejszych powierzchni kulturowych. Poza nim znajdowały się m.in. budynek mieszkalny kapłanek (gitar), pałac, skarbiec, budynek sądowy i inne pomieszczenia administracyjne i magazynowe.
GROBY KRÓLEWSKIE W UR
W pierwszej połowie trzeciego tysiąclecia wykształciła się architektura grobowa. W tzw. Grobowcach królewskich chowano z wielkim przepychem wielkich kapłanów i kapłanki, dostojników i władców panujących w mieście Ur. Grobowce wzniesione zostały z kamieni oraz palonych i suszonych cegieł. Komory grobowe znajdowały się głęboko pod ziemią. Prowadziły do nich ukośne rampy i głębokie szyby. Liczba pomieszczeń wahała się od 1-6 w jednym grobowcu. Przykryte były one na różne sposoby: stosowano sklepienie skrzynkowe, kolebkowe jak i fałszywą kopułę tworzoną przez wysuwanie do przodu kolejnych warstw budulca aż do połączenia ścian.
W grobach towarzyszyły zmarłym liczne dary takie jak: biżuteria czy instrumenty muzyczne, broń narzędzia, figurki zwierząt po rydwany czy sanie. Na 16 grobów „ królewskich” składa się 6 grobowców ziemnych i 10 murowanych.
Sztandar z UR
Jednym z zabytków znalezionych w Ur jest tzw. Sztandar z Ur, który przedstawia 2 różne wydarzenia: zwycięską wojnę i ucztę z okazji przywrócenia pokoju.
Wielka „fasa śmierci”, czyli krypta wielkiej kapłanki Puabi, kryła aż 74 ofiary: 6 uzbrojonych żołnierzy, prawdopodobnie straż oraz 68 kobiet- 4 harfistki lub grające na lirach oraz 64 „damy do towarzystwa”. Prawdopodobnie była to śmierć zbiorowa, można sobie wyobrazić, że kapłanki boga- Nanny zbiorowo odbierają sobie życie w chwili śmierci wielkiej kapłanki.
BIAŁA ŚWIĄTYNIA W URUK (WARKA)
Uruk. Tzw. Mozaika ćwiekowa
Harfa z grobowca Puabi
Sztandar z Ur
chomikedukacyjny